Davamlı və sürətli inkişafın yeni perspektivləri

İqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş dövlətlərin təcrübəsi göstərir ki, siyasi hakimiyyətin müəyyən zaman intervalında əldə etdiyi uğur və nailiyyətləri şərtləndirən ən başlıca amil məhz sosial məsuliyyət prinsipidir. Cəmiyyət qarşısında götürdüyü öhdəliklərə sadiqlik nümayiş etdirən hakimiyyət komandası xalqa layiqli xidmət məramını əsas tutmaqla, ölkənin bütün mövcud resurslarını qarşıya qoyduğu strateji məqsədlərin gerçəkləşdirilməsi naminə səfərbər edir, siyasətində hər bir fərdin maraq və mənafeyini nəzərə almağa çalışır. Hakimiyyətin gördüyü işlərlə bağlı mütəmadi olaraq xalqa hesabat verməsini idarəçilikdə mütərəqqi ənənə kimi formalaşdıran Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev də fenomenal liderlik keyfiyyətləri sayəsində respublikamızı son illərdə sürətli inkişaf yoluna çıxarmışdır.

Nazirlər Kabinetinin hesabatlarının hər rüb üzrə ictimaiyyətə açıqlanması bir tərəfdən hökumətin fəaliyyətində şəffaflığı, məsuliyyəti artırırsa, digər tərəfdən cənab İlham Əliyevin ölkəni daim irəliyə aparmağa, xalqın maraq və mənafelərini maksimum dərəcədə təmin etməyə qadir olan lider olduğunu təsdiqləyir. İdarəçilikdə xalqa hesabat ənənəsinin əsasını qoymuş dövlət başçısı vətəndaşları qarşıdakı vəzifə və planlar, strateji əhəmiyyətli layihələr barədə məlumatlandırır. Bütün bunlar göstərir ki, dövlət başçısı özünəməxsus siyasi məharətlə ölkəyə rəhbərlik fəaliyyətinin bütün məqamları arasında qırılmaz bağlılığa, məntiqi ardıcıllığa nail olmuş, dövlət idarəçiliyinin özünəməxsus mükəmməl sistemini formalaşdırmış, bu sistemin xalqın mənafeyinə uyğun intensiv fəaliyyətini təmin etmişdir. Dövrün tələblərinə uyğun formalaşdırılmış bu sistem respublikamızın sürətli sosial-iqtisadi tərəqqisinə, siyasi sabitliyə, vətəndaş sülhünə, insanlarımızın maddi rifah halının yaxşılaşmasına, ölkədə demokratiyanın inkişafına yönəlmiş mühüm qərarlara, habelə bu qərarların icrasına xalqla birgə nəzarət formuluna əsaslanır.

Azərbaycan Prezidenti Əliyevin sədrliyi ilə Nazirlər Kabinetinin 2009-cu ilin 9 ayının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına həsr olunmuş iclası Avratlantik məkana inteqrasiya kursunu uğurla davam etdirən, transmilli enerji və kommunikasiya layihələrinin lokomotivinə çevrilən, demokratikləşmə yolunda atdığı ardıcıl addımlarla Cənubi Qafqazın ən nüfuzlu ölkəsi kimi tanınan respublikamızın bütün sahələrdə dinamik inkişaf etdiyini bir daha təsdiqləyir. 2008-ci ildə xalqın iradəsi ilə ikinci müddətə Azərbaycan Prezidenti seçilmiş cənab İlham Əliyev son bir ildə respublikanın sosial-iqtisadi, siyasi-hüquqi və mədəni sahələrdə inkişafı üçün bütün zəruri tədbirləri həyata keçirmiş, nəticədə respublika iqtisadiyyatında dinamik iqtisadi artım tempi qorunub saxlanılmışdır.

