İnkişaf və uğur xətti

Siyasi fəaliyyətin istənilən məqbul formasının ən son hədəfi reallığa adekvat mütərəqqi ideya və proqramların xalqın iradəsinə söykənən hakimiyyət vasitəsilə həyata keçirilməsidir. Çoxluğun gələcək taleyini, onun mənafeyini özündə ehtiva edən ümummilli siyasətə isə yalnız dövlətinə və xalqına bağlı liderlərin fəaliyyətində təsadüf olunur. Real siyasət də məhz belə liderlərin davranışlarına, bütövlükdə cəmiyyət həyatına təsir göstərən praqmatik və rasional qərarlarına istinad edir. Hakimiyyəti xalqa güvənən, onun dəstəyini daim hiss edən ləyaqətli və peşəkar siyasətçi idarə edəndə dövlət daha qüdrətli olur və inanılmaz nəticələrə möhürünü vurur.

2003-cü ilin 15 oktyabrında xalqın iradəsi ilə dövlət başçısı seçilərək 6 ildə ümummilli liderin dövlətçilik kursunu ləyaqətlə davam etdirən Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev qısa zamanda özü də yeni bir idarəçilik məktəbinin banisinə çevrilmişdir. Azərbaycan Prezidentinin son 6 illik inamlı fəaliyyəti onun Heydər Əliyev ideyalarının, sadəcə, davamçısı deyil, eyni zamanda, bu ideyaları yeni dövrün nəbzinə, zamanın ruhuna uyğun davam etdirən, təkmilləşdirən qətiyyətli siyasi lider olduğunu təsdiqləyir. Azərbaycan xalqının 2008-ci il 15 oktyabr tarixli müdrik və uzaqgörən seçimi də məhz bu reallıqla şərtlənmiş, ölkə vətəndaşları son beş ildə hər vədini əməli işi ilə doğruldan, əzmkar fəaliyyəti ilə ölkə həyatının müxtəlif sahələrində inkişaf və tərəqqini təmin edən, bütün məsələlərdə insan və şəxsiyyət amilini uca tutan layiqli siyasi liderə səs vermişlər. Əgər 2003-cü ildə cənab İlham Əliyevin dövlət başçısı seçilməsi cəmiyyətin ulu öndərin siyasi xəttinə yüksək etimadı ilə şərtlənirdisə, 2008-ci ildə bu seçimə Azərbaycan Prezidentinin rəhbərliyi altında qazanılmış böyük sosial-iqtisadi uğurlar da pozitiv təsir göstərmişdir.

2003-cü ildən sonra Azərbaycanın ümumi daxili məhsul istehsalına görə dünyanın lider dövlətlərindən birinə çevrilməsi, dövlət büdcəsinin 10 dəfədən çox artırılması, Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft, Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəmərlərinin uğurla reallaşması, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xəttinin tikintisinə başlanması, habelə qlobal infrastruktur layihələrinin uğurla həyata keçirilməsi, vətəndaşların sosial təminatının, həyat səviyyəsinin yüksəldilməsi, regionların davamlı inkişafı, sahibkarlığa daha əlverişli şəraitin formalaşdırılması və digər sahələrdə əldə etdiyi nailiyyətlər ölkə vətəndaşlarının 2008-ci ilin 15 oktyabr seçimini qaçılmaz, labüd prosesə çevirmişdir. Ümumilikdə, 2003-cü ildən geniş vüsət almış inkişaf və tərəqqi mərhələsinin statistikası yalnız quru və cansıxıcı rəqəmlərdə deyil, real həyat həqiqətlərində - sosial problemlərin davamlı həllində, işsizliyin, yoxsulluğun aradan qaldırılmasında, regionların davamlı tərəqqisində, nəhəng infrastruktur və enerji layihələrinin reallaşdırılmasında, cəmiyyətdə maddiləşən işgüzar fəallığın artmasında, mənəvi-psixoloji ovqatın yüksəlməsində intişar tapır.

