"Kral"ların, "Madonna"ların mənəviyyata tutduqları toy

Sonuncu on illikdə ölkənin efir məkanında qəribə meyillər formalaşmağa başladı. Kiçik, cılız, mənəviyyatca dayaz kölgə mövzular birləşərək, sel kimi güclü axına çevrilib Azərbaycan televiziyası tarixində ən gözəl ənənələri yuyub apardı, əvəzində efir məkanına bayağılıq, sünilik, ölgün, amma göbək atıb dingildəməkdən yorulmayan rəzil bir "ulduz" ruhu gətirdi. Əslində, bu proseslərdən yumorsuz danışmaq mümkün deyil. Digər tərəfdən ağlamasan da olmur. Vəziyyət belə tragikomikdir. Səbəbi isə bizim milli mentalitetimizin əcaibləşməsində, hər birimizin təfəkküründə toy məfhumunun ifrat dərəcədə müğənnilərimizin və şadlıq saraylarının istək və ambisiyalarına uyğun qurulmasındadır.

Buna görə də "kral"lar, "madonna"lar, "ulduzlar" bəzi istisnalar olmaq şərti ilə bütün telekanalların efir məkanını işğal etdilər. Vaxt var idi müğənnilər, çalğıçılar toy sövdələşmələrini filarmoniyanın bağındaki çayxanada aparardılar. Teleşirkətlərin ucuz gəlir dalınca qaçmaq marağı çalıb oxuyanların çayxana ab-havasını efirə çıxardı və əcaibliyin zirvəsinədək təkmilləşdirdi. Onlar da indi gözlərini yumub ağızlarını açaraq elə məhəbbətlə, elə köpüklənə-köpüklənə, elə şəstlə özlərinin "kral", "madonna", "kraliça" və "ulduz" haqlarını qoruyurlar ki, az qala bunların bütün müğənni zümrəsini Avropa Şurasına bizim yarımçıq məsələlərimizin həlli üçün ezam etmək fikrinə düşürsən.

"Toylar kralı" deyir ki, qırıcı təyyarəni sürməyi öyrənmək olar, amma toy aparmaq xüsusi istedad tələb edir, bu hər kişinin işi deyil! İndi Məşədi İbad demişkən, papağını qeyzlənib çırpırsan yerə ki, ayə, bizim müğənnilərin bu toy tutmağı son nəticədə elə toy sahibinə, ya da bütün ölkəyə tutulan toy deyilmi?

Baxırsan telekanalların hamısından "ulduz"ların evlərinə, imarətlərinə, həyat tərzlərinə, ədalı dəbdəbələrinə... Miras deyil, bilirsən, babalarından da qalmayıb. Toy tutub özlərinə qazanıblar. Sağlıqlarına qismət olsun. Amma bunu künc-bucağınacan xalqa göstərməyin nə mənası?

Almaniyadan dostum gəlmişdi, gecə Bakını gəzirdik, tərslikdən yolumuz şadlıq sarayların bol olduğu küçədən keçirdi. Yanan işıqları görən kimi, soruşurdu ki, bu nədir və hər dəfə eşitdiyi eyni cavabdan kədərlənirdi. Axırda deyindi ki, sizin deyən, evlənməkdən başqa işiniz yoxdur: "Qardaşım uşağının toyuna gəlmişdim. 500 nəfər vardı zalda, onların üç masasında əyləşən adam, süfrəyə düzülən yeməklər Almaniyada mənim qızımın toyunda yox idi. Hərəsi bir şey xahiş edir. A kişi, toydakı qadınların qulaqlarını qızıldan təmizləsəydin bir bank açardın. Müğənnilərin də hamısı az qala saniyə ilə toya gəlirlər, kalonkalar da arpası artıq düşən ulaq kimi anqırır. Bir dəqiqə dayanmadılar ki, kimləsə kəlmə kəsim. Bu toy deyil, divan tutursunuz özünüzə də, büdcənizə də".

Doğrudan da, belədirmi? Adam durub Avropadan əziyyət çəkib, gəlib ki, qohumları ilə toyda görüşəcək, kəlmə kəsəcək, amma alınmayıb. Sən demə, hər şey "kral"lara, "kraliçalara" "madonna"lara işləyirmiş. Teleşirkətlər də o cümlədən. Filarmoniyanin çayxanası teleməkana təxliyə, yəni ki, "evakuasiya" olunub, bizim də xəbərimiz yoxmuş. Butün qeybətlər, dedi-qodular evimizin içindədır, istəsək də, istəməsək də. Bizi telekanallarda "kral"lar gözləyəcək, "madonna"lar aludə etməyə çalışacaqlar. Hamının da təqdimat üçün xırda ulduzları, digər müğənnilərlə çəkişmək üçün ədalı və sanballı əsasları var. Hər veriliş bir "madonna"ya, bir "kral"a və onların əldən buraxmadığı saraylara bağlıdır. Əslində, heç bir şoudan, əyləncədən söhbət belə gedə bilməz. "Kral"lar da, "madonna"lar da danışdıqca cılızlaşırlar. Ona görə ki, mahiyyətləri açılır. Hamı bir biri ilə ədavətdə, ölüm-dirim savaşındadır. Hamı toy tutmaq eşqindədir, hamı qazanmaq istəyir və elə vuruşurlar ki, bir toy tutana kimi bir-birlərinə yüz dəfə toy tuturlar. Sonra da hamısı birlikdə tamaşaçıya toy tuturlar.

Bütün teleməkan arenaya bənzəyir. "Kral"lar və "madonna"lar da qladiator kimi ölüm-dirim savaşına çıxırlar. Tamaçıçıları da bizık, çəpik çalırıq, qışqırırıq, xal veririk, SMS atırıq. Bir sözlə, efir arena kimi uğultu içindədəir. "Kral"lar və "madonna"lar qul savaşına, pul döyüşünə çıxıblar. Biz də aludəyik. Çəpik çalırıq, fitə basırıq, kimsə də düşünmür ki, əslində, bu toy bizim mənəviyyatımıza, əxlaqımıza tutulan toydur.

Bahadur İMANQULİYEV

Azərbaycan.- 2009.- 18 oktyabr.- S. 4.