Azərbaycan ərzaq təhlükəsizliyi problemini həll edib

Bu gün qlobal enerji təhlükəsizliyinin təmin olunmasında Azərbaycanın müstəsna rol oynayan dövlətlərdən biri kimi çıxış etməsi beynəlxalq miqyasda, nüfuzlu dünya təşkilatlarında artıq dəfələrlə etiraf olunan reallıqdır. Elə bu səbəbdəndir ki, enerji sahəsində aparıcı dünya dövlətləri Azərbaycanla əməkdaşlığın miqyasının genişləndirilməsinə xüsusi diqqət yetirməklə və bunu həyata keçirdikləri siyasətin prioritet istiqamətlərinə üstünlük verməklə büruzə verirlər. Öz növbəsində, milli maraqlarını daim ön planda tutan Azərbaycan enerji sahəsində xarici tərəfdaşları ilə çox uğurlu əməkdaşlıq quraraq bu sahədə əldə etdiyi nailiyyətləri artırır və bütün sferalarda, o cümlədən iqtisadiyyatda dinamik inkişafını təmin edir.

Dünya iqtisadiyyatına inteqrasiyada milli maraqlar daim əsas götürülür

Həyata keçirilən uğurlu siyasət nəticəsində son bir neçə ildə Azərbaycan iqtisadi artım tempinə görə dünyada lider statusunu qoruyur. Eyni zamanda, iqtisadi sferada həyata keçirilən məqsədyönlü və uzaqgörən siyasət dünyanı lərzəyə salan qlobal maliyyə böhranının ölkəmizə təsirinin minimum həddə qalmasını təmin edib. Bu səbəbdəndir ki, qlobal böhran şəraitində dünya iqtisadiyyatının gerilədiyi bir vaxtda qeyd olunan sahə üzrə ölkəmizdə yenə də dinamik inkişaf var. Bütün bunlar bir daha Azərbaycanın seçdiyi iqtisadi inkişaf yolunun düzgün olduğunu əyani nümayiş etdirir. Prezident İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin 2009-cu ilin birinci yarısının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına həsr olunmuş geniş iclasında bununla bağlı bildirib: "Bizim üstünlüyümüz ondan ibarət olmuşdur ki, dünya iqtisadiyyatına sürətlə inteqrasiya etməklə yanaşı, eyni zamanda öz milli maraqlarımızı heç vaxt unutmamışıq. Biz ancaq o sahələrdə inteqrasiya etmişdik ki, daxili iqtisadi sabitliyimizə problemlər yaratmasın. Hər halda son bir ilin təcrübəsi onu göstərir ki, Azərbaycanın seçdiyi yol uğurlu və düzgün yoldur".

Qlobal iqtisadi böhran şəraitində Azərbaycan üçün fərqləndirici xüsusiyyətlərdən biri özünün ərzaq təhlükəsizliyini təmin edə bilməsidir. Hazırda dünyanın elə ölkələri mövcuddur ki, böhran başlandıqdan sonra onların xarici iqtisadi asılılığı daha da güclənib və belə ölkələrdə əhalinin ərzaqla təminatında kifayət qədər ciddi problemlər meydana çıxıb. Məsələn, Ermənistan bu sahədə olduqca ciddi və gündən-günə artan problemlər yaşayır. Cari ilin ilk altı ayı ərzində bu ölkədə ümumi daxili məhsulun (ÜDM) 16,3 faiz azalması müşahidə olunub ki, bu, Ermənistanda onsuz da bərbad vəziyyətdə olan iqtisadiyyatın tənəzzülünün bir qədər də sürətləndiyindən xəbər verir. Belə vəziyyətdə isə Ermənistan hökuməti əhalinin ərzaqla təminatında ciddi çətinlik çəkir və bu məsələdə faktiki olaraq xarici dövlətlərdən tam asılı vəziyyətə düşüb.