Nazirlər Kabinetinin son iclası deməyə əsas verir ki, ulu öndər Heydər Əliyevin müəllifi olduğu yeni neft strategiyasının davam etdirilməsi, Azərbaycanın enerji təhlükəsizliyinin möhkəmləndirilməsi, qeyri-neft sektorunun inkişafı, ölkədə əlverişli biznes və investisiya mühitinin formalaşdırılması, işsizlik, yoxsulluq problemlərinin həlli, əhalinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi, infrastrukturun yeniləşdirilməsi kimi prioritet hədəflər 2009-cu ildə də cənab İlham Əliyevin yeritdiyi iqtisadi siyasətin əsasını təşkil edir. Bütün dünya ölkələrində iqtisadi inkişafa ciddi zərbə vuran qlobal maliyyə böhranına rəğmən, Azərbaycanın bütün sahələrdə qazandığı yüksək nailiyyətlər ilk növbədə sistemli və düzgün koordinasiya olunmuş fəaliyyətin məntiqi nəticəsidir. Fəal antiböhran tədbirləri həyata keçirən hökumət ötən il milli iqtisadiyyatda müşahidə olunan yüksək inkişaf tempini qoruyub saxlamağa, hər bir mərhələ üçün qarşıda duran vəzifələri düzgün müəyyənləşdirməyə, maliyyə "qasırğası"nın respublikamızdan ötüşməsinə çalışmışdır.

Hökumətin maliyyə sabitliyinin təmini yönümündə həyata keçirdiyi tədbirlər praktik baxımdan özünü doğrultmuş, Azərbaycan qlobal böhranın təsirinə ən az məruz qalan dövlətlərdən olmuşdur. Bu isə dövlət başçısı İlham Əliyevin hələ ilin əvvəllərində hökumət qarşısında müəyyənləşdirdiyi ən başlıca vəzifənin uğurla həyata keçirildiyini göstərir. Xatırladaq ki, cənab İlham Əliyev cari ilin əvvəlində qlobal böhranın dəf edilməsi üçün kommunal, istehlak, enerji, yanacaq, qaz, su sərfiyyatının qənaətlə aparılması, kommunal sektorda fəaliyyət göstərən təşkilatlar tərəfindən alınan materialların və yanacağın dəyərinin vaxtında və tam ödənilməsi, fiskal orqanlar tərəfindən vergi və rüsumların dövlət büdcəsinə toplanmasının təmin olunması, dövlət qurumlarında şəffaflığın, maliyyə intizamının möhkəmləndirilməsi kimi məqamları xüsusi önə çəkmişdir. Bir tərəfdən uğurla gerçəkləşdirilən antiböhran tədbirləri, digər tərəfdənsə əvvəlki illərdən yaradılmış möhkəm maliyyə-iqtisadi potensial hesabına ölkə iqtisadiyyatının dayanıqlığı qorunub saxlanılmış, onun mənfi xarici təsirlərə müqavimət qabiliyyəti sınaqdan uğurla çıxmışdır.

Hökumət üzvlərinin iştirakı ilə keçirilən iclasda dərin məzmunlu nitq söyləyən dövlət başçısı İlham Əliyev respublikamızın qlobal böhrandan ən az əziyyət çəkən dövlət olduğunu xüsusi vurğulamışdır: "...Bu il ərzində Azərbaycan iqtisadiyyatı çox uğurla inkişaf edib. Bu, çox sevindirici haldır. Xüsusilə ona görə ki, bu il dünyada maliyyə və iqtisadi böhran hökm sürür. Demək olar ki, bütün ölkələrə bu böhranın çox mənfi təsiri olmuşdur və dünya miqyasında ölkələrin mütləq əksəriyyətində iqtisadi tənəzzül müşahidə edilir. Azərbaycan iqtisadiyyatı isə inkişaf edir. Əlbəttə, biz öz iqtisadi siyasətimizi apararkən ancaq daxili resurslarımıza əsaslanırıq və bununla bərabər, heç vaxt heç bir müqayisə aparmamışıq".