Bu nailiyyətlər, ilk növbədə, dövlət başçısının bölgələrə səfərləri zamanı vəziyyətin təhlili əsasında iqtisadiyyatın inkişafı üçün rrioritet sahələri müəyyənləşdirməsinin, tarazlı və davamlı regional tərəqqini təmin edən fundamental dövlət rroqramlarının hazırlanmasına dair fərman və sərəncamlarının, eləcə də onların həyata keçirilməsi istiqamətindəki əzmkar zəhmətinin bəhrəsidir.

Dövlət başçısı İlham Əliyev Azərbaycanı yüksəlişə aparan bu siyasi kursu 2008-ci ilin 15 oktyabr seçkilərindən sonra da inamla davam etdirərək Azərbaycanın ötən illərdə əsası qoyulmuş sürətli inkişaf tempini qoruyub saxlamağa, çevik və məqsədyönlü antiböhran tədbirləri həyata keçirməyə nail olmuşdur. Hökumət regional inkişafa, qeyri-neft sektorunun tərəqqisinə xidmət edən iqtisadi strategiyanı bu il də davam etdirməklə, neft amilindən asılılığın minimum həddə endirilməsinə çalışır. Son bir ildə qlobal böhrana qarşı effektiv müqaviməti təmin edən amillərdən biri də milli iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi siyasətinin uğurla həyata keçirilməsi, habelə prioritet istehsal sahələrinin uzlaşdırılması, inkişaf potensialının qarşılıqlı kömək mexanizmi əsasında realizə edilməsidir. "Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkişafı (2004-2008-ci illər) Dövlət Proqramı"nın uğurlu davamı olaraq dövlət başçısı İlham Əliyevin 14 aprel 2009-cu ildə imzaladığı "Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı" bu baxımdan xüsusi əhəmiyyətə malikdir.

2009-2013-cü illəri əhatə edən regional inkişaf proqramında işsizliyin aradan qaldırılması istiqamətində tədbirlərin davam etdirilməsi də mühüm vəzifələrdən biri kimi müəyyənləşdirilmişdir. Proqramda göstərilir ki, qarşıdakı illərdə məşğulluq siyasətində əsas məqsəd əmək ehtiyatlarından daha dolğun istifadə olunmaqla əhalinin səmərəli məşğulluğunu təmin etməkdir. Bu məqsədə nail olmaq üçün sahibkarlığın, xüsusilə, kiçik və orta sahibkarlığın inkişafı üçün daha münbit şəraitin yaradılması, məşğulluğun səmərəli inkişafını təmin edən investisiya fəallığının dəstəklənməsi, işaxtaran və işsiz vətəndaşların sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi, qeyri-formal əmək münasibətlərinin leqallaşdırılması istiqamətində tədbirlərin həyata keçirilməsi, əmək bazarında tələb və təklif arasında dinamik uyğunluğun gücləndirilməsinə yönəldilmiş infrastrukturun təkmilləşdirilməsi, kadr hazırlığı sisteminin, o cümlədən peşə hazırlığı və ixtisasartırma şəbəkələrinin fəaliyyətinin dinamik inkişaf edən əmək bazarının tələblərinə uyğunlaşdırılması nəzərdə tutulur.

İnkişaf etmiş dövlətlərin təcrübəsi göstərir ki, cəmiyyətin artmaqda olan sosial-iqtisadi tələbatının ödənilməsi, mövcud istehsal potensialından tam və səmərəli istifadə edilməsi, elmi-texniki tərəqqinin nailiyyətlərinin istehsala tətbiqi kimi yeniliklər bilavasitə dövlətin əsaslı kapital qoyuluşlarından asılıdır. Azərbaycanın dövlət büdcəsinin gəlirlərinin artımı, ölkənin hərtərəfli inkişafı təbii olaraq insan amilinin inkişafı baxımından infrastruktur layihələrinə xüsusi diqqət ayırmağı zəruri edir. Dövlət başçısı cənab İlham Əliyev də məhz bu reallıqdan çıxış edərək hər bir ölkə vətəndaşının rahat, firavan yaşayışı üçün dövlət büdcəsindən lazımi vəsaitin ayrılmasını təmin edir. "Mən istəyirəm ki, hər bir vətəndaşın evində işıq, qaz, su olsun, insanlar daha firavan, rahat yaşasınlar" - deyən dövlət başçısı cari ildə də bu istiqamətdə ardıcıl tədbirlər həyata keçirir. Respublikamızın 2009-cu ildəki dövlət büdcəsi əbəs yerə investisiya yönümlü hesab olunmur. 2009-cu ilin büdcəsində bu məqsədlə 5,6 milyard manatın nəzərdə tutulması deyilənləri bir daha təsdiqləyir. Bunun nəticəsidir ki, respublikada qlobal böhranla əlaqədar olaraq nəinki əvvəlki illərdən başlanmış layihələrin icrası yubanmamış, eyni zamanda, yeni-yeni sosial-mədəni obyektlərin əsası qoyulmuşdur. 2009-cu ildə Bakıda çoxlu mədəniyyət obyektlərinin, park və xiyabanların, yolların və yol ötürücülərinin, körpü və keçidlərin istifadəyə verilməsi bunu bir daha nümayiş etdirmişdir.