Azərbaycan isə bunun əksinə olaraq nəinki özünün ərzaq təhlükəsizliyini tam təmin edə bilib, həm də bir sıra strateji ərzaq məhsullarının mühüm ixracatçılarından birinə çevrilməyə hazırlaşır. Əlbəttə ki, bütün bunlar ölkədə həyata keçirilən iqtisadi islahatların və inkişaf strategiyasının məntiqi nəticəsi kimi çıxış edir. Qarşıdakı illərdə Azərbaycanın özünü ərzaq məhsulları ilə təmin etməsi prosesinin daha da genişlənəcəyi gözlənilir. Bununla bağlı Prezident İlham Əliyev qeyd edir: "Sovet dövründə Azərbaycan heç vaxt özünü ərzaq məhsulları ilə təmin etmirdi. Biz ərzaq təhlükəsizliyi məsələlərini, demək olar ki, bu il həll etmişik. Növbəti illərdə, sadəcə, əldə edilmiş uğurlar əsasında daha da geniş işlər aparılmalıdır. Bu məqsədlə əlavə tədbirlər görüləcəkdir".

Əhalinin ərzaq buğdasına olan tələbatı daxili istehsal hesabına tam ödənilir

Ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsində Azərbaycanın əldə etdiyi uğurlar və bu uğurların qarşıdakı dövr ərzində daha da genişləndirilməsi olduqca vacib əhəmiyyət kəsb edir. İlk növbədə ona görə ki, Azərbaycanın ərzaq məhsulları ilə təminatı sahəsində xarici asılılıq tam aradan qalxır və dünya iqtisadiyyatında qlobal maliyyə böhranı kimi fəsadlar, eləcə də bu qəbildən olan digər problemlər ölkəmizdə heç bir çətinlik yaratmır. Digər tərəfdən, Azərbaycan ərzaq təhlükəsizliyində vacib rol oynayan məhsullarla özünü tam təmin etdikdən sonra əlavə məhsulun ixrac edilməsi hesabına da iqtisadiyyatını gücləndirmək imkanı qazanır. Prezident İlham Əliyev bu məqamla bağlı bildirir: "Öz ixrac potensialımızı daha da böyük dərəcədə realizə etməliyik. Nəzərə almalıyıq ki, bizim ətrafımızda kifayət qədər böyük istehlak bazarları var və qonşu ölkələrlə Azərbaycanın çox gözəl, işgüzar münasibətləri var, bütün qonşu bazarlar bizim üçün açıqdır, məhsulumuz həmin bazarlara sərbəst şəkildə daxil olur. Azərbaycanda nə qədər çox emal müəssisələri yaranarsa, Azərbaycanın kənd təsərrüfatı məhsullarının ixracı da bir o qədər çox artacaqdır".

Nüfuzlu beynəlxalq təşkilatların hesablamalarına görə, qarşıdakı illərdə dünyada getdikcə əhalinin ərzaq məhsulları ilə təminində bir sıra problemlərin yaranması gözlənilir. Məsələn, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (FAO) hələ ötən ilin sonlarında açıqladığı məlumata görə, əgər 1950-1985-ci illərdə ərzaq istehsalının illik artımı 30 milyon ton, 1985-1995-ci illərdə 12 milyon ton təşkil edirdisə, 2030-cu ilədək bu göstərici cəmi 9 milyon ton səviyyəsində olacaqdır. Lakin qeyd edildiyi kimi, dünyanın əksər ölkələrindən fərqli olaraq, Azərbaycanda ərzaq istehsalı görülən tədbirlər nəticəsində qarşıdakı illər ərzində də artan xətt üzrə davam edəcək. Bunun ən ümdə səbəblərindən biri də ölkə iqtisadiyyatının inkişafının şaxələndirilməsi, qeyri-neft sektorunun inkişafına xüsusi diqqət yetirilməsidir. Prezident İlham Əliyevin 11 fevral 2004-cü il tarixli fərmanı ilə təsdiq edilən "Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı (2004-2008-ci illər)"nın bu məsələdə müstəsna əhəmiyyəti oldu. Xatırladaq ki, həmin proqram əsas məqsədinə - Azərbaycanın rayonlarında mövcud potensialdan səmərəli istifadə etməklə iqtisadiyyatın ayrı-ayrı sahələrinin inkişafına, istehsal müəssisələrinin daha da genişləndirilməsinə, ixracyönümlü məhsul istehsalının stimullaşdırılmasına, yerli sahibkarlığın inkişafı ilə əhalinin həyat səviyyəsinin daha da yaxşılaşdırılmasına, məşğulluğun səviyyəsinin, xüsusilə gənclərin faydalı əməklə məşğulluğunun artırılmasına nail olmuşdur. Uğurla icra edilən bu proqram ölkə iqtisadiyyatının ən müxtəlif sferalarının, o cümlədən ərzaq, kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı ilə məşğul olan sahələrin inkişafında olduqca vacib rol oynadı.