Ötən 9 ayın statistikası Azərbaycanın bütövlükdə MDB məkanında rasional siyasət yeridərək iqtisadiyyatını böhranın mənfi təsirlərindən maksimum dərəcədə hifz edən, eyni zamanda ciddi artıma nail olan lider dövlətlərdən olduğunu təsdiqləyir. 2009-cu ildə MDB dövlətlərinin əksəriyyətində iqtisadi vəziyyətin pisləşməsi - ümumi daxili məhsulun Rusiyada 14, Qazaxıstanda 1,5, Belarusda 4,6, Qırğızıstanda 12,7, Moldovada 24,6, Ermənistanda 20, Tacikistanda 11,4, Ukraynada 29,6 faiz azalması fonunda Azərbaycanda 6,1 faiz artıma nail olunması inkişafın bariz göstəricisidir. Hesabat dövründə sənayedə 5, kənd təsərrüfatında 3 faiz artımın baş verməsi də dünya iqtisadiyyatının tənəzzülə uğradığı hazırkı mərhələdə kifayət qədər diqqətəlayiq rəqəmlərdir. Mühüm nəticələrdən biri də respublikanın strateji valyuta ehtiyatlarının ilin əvvəli ilə müqayisədə 1 milyard dollar artaraq 19,1 milyard dollara çatmasıdır.

Əksər dünya dövlətlərində qlobal böhranın mənfi fəsadları ilk növbədə insanların gündəlik həyatında mənfi izlərini buraxır: iş yerləri qapanır, manat devalvasiyaya uğrayır, inflyasiya dərinləşir, iri müəssisələr iflic vəziyyətinə düşür. Azərbaycanda isə son 9 ayda tamam fərqli, həm də ürəkaçan mənzərə hökm sürür. Cənab İlham Əliyevin effektiv iqtisadi siyasəti nəticəsində bu müddətdə vətəndaşların yaşayış səviyyəsi daha da yaxşılaşmış, sosial məsələlərin həlli istiqamətində bir sıra addımlar atılmışdır. Son 9 ayda inflyasiya cəmi 2,1 faiz təşkil etdiyi halda, əhalinin pul gəlirləri 10 faiz, banklardakı əmanətləri 11 faiz artmışdır. Orta əməkhaqqı 15 faiz yüksələrək 370 dollara çatmış, 50 minə yaxın yeni iş yeri açılmışdır. Ümumilikdə, 2003-cü ildən bu günə qədər açılmış yeni iş yerlərinin sayı 824 minə çatmışdır.

Ötən müddətdə ipoteka kreditlərinin verilməsi bərpa olunmuş, ünvanlı sosial yardım proqramı davam etdirilmiş, dövlətdən yardım alan ailələrin sayı 150 minə (700 min nəfər) çatmışdır. Bu yardımın məbləği orta hesabla 140 dollar təşkil edir. Bütün bunlar isə bazar iqtisadiyyatı yolunu seçmiş Azərbaycanda sosial məsələlərin həllinin daim diqqət mərkəzində olduğunu, hakimiyyətin fəaliyyətində sosialyönümlü layihələrin dominantlıq təşkil etdiyini bir daha təsdiqləyir.

Ötən müddətdə bank sektorunda likvidlik probleminin yaranmasının qarşısı alınmış, manatın sabitliyinin qorunub saxlanılması əhalinin bu sektora inamının yüksəlməsini təmin etmişdir. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Nazirər Kabinetinin iclasında bununla bağlı demişdir: "Mərkəzi Bankın səyləri nəticəsində manatın məzənnəsinin sabit vəziyyətdə saxlanılması, bax, bu vəziyyəti şərtləndiribdir. Əgər biz başqa ölkələr kimi milli valyutanı devalvasiyaya uğratsaydıq, o zaman manata inam azalardı, banklara qoyulan əmanət azalardı və beləliklə, həm inam, həm də ki, bankların maliyyə resursları azalardı. Düzgün siyasətimiz nəticəsində, baxmayaraq ki, demək olar, bölgədə yerləşən bütün ölkələrdə milli valyuta devalvasiya edilib, biz manatı sabit saxladıq. Bu, düzgün siyasət idi".

