Meşə mühafizəsinin görkəmli təşkilatçısı
Mehdi Mustafayev otuz ildir ki,
dünyasını dəyişib. Azərbaycanda meşə təsərrüfatının
inkişafından söhbət düşəndə birincilər
sırasında o da yada düşür. Xüsusən indi -
anadan olmasının 95 illiyi ərəfəsində təbiətin
böyük vurğunu Mehdi Mustafayev dərin ehtiram və məhəbbətlə
xatırlanır. Mehdi Həsən oğlu Mustafayevin adı
bizim üçün həm də ona görə əzizdir o,
ömrünün sonuna kimi Azərbaycan təbiətinin
mühafizəsindəki fədakar əməyi ilə
universitetimizə şərəf gətirmişdir.
Mehdi Mustafayev 1914-cü ildə
Qazax rayonunun Tatlı kəndində anadan olmuşdur. Valideynlərini
erkən itirdiyinə görə gənc yaşlarından zəhmətə
qatlaşmışdır. 1929-cu ildə Tatlı kənd orta məktəbinin
birinci pilləsini bitirdikdən sonra təhsilini davam etdirmək
üçün Gəncəyə gəlir və kənd təsərrüfatı
texnikumuna daxil olur. 1931-ci ildən Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı
İnstitutunda (indi Dövlət Aqrar Universiteti adlanır) təhsilini
davam etdirir. Gənc mütəxəssis bir müddət Kənd
Təsərrüfatı Nazirliyinin təcrübə məntəqəsində
işləyir, sonra Şamaxı rayonunda aqronom vəzifəsində
çalışır. Onun fəallığı,
işgüzarlığı çoxunun diqqətini cəlb
edir. Elə buna görə də 1940-cı ildə Samux
rayonunun Qarayeri savxozuna direktor təyin olunur. Burada gənc
aqronomun iş qabiliyyəti, təşkilatçılığı,
vətənpərvərliyi tam aydınlığı ilə
üzə çıxır.
Böyük Vətən
müharibəsi başlananda Mehdi müəllim dövlət tərəfindən
İrana göndərilir. Oradan qayıdandan sonra isə Azərbaycan
KP MK-da bir sıra məsul işlərdə, ən çox isə
kənd təsərrüfatı şöbəsi müdirinin
müavini vəzifəsində çalışır.
Mehdi Mustafayev 1947-1948-ci illərdə
Tovuz rayonunda partiya komitəsinin birinci katibi olmuşdur. Onun gəlişi
ilə rayon yeni yüksəliş yoluna qədəm qoymuş,
ən mürəkkəb şəraitdə çox yüksək
göstəricilər əldə etmişdir. Dövlətin
bütün tapşırıqları artıqlaması ilə
yerinə yetirilirdi.
Bu fəal, işgüzar
insanın ictimai həyatda yeni yüksəliş dövrü
başlanır. 1948-ci ildə meşə təsərrüfatı
naziri vəzifəsinə irəli çəkilir. Sonralar Kənd
Təsərrüfatı Nazirliyi ilə Meşə Təsərrüfatı
Nazirliyi birləşəndə Mehdi Mustafayev nazir müavini təyin
olunur. 1966-cı ildən ömrünün sonunadək - 1979-cu
ilə kimi Dövlət Meşə Təsərrüfatı
Komitəsinin sədri vəzifəsində işləmişdir.
Harada, nə işdə
çalışmasından asılı olmayaraq Mehdi Mustafayev
həmişə xalqın, dövlətin təəssübünü
çəkmiş, Azərbaycan təbiətinin mühafizəsi
üçün əlindən gələni etmişdir.
Mehdi Mustafayev həmişə, hər
yerdə işgüzarlığı, bacarığı, təşkilatçılığı,
yenilik hissi, xalqa və torpağa sədaqəti ilə fərqlənirdi.
Azərbaycanda meşələrin mühafizəsi və bərpası,
yaşıl massivlərin salınması, yeni-yeni ağac
növlərinin əkilməsi, əslində, vahid meşə
mühafizəsi sisteminin yaradılması bilavasitə Mehdi
Mustafayevin adı ilə bağlıdır. Yeri gəlmişkən,
bəzi faktları xatırlatmaq istəyirik.
Mehdi Mustafayevin rəhbərliyi ilə
Şəki rayonunun Kiş çayı vadisində, Oğuz və
Beyləqan rayonlarında yüzlərlə hektar sahədə
qoz bağları salınmışdır. Onun layihəsi əsasında
Mil, Muğan, Şirvan düzənliklərində meşə
təsərrüfatları yaradılmışdır.
Mehdi müəllim
ayrı-ayrı zonaların xüsusiyyətlərini,
torpaq-iqlim şəraitini, eləcə də ölkəmizin
tarixi bağçılıq və meyvəçilik ənənələrini
çox gözəl bilirdi. Azərbaycanın qədim və ənənəvi
sərvətlərindən olan nar ağaclarını
geniş yaymağa çalışırdı. Narın əsas
məkanı olmuş Kür qırağı boyunca, Şirvan
zonasında 1300 hektar sahədə nar bağları
salınmış, bunun üçün Göyçay və
Ağdaşın ən yaxşı nar növlərindən əkin
materialı kimi istifadə edilmişdir.