Ölkədə hərtərəfli inkişafın davamlığını təmin etmək məqsədilə Prezident İlham Əliyevin 14 aprel 2009-cu il tarixli fərmanı ilə təsdiq olunmuş "Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı"nın icrasına başlanması isə ölkəmizin ərzaq təminatı sahəsində daha böyük nailiyyətlər əldə etməsinə səbəb olacaq. Bunun bir çox məqamları indidən özünü büruzə verməkdədir. Məsələn, cari il ərzində qarğıdalı da daxil olmaqla, taxıl istehsalının təxminən 3 milyon ton, o cümlədən buğda istehsalının təxminən 2 milyon 200 min ton olacağı gözlənilir. Bu, ölkə tarixində taxılçılıq sahəsində ən yüksək nəticə olmaqla yanaşı, 2008-ci ilə nisbətən taxıl istehsalının təxminən 500 min ton artması və əhalinin ərzaq buğdasına tələbatının daxili istehsal hesabına tam ödənilməsi deməkdir. Növbəti illər ərzində isə Azərbaycanda daha böyük həcmdə taxıl və digər kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsal edilməsi gözlənilir ki, bu, artıq həmin məhsulların ixracına başlanmasına imkan verir.

Dövlət sahibkarlara kömək edir

Bütün bunlar həm də Prezident İlham Əliyevin 25 avqust 2008-ci il tarixli sərəncamı ilə təsdiqlənmiş "2008-2015-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında əhalinin ərzaq məhsulları ilə etibarlı təminatına dair Dövlət Proqramı"nın uğurla icra olunduğunu göstərir. Hazırda isə kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalını bir qədər də stimullaşdırmaq və əldə olunan məhsulun uzun müddət saxlanmasını təmin etmək üçün bölgələrdə daha böyük anbarların, soyuducu kombinatların tikintisi nəzərdə tutulur. Sahibkarlığa Kömək Milli Fondundan sahibkarlara güzəştli kreditlərin verilməsi prosesi də davam etdirilir. Artıq nəzərdə tutulmuş məbləğin təxminən 40 faizindən istifadə olunub. Ümumiyyətlə, bu il sahibkarlara 130 milyon manat məbləğində güzəştli kredit verilməsi nəzərdə tutulur.

Ötən illərdə olduğu kimi, dövlət fermer fəaliyyəti ilə məşğul olanların texnika və digər vəsaitlərə olan ehtiyacının tam təmin edilməsini də həyata keçirir. Ölkə Prezidenti İlham Əliyevin sərəncamı ilə yaradılmış "Aqrolizinq" Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin fəaliyyətinin daha da genişlənəcəyi gözlənilir. O da faktdır ki, bu qurumun aqrar sahəni müasir texnika ilə müntəzəm təchiz etməsi kənd təsərrüfatında dönüş yaradır.

