Azərbaycan Xəzərdə daha bir uğura imza atır

Azərbaycan iqtisadiyyatının sürətli inkişafı ölkədə istehsal sahələrinin fəaliyyət dairələrinin əhəmiyyətli dərəcədə genişlənməsi ilə müşayiət olunmaqdadır. Bunun nəticəsidir ki, əvvəllər idxal edilən bir çox məhsulların indi ölkəmizdə istehsalı həyata keçirilməkdədir. Belə vəziyyət Azərbaycan iqtisadiyyatının konkret sahələrinin xarici asılılığını aradan qaldırmaqla yanaşı, həm də ölkədə yeni istehsal sahələrinin yaradılmasına və beləliklə, iqtisadiyyatın daha da güclənməsinə imkan verir.

Azərbaycan həm də kifayət qədər vacib əhəmiyyət daşıyan və böyük yatırımlar tələb edən istehsal sahələrinin yaradılması istiqamətində məqsədyönlü siyasət həyata keçirir. Məhz bu siyasətin nəticəsidir ki, Azərbaycanda tezliklə daha bir nəhəng və strateji xarakter daşıyan zavodun inşası nəzərdə tutulur. Söhbət ən müasir standartlara cavab verəcək gəmiqayırma zavodunun inşasından gedir. Bununla əlaqədar Azərbaycan artıq uzun müddətdir ki, müvafiq xarici şirkətlərlə danışıqlar aparır. Prezident İlham Əliyev bununla bağlı bildirib: "Növbəti illər ərzində həm Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi üçün, həm də Dövlət Neft Şirkətinin donanması üçün çoxsaylı gəmilər - yük gəmiləri, tankerlər alınmalıdır. Məhz bu məqsədlə artıq bir neçə ildir xarici şirkətlərlə danışıqlar aparılır ki, Azərbaycanda, Bakıda ən müasir standartlara cavab verən gəmiqayırma zavodu tikilsin. Artıq xarici investorlar da seçilib və onlarla bərabər Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti və Azərbaycan Dövlət İnvestisiya Şirkəti də bu işlərdə iştirak etməlidir. Elə etmək lazımdır ki, gələn ildən biz gəmiqayırma zavodunun tikintisinin başlanmasına nail olaq, qısa müddət ərzində bunu yaradaq".

Azərbaycanın ən müasir standartlara cavab verən yük gəmiləri, tankerlər istehsal etməsi bir çox məqamlar baxımından olduqca vacib əhəmiyyət kəsb edir. Əvvəla, qeyd olunduğu kimi bu, ölkəmizdə yeni istehsal sahəsinin və iş yerlərinin açılmasına xidmət edir. İkincisi, Azərbaycan sözügedən zavodun inşasından sonra xaricdən yük gəmiləri, tankerlər almağa ehtiyac duymayacaq və onlara olan tələbatı yerli istehsal hesabına ödəyəcək. Digər tərəfdən, Xəzərdə yükdaşımaların artan xətt üzrə inkişaf etməsi gəmiqayırma zavoduna olan tələbatı daha da artırır ki, Azərbaycan həmin tələbatı qarşılamaq üçün bəri başdan lazımi addımlar atır.

O da qeyd edilməlidir ki, Bakıda inşası nəzərdə tutulan gəmiqayırma zavodu hazır olana qədər də Azərbaycan yükdaşımalar sahəsində yaranan hər hansı problemi vaxtında həll etmək üçün müvafiq tədbirlər görüb. Bu məqsədlə Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi bir neçə böyük tanker alıb. Həmin tankerlərin alınmasının əhəmiyyətinə toxunan Prezident İlham Əliyev demişdir: "Son illər ərzində Azərbaycanda dövlət tərəfindən ayrılmış vəsait hesabına Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi bir neçə böyük tanker almışdır. Bu tankerlər bütün müasir standartlara cavab verir və Xəzərdə yükdaşımalarının artırılması üçün də çox böyük əhəmiyyəti var. Nəzərə alsaq ki, bir neçə ildən sonra Xəzərin şərq sahilindən böyük həcmdə neft və neft məhsullarının daşınması gözlənilir, əlbəttə ki, bu tankerlərin alınması vaxtında görülmüş tədbirlər idi".