Hər bir dövlətin sosial sahədə yeritdiyi siyasətin uğurunu təmin edən əsas amillərdən biri də cəmiyyətin bütün sahələrində insanların firavanlığına hesablanmış sosial infrastrukturun formalaşdırılmasıdır. Azərbaycanda iqtisadi modernləşmənin başlıca şərti hər bir sahədə yeni dövrün tələblərinə cavab verən infrastrukturun yaradılması yolu ilə insan resurslarının inkişafıdır. Nazirlər Kabinetinin son iclası Azərbaycanda sosial infrastruktur layihələrinin həyata keçirilməsi baxımından hər hansı çətinliyin və gecikmənin olmadığını göstərir. Son bir ildə Bakıya Oğuz-Qəbələ zonasından su kəmərinin çəkilişi davam etdirilmiş, paytaxtda yeni körpülər, yolötürücülər, piyada keçidləri istifadəyə verilmiş, respublika əhəmiyyətli yollarda əsaslı yenidənqurma işləri aparılmış, paytaxtda və regionlarda yeni təhsil, səhiyyə, mədəniyyət, olimpiya-idman kompleksləri istifadəyə verilmişdir.

Dövlət başçısı Nazirlər Kabinetinin iclasında 2010-cu ilin dövlət büdcəsinin sosial və investisiya yönümlü olacağını da diqqətə çatdırmış, büdcədə dövlət əsaslı kapital qoyuluşları üçün 5 milyard dollar vəsaitin nəzərdə tutulduğunu demişdir. Gələn il Oğuz-Qəbələ-Bakı su kəməri, Taxtakörpü su anbarı, Samur-Abşeron su kanalı, Şəmkirçay su anbarı kimi qlobal layihələrin reallaşdırılması xüsusi diqqət mərkəzində olacaqdır.

Hökumətin son iclasının yekunlarına nəzərən, demək olar ki, qlobal böhranın Azərbaycana ciddi sirayət etməməsinin əsas səbəblərindən biri də regionlarda əlverişli biznes və investisiya mühitinin formalaşması, iş adamlarının fəaliyyət imkanlarının genişlənməsi, bölgələrin istehsal potensialının səmərəli realizəsi, daxili istehsalın təşviq edilməsidir. Daxili investisiya qoyuluşlarının həcminin əhəmiyyətli dərəcədə artması, xaricdən maliyyə asılılığının minimuma endirilməsi, real sektorun, istehsalla məşğul olan müəssisələrin hərtərəfli dəstəklənməsi, daxili bazarın qorunması da bu baxımdan xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Qlobal böhrana rəğmən, 2009-cu ildə sahibkarlığa dövlət dəstəyinin gücləndirilməsi, ayrılan maliyyə vəsaitlərinin həcminin artması son dərəcə təqdirəlayiq faktdır. Cənab İlham Əliyev hökumətin iclasında qarşıdakı illərdə də sahibkarlığa dövlət dəstəyinin geniş vüsət alacağını diqqətə çatdırmışdır: "Sahibkarlığa Kömək Milli Fondunda nəzərdə tutulmuş kreditlərin verilməsi ilin sonuna qədər davam etdirilməlidir. Mən hesab edirəm ki, 2010-cu ildə bu kreditlərin verilməsi ilin birinci yarısında baş tutmalıdır. Biz onu ilin sonuna saxlamamalıyıq. Çünki artıq ilin sonuna az vaxt qalıb. Ancaq o da həqiqətdir ki, bu kreditlər çox düşünülmüş şəkildə verilməlidir. Bu kreditlər ölkəmiz üçün lazım olan sahələrə verilməlidir ki, iqtisadiyyat çoxşaxəli şəkildə inkişaf etsin" deyən dövlət başçısı əlavə etmişdir ki, Dünya İqtisadi Forumunun 2009-2010-cu illər üçün hazırladığı "Qlobal Rəqabətlilik Hesabatı"nda Azərbaycanın 18 pillə irəliləyərək 133 ölkə arasında 51-ci yerə, MDB ölkələri arasında isə 1-ci yerə yüksəlməsi son dərəcə sevindirici hadisədir. Müqayisə üçün bildirək ki, bu hesabatda qonşu ölkələrdən Türkiyə 61-ci, Rusiya 63-cü, Qazaxıstan 67-ci, Ukrayna 82-ci, Gürcüstan 90-cı yerdədir.