Respublikanın bəzi
rayonlarında eroziyaya uğrayan dağ yamaclarının
mühafizəsinə xüsusi fikir verirdi. Bu məqsədlə
onun təşəbbüsü ilə mühafizə
zolaqlarının salınması üçün Orta Asiyadan
quraqlığa davamlılığına görə
xüsusi fərqlənən püstə ağacı və
kol cinsləri gətirilmişdi. Bundan başqa, eroziya ilə
mübarizədə sumax, itburnu kimi kol cinslərindən
geniş istifadə olunması da M.Mustafayevin adı ilə
bağlıdır.
Xalqımızın ümummilli
lideri Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə Xəzərsahili
zonada - Abşeron yarımadasında üç min hektara
yaxın qumlu sahələrdə bərkitmə,
yaşıllaşdırma işləri
görülmüşdür. Ulu öndərin
tapşırığına əsasən, 1970-ci ildən
başlayaraq Abşeronda 30 min hektar sahənin
yaşıllaşdırılması üçün layihə
hazırlanmış, Abşeronda Eldar şamı, nar, əncir
kimi qiymətli ağaclara geniş meydan verilmişdır.
Ceyranbatan su anbarının ətrafına müxtəlif
ağac və kollardan yaşıl sipər çəkilmişdir.
Mehdi Mustafayev ildə azı beş-altı dəfə meşə
salınan ərazilərə gələr, pay-piyada
gölün ətrafını dolanar, əkilən
ağacların becərilməsi, suvarılması ilə
maraqlanardı. Maraqlıdır, Mehdi müəllimin əli dəyən
hər ağac dərhal göyərir və boy atırdı.
O zaman Abşeron Rayon Partiya Komitəsinin
birinci katibi işləmiş Sadıq Murtuzayev deyir ki, Mehdi
Mustafayev həddən artıq səmimi, mehriban və həssas
adam idi. Görünür, elə buna görə də onun ən
çox xoşladığı, ürəyinə yatan adamlar
mədəniyyət, incəsənət və ədəbiyyat
xadimləri idi. Fikrət Əmirovu və Hüseyn Arifi daha
çox istəyirdi. Bütün danışıq və hərəkət
tərzi ilə qeyri-adi adam olan Hüseyn Arifin söz-söhbətlərini
və zarafatlarını, xüsusən də, təbiət
şeirlərini dinləməkdən doymazdı.
Yaşıllığa, ekoloji
duruma xüsusi qayğı və diqqət göstərən
dahi insan Heydər Əliyevin yeritdiyi abadlıq və quruculuq xəttinə
uyğun olaraq Mehdi Mustafayevin saldırdığı bir
çox meşə ərazilərində sanatoriyalar
tikilmiş və xalqımızın istifadəsinə
verilmişdir.
M.Mustafayev respublikada meşəçilik
elminin inkişafına və bu sahədə kadr
hazırlığına da ciddi fikir verirdi. Həmin illərdə
Azərbaycan Elmi Tədqiqat Meşə Təsərrfüfatı
və Aqromeşə Meliorasiya İnstitutunda gedən müsbət
işlər Mehdi müəllimin fəaliyyəti ilə də
sıx bağlı idi. Hələ o dövrdə ölkədə
meşəçilərə böyük ehtiyacın
olduğunu qeyd edərək gənc mütəxəssislərin
yetişdirilməsinin vacibliyi məsələsini
qaldırmışdı. Bu arzu və istək nəhayət,
reallığa çevrildi. 1990-cı ildən etibarən Azərbaycan
Aqrar Universitetində bu sahə üzrə kadr
hazırlığına başlanmışdır.
Universitetimiz özünün 80 illik yubileyinə hazırlaşır. Ölkəmizdə kənd təsərrüfatının inkişafında bu yeganə aqrar təhsil ocağının xidmətləri böyükdür. Çox xoşdur ki, meşə mühafizəsinin görkəmli təşkilatçısı Mehdi Mustafayev kollektivimizin ilk yetirmələrindəndir. Öz elmi və ictimai fəaliyyətləri ilə ölkəmizin tərəqqisinə layiqli töhfələr verən akademiklərdən Həsən Əliyev, İmam Mustafayev, Validə Tutayuk, Feruz Məlikov, Məmmədtağı Qəniyev, Ağaxan Ağabəyli, Ələkbər Quliyev, Məmmədtağı Cəfərov, Yusif Məmmədəliyev, Musa Musayev, Siddiqə Məmmədova və başqaları ilə haqlı olaraq fəxr edir və onların əvəzsiz xidmətlərini gənc nəslin nümayəndələrinə çatdırmağa çalışırıq.
Yuxarıda adları çəkilən korifeylərin hər birinin, o cümlədən Mehdi müəllimin mənalı ömür yolu təbiətə məhəbbət və ekoloji tərbiyə sahəsində gənc nəslə layiqli nümunədir. Onun xidmətləri həmişə yüksək qiymətləndirilmiş, Lenin, "Qırmızı Əmək Bayrağı", "Əmək Şöhrəti" və "Şərəf nişanı" ordenləri və medallarla təltif edilmiş, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı adına layiq görülmüş, bir neçə çağırış respublika Ali Sovetinin deputatı olmuşdur.
Onun şərəfli ömür yolu haqqında çox yazılıb. Ən çox da təbiət vurğunu Hüseyn Arif həm publisistikanın, həm də poeziyanın dili ilə dəyərli sözlər deyib. Şair xatirə-məqalələrindən biri üçün belə bir başlıq seçmişdi: "Mənim qəhrəmanım əsrlər boyu yaşayacaqdır".
Həqiqətən də, belədir.
Mirdamət SADIQOV,
Azərbaycan Dövlət Aqrar
Universitetinin
rektoru, professor
Azərbaycan.- 2009.- 22 oktyabr.- S. 6.