Azərbaycanın bu istiqamətdə atdığı addımlar ölkə xaricində də böyük diqqətlə izlənir. Rusiyanın "Nezavisimaya qazeta" qəzeti yazır ki, Azərbaycanın tanker donanmasını inkişaf etdirmək planları çox perspektivli layihə sayılmalıdır. Qəzet xatırladır ki, son illər Azərbaycan Xəzərdə olan tankerlərin sayını artırıb. Bunun üçün Rusiyanın "Krasnoe Sormovo" müəssisəsindən 10 ədəd böyük yükgötürmə qabiliyyətinə malik xüsusu gəmilər alındığını bildirən "Nezavisimaya qazeta" Azərbaycanın bu sahədə planlarına dair tanınmış ekspertlərin mövqelərini də öyrənib. "2K Audit - İş konsultasiyası" şirkətinin "Due Diligence" departamentinin direktoru Aleksandr Ştok bildirib ki, Xəzərdə tanker donanmasının yaranması, yalnız vaxt məsələsidir. Onun sözlərinə görə, SSRİ-nin dağılmasından sonra Orta Asiya dövlətləri öz enerji ehtiyatlarının nəqli üçün marşrut seçimi imkanlarına malik olmayıb: "Lakin bu gün region siyasi və iqtisadi planda daha çox müstəqilləşir". Ekspertlər belə hesab edirlər ki, enerji ehtiyatlarının nəqlinin diversifikasiyası sonrakı inkişafın əsas şərtlərindən biridir.

Azərbaycanın tanker donanmasının digər bir zəruriliyi də Qazaxıstanla birgə həyata keçirilməsi nəzərdə tutulan "Transxəzər" layihəsinin reallaşdırılması ilə bağlıdır. Liman infrastrukturunun yaradılması, həmçinin qazax neftinin tankerlərlə "Bakı-Tbilisi-Ceyhan" kəmərinə daşınmasının ümumi dəyəri Avropada 3 milyard dollar həcmində hesablanır.

Bununla yanaşı, Aleksandr Ştok bildirib ki, Qazaxıstanda neft istehsalının durmadan artması, mövcud ixrac kəmərlərinin isə praktiki olaraq tamamilə dolması nəzərə alınarsa, yeni marşrutun, yəni, "Transxəzər" layihəsinin də neftlə təmin olunacağı şübhə doğurmur. A.Ştok onu da vurğulayıb ki, "Transxəzər" layihəsinə gələcəkdə Türkmənistanın da qoşulması mümkündür: "Bu səbəbdən də "Transxəzər" olduqca perspektivli layihədir, Azərbaycanın tanker donanmasını inkişaf etdirmək məqsədilə yatırdığı vəsait isə çox tezliklə geri qayıdacaq".

Beləliklə, bir daha aydın olur ki, Xəzərin şərq sahilindən böyük həcmdə neft və neft məhsullarının daşınmasında Azərbaycan həlledici rol oynayacaq. Bu, "Transxəzər" layihəsinin icrasında Azərbaycanın əhəmiyyətinin qat-qat artması deməkdir. Bütün bunlar Bakıda inşa edilməsi nəzərdə tutulan gəmiqayırma zavodunun nə dərəcədə vacib əhəmiyyətə malik olduğunu bir daha sübut edir.

Lakin həmin zavodun Azərbaycan üçün əhəmiyyəti təkcə qeyd olunanlarla kifayətlənmir. Azərbaycan bu zavod hesabına Xəzərdə olan hərbi donanmasını da gəmilərlə təchiz etmək niyyətindədir. Prezident İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin 2009-cu ilin birinci yarısının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına həsr olunmuş geniş iclasında bununla bağlı bildirib: "Bu, elə zavod olmalıdır ki, istənilən gəmiləri inşa edə bilsin. O cümlədən zavodda hərbi təyinatlı gəmilər də inşa edilməlidir". Sözügedən zavodda hərbi təyinatlı gəmilərin inşa edilməsi faktiki olaraq Azərbaycanın müdafiə sənayesinin daha da güclənməsi deməkdir. Xatırladaq ki, bir çox dövlətlərdən fərqli olaraq Azərbaycan Silahlı Qüvvələri maddi-texniki təminatının xeyli hissəsini öz potensialı hesabına ödəməkdədir.

Bütün bunlar Azərbaycanın müdafiə sənayesinn də kifayət qədər yüksək səviyyədə inkişaf etdiyini göstərir. Yaxın perspektivdə Azərbaycanın hərbi təyinatlı gəmilər inşa etməyi planlaşdırması isə müdafiə sənaysinin inkişaf miqyasının və məhsul istehsalının daha da genişlənməsi deməkdir. Elə bu məqam da gələn ildən etibarən, Azərbaycanın tikintisinə başlamağı nəzərdə tutduğu gəmiqayırma zavodunun ölkəmiz üçün nə dərəcədə vacib əhəmiyyət kəsb etdiyini aydın nümayiş etdirir.

Rasim BAYRAMOV

Azərbaycan.- 2009.- 3 sentyabr.- S. 2.