Prezident İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin son iclasında iqtisadi sahədə qarşıda perpsektiv vəzifələrlə yanaşı, son vaxtlar Cənubi Qafqazda cərəyan edən proseslərə, o cümlədən Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı aparılan danışıqlar prosesinə də münasibətini açıqlamışdır. Cənab İlham Əliyev demişdir ki, Ermənistan tərəfi danışıqlar prosesində qeyri-konstruktiv mövqe tutmaqla vaxt udmağa, prosesi süni şəkildə uzatmağa çalışır. "Bəzi hallarda həm biz, həm də məsələ ilə məşğul olan vasitəçilər bunu çox böyük təəccüblə qarşılayırıq ki, bir il, ya üç il bundan əvvəl razılaşdırılmış məsələ yenidən, elə bil ki, yeni bir mövzu kimi ortalığa atılır. Bunun yeganə izahı ola bilər. O da qəsdən vaxtı uzatmaq. Çünki Ermənistan tərəfi praktiki addımlar atmalıdır. O addımlar da ondan ibarətdir ki, Ermənistan bütün qoşunlarını Azərbaycanın işğal olunmuş torpaqlarından, Dağlıq Qarabağın ətrafında yerləşən torpaqlardan çıxarmalıdır. Bu, artıq uzun illərdir ki, razılaşdırılmış məsələdir. Bu məsələdə heç bir başqa fikir ola bilməz. Yenidən bu məsələyə qayıtmağın və razılaşdırılmış digər məsələlərə yenidən qayıtmağın yeganə izahını biz bunda görürük: həlledici məqamlarda vaxtı süni şəkildə uzatmaq və əslində, danışıqlar prosesinə zərbə vurmaq. Biz isə öz prinsipial mövqeyimizdən geri dönməyəcəyik" deyən dövlət başçısı Azərbaycanın regionda ən qüdrətli orduya və hərbi potensiala malik olduğunu, habelə zəbt olunmuş torpaqlarımızın işğaldan azad etmək əzmini bir daha qeyd etmişdir. Cənab İlham Əliyev qətiyyətlə demişdir ki, Azərbaycan bundan sonra da istər danışıqlar prosesində, istərsə də bölgədə gedən başqa proseslərdə prinsipial mövqeyindən dönməyəcəkdir.

Türkiyə-Ermənistan yaxınlaşması zəminində cərəyan edən son proseslərə qətiyyətli mövqeyini ifadə edən dövlət başçısı demişdir ki, Azərbaycanın iştirakı olmadan regionda heç bir təşəbbüs ciddi səmərə verə bilməz. Cənab İlham Əliyev vurğulamışdır ki, Ermənistan işğalçı siyasətindən əl çəkmədən regionda üzləşdiyi təcrid siyasətindən qurtula, normal inkişaf edə bilməyəcəkdir. Azərbaycan Prezidenti həmçinin vurğulamışdır ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin dondurulması yolu ilə regiondakı başqa problemlərin həllinə çalışan dövlətlər heç nəyə nail ola bilməyəcəklər. Ən başlıcası, Azərbaycan bu cür geosiyasi dəyişikliklərə milli maraqları çərçivəsində adekvat cavab vermək iqtidarındadır.

S.ELMANOĞLU

Azərbaycan.- 2009.- 18 oktyabr.- S. 2.