Hökumətin investisiya layihələrinə, o cümlədən infrastrukturun yeniləşdirilməsinə xüsusi diqqət yetirməsi, bu sahədə əməli tədbirlərin həyata keçirilməsi, yeni yolların çəkilməsi, işıq, qaz, su və s. kommunal problemlərin həlli sahibkarların da normal fəaliyyətinə geniş imkanlar açır. Prezident İlham Əliyevin dəfələrlə vurğuladığı kimi, Azərbaycanın bugünkü sabit və davamlı inkişafında sahibkarlar sinfinin, özəl sektorun rolu misilsizdir. Cənab İlham Əliyevin ölkə rəhbərliyinə gəlişindən sonra Azərbaycanda özəl sektorun inkişafı daha da sürətlənmiş, respublikamızda sahibkarlığın inkişafına diqqət artırılmışdır. Kiçik və orta sahibkarların güzəştli kreditlərlə təmin olunması, sahibkarların fəaliyyətinə yersiz müdaxilələrin qarşısının alınması, özəl sektorda inkişafa mane olan süni problemlərin həlli istiqamətində bir sıra mühüm addımlar atılmışdır. Dövlət rəhbəri inhisarçılıq, sahibkarlara süni maneələrin yaradılması, hüquq-mühafizə orqanlarının iş adamlarının fəaliyyətinə müdaxiləsi hallarını pisləmiş, bu münasibət konkret qərarlarla müşayiət olunmuşdur. Antiinhisar fəaliyyətinin gücləndirilməsi, inflyasiyanın qarşısının alınması üçün əsaslı tədbirlərin görülməsi, "Korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə Dövlət Proqramının (2004-2006-cı illər)" təsdiqlənməsi, ədliyyə sistemində aparılan islahatlar, biznes subyektlərinin qeydiyyatı və lisenziya sisteminin sadələşdirilməsi, yerlərdə regional iqtisad məhkəmələrinin yaradılması və s. kimi tədbirlər də bunun əyani təcəssümüdür.

Sahibkarlığın inkişafı baxımından respublikada azad iqtisadi zonanın bir növü olan xüsusi iqtisadi zonanın yaradılması istiqamətində həyata keçirilən tədbirlər də xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Xatırladaq ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev hələ 2007-ci il 6 mart tarixdə "Azərbaycan Respublikasında xüsusi iqtisadi zonaların yaradılması haqqında" fərman imzalamışdır. Fərmanda ölkə iqtisadiyyatının və onun ayrı-ayrı regionlarının inkişafı üçün əlverişli şəraitin yaradılması, investisiyaların təşviqi və prioritet sahələrə yönəldilməsi, yeni iş yerlərinin açılması, müasir idarəetmə təcrübəsinin istifadə edilməsi, rəqabət qabiliyyətli mal və xidmətlərin təqdim edilməsi kimi məsələlərin həllinə nail olmaq məqsədi ilə xüsusi iqtisadi zonaların yaradılmasının vacibliyi vurğulanmışdır. Fərman əsasında Milli Məclisdə hazırlanaraq qəbul olunmuş və 2009-cu il aprelin 14-də təsdiq edilmiş "Xüsusi iqtisadi zonalar haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanunu da bu sahənin fəaliyyətini hüquqi cəhətdən tənzimləyəcək təkmil sənəddir. Sosial-iqtisadi tərəqqinin keyfiyyətcə yeni mərhələsində ərsəyə gəlmiş bu qanun iqtisadçılar və mütəxəssislər tərəfindən regional inkişafa və sahibkarlığın inkişafına xidmət edən kompleks tədbirlərin tərkib hissəsi və davamı kimi dəyərləndirilir.