Torpaq mülkiyyətçilərinə məxsus maşın-traktor parkında "Aqrolizinq" ASC-nin 55 aqroservis filialı və 105 mexanikləşdirilmiş dəstəsi tərəfindən texniki xidmət, təmir və nizamlama işləri görülür, onlardan səmərəli istifadə üsulları öyrənilir, tövsiyələr verilir. Bunun nəticəsində respublikada maşın-traktor parkından istifadə xeyli yüksəlmişdir. Fəaliyyətə başladığı 2005-ci ildən "Aqrolizinq" ASC tərəfindən 745 ədəd taxılyığan kombayn, 2250 ədəd traktor, 132 ədəd ekskavator, 5690 ədəd müxtəlif təyinatlı kənd təsərrüfatı maşınları və qoşqular, 7 süd zavodu, 13 soyuducu kamera, 7 qarışıq yem zavodu, 7 adda 294 ton pestisid, 237 min ton mineral gübrə, 770 baş damazlıq heyvan, 7189 ton yüksək reproduksiyalı buğda toxumu gətirilərək kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarının istifadəsinə verilmişdir. 2007-2009-cu illərdə Gəncə Avtomobil Zavodundan 1190 ədəd "Belarus" markalı traktor alınmışdır. Bu ilin sonunadək daha 192 ədəd traktor alınacaq. Bu, həm də ölkədə maşınqayırma sənayesinin inkişafını göstərir. Prezident İlham Əliyev "Aqrolizinq" ASC-nin fəaliyyətinə toxunarkən demişdir: "Əgər biz "Aqrolizinq"i yaratmasaydıq, fermerlər hansı pulun hesabına o texnikanı ala bilərdilər? Bu gün Azərbaycanda istehsal olunan traktorlar iş yerlərinin açılmasına, yeni sənaye sahəsinin yaranmasına xidmət göstərir. Beləliklə, Azərbaycan sənayesi üçün yeni sahə yaradılır. "Aqrolizinq"in yaradılması, deyə bilərəm ki, kənd təsərrüfatının inkişafında ciddi dönüş etdi. Ondan sonra əlavə tədbirlərin görülməsi nəticəsində, subsidiyaların verilməsi nəticəsində biz əkin sahələrini böyük dərəcədə genişləndirə bilmişik. Gübrənin alınması, yanacağın, toxumların alınması - bütün bunlar Azərbaycan dövləti tərəfindən həll olunan məsələlərdir".

Dövlət tərəfindən fermerlərə əkin sahələrinə görə subsidiyalar verilməsi, yanacaq-sürtkü, gübrə və sair alınmasına görə edilən maliyyə yardımları, güzəştlər də kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalının artmasında mühüm rol oynayır. Bu da Azərbaycanın ərzaq təhlükəsizliyinin daha etibarlı şəkildə təmin olunmasına şərait yaradır.

Bütün bunlar isə əhalinin pul gəlirlərinin əhəmiyyətli dərəcədə artması fonunda baş verir. Aparılan hesablamalar göstərir ki, bu ilin ilk altı ayında ölkədə ümumi inflyasiya 3,7 faiz təşkil edib, ərzaq malları üzrə inflyasiya isə cəmi 2,1 faiz olduğu halda bu il əhalinin pul gəlirləri 19 faiz artıb və real gəlirlər təxminən 15-16 faizə bərabər olub.

İqtisadi inkişaf tempinə görə dünya üzrə lider olan Azərbaycan qlobal böhran şəraitində ərzaq təhlükəsizliyini də tam təmin edib. Bu, böhranın dünya iqtisadiyyatında yaratdığı fəsadların qarşıdakı dövr ərzində Azərbaycana təsirlərinin, demək olar ki, hiss edilməyəcəyindən xəbər verir. Həmçinin qeyd edilənlər bundan sonrakı müddətdə Azərbaycan iqtisadiyyatının daha yüksək templə inkişaf edəcəyini əyani nümayiş etdirir.

Rasim BAYRAMOV

Azərbaycan.- 2009.- 9 sentyabr.- S. 2.