Dövət başçısı İlham Əliyevin son bir illik fəaliyyətinin ən qabarıq uğurlarından biri də Azərbaycanın Avropa məkanında enerji təhlükəsizliyindəki xüsusi çəkisinin artmasıdır. Cənab İlham Əliyevin xalqın rəyinə əsaslanmaqla gerçəkləşdirdiyi çevik enerji diplomatiyası əsrlərin qovuşuğunda Azərbaycanın bölgədə və dünyada layiqli yerini tapmasını, regional liderliyini təmin etmişdir. Dövlət başçısı İlham Əliyev bu ilin yanvarında Macarıstanda keçirilmiş enerji sammitində, may ayında isə Avropa Birliyinin toplantısında enerji məsələləri ilə bağlı faydalı müzakirələr aparmış, dövlətin bu sahədə malik olduğu geniş imkanlar barədə ətraflı məlumat vermişdir. 2009-cu ildə Nabukko layihəsinin gerçəkləşdirilməsi ilə bağlı müzakirələrin bilavasitə Azərbaycanın iştirakı ilə aparılması, dövlət başçısı İlham Əliyevin Budapeşt sammitində iştirakı da respublikamızın bütövlükdə regionun enerji təhlükəsizliyində artan rolu və imkanları ilə şərtlənir.

Azərbaycan qazının Rusiyaya satışı ilə bağlı aparılan danışıqların 2009-cu ilin iyun ayında uğurlu sonluğa yetişməsi - hər iki ölkənin dövlət rəhbərlərinin bununla əlaqədar Bakıda saziş imzalaması respublikamızın regionun enerji təhlükəsizliyi sisteminə daha bir mühüm töhfəsi sayıla bilər. Rusiya Prezidenti Dmitri Medvedevin Azərbaycana iyun ayında səfəri zamanı əldə edilmiş yekun razılığa əsasən, Azərbaycan 2010-cu ildən Rusiyaya hər 1000 kubmetri 350 ABŞ dolları olmaqla, ildə 500 milyon kubmetr mavi yanacaq ixrac etməlidir. 5 illik müqavilənin rəsmi Bakının maraqlarına cavab verən şərtlər əsasında imzalanması göstərir ki, respublikamız istənilən məsələdə, o cümlədən təbii sərvətlərindən səmərəli istifadədə ilk növbədə xalqın milli mənafeyini əsas götürür.

Bütün bunlar göstərir ki, respublikamızın əldə etdiyi uğurlu nəticələrin arxasında cənab İlham Əliyevin həyata keçirdiyi məqsədyönlü siyasət, elmi əsaslara və ölkəmizin mövcud potensialına söykənən inkişaf prioritetləri dayanır. Dövlət başçısının son bir illik fəaliyyəti ölkə həyatı üçün strateji əhəmiyyət kəsb edən inkişaf proqramlarının işlək mexanizmlər əsasında reallaşdırılması, ən müxtəlif sahələrdə intibah prosesinin geniş vüsət alması, qlobal böhranın milli iqtisadiyyata təsirlərinin zəiflədilməsi ilə səciyyəvi olmuşdur. Azərbaycanın bu uğurlu təməl üzərində 2010-cu ildə də sürətli inkişaf edəcəyinə, sosial-iqtisadi sahədəki bir çox çətinliklərin öhdəsindən uğurla gələcəyinə isə heç bir şübhə yoxdur.

Müşfiq ATAKİŞİYEV,

iqtisad elmləri doktoru,

professor

Azərbaycan.- 2009.- 15 oktyabr.- S.5.