Didərgin muzey

 

Azərbaycan torpağının zümrüd tacı Kəlbəcər diş göynədən çeşmələri, yüzlərcə bulağı olan bir diyardır. Kəlbəcərin İstisuyu minlərlə insanı xəstəliklərdən xilas edən bir şəfa məskəniydi.

Kəlbəcər Dəlidağ, Murov, Keyti kimi əzəmətli dağları, saysız-hesabsız ətirli gül-çiçəkləri, nəhəng və əlçatmaz qayaları, 4 min növ bitki yetişdirən bərəkətli torpağı, 5-6 min illik bir tarixi özündə yaşadan qaya təsvirləri və min illərdən soraq verən abidələri olan bir yurd idi. Bu qədim diyar özü bütövlükdə bir muzeydi. Qoynunda yaradılmış Tarix Diyarşünaslıq Muzeyinin adı dillərə düşmüşdü. Bu, Kəlbəcərin də, muzeyin də dünənidi. Bəs bu gün?

Müharibədə təkcə adamlar həlak olmur. Düşmən ayağı dəyən torpaqlarımızda nəyimiz vardısa, hamısı şəhid getdi. Kəlbəcər tarix diyarşünaslıq muzeyi də. Kəlbəcər muzeyi öz orijinallığına və zənginliyinə görə başqa muzeylərdən fərqlənirdi. Mütəxəssislər haqlı olaraq onu geologiya, arxeologiya, incəsənət və səs muzeyi adlandırırdılar.

Bolqarıstan, Hindistan, Çin, Amerika, Almaniya, İtaliya, Kanada, Avstraliya, İran və Finlandiyadan gəlmiş 150-dən çox alim Kəlbəcər muzeyində olarkən onun zənginliyinə heyran qalmışdı. Kəlbəcərin faydalı qazıntıları, qiymətli və üzlük daşları, tikinti materialları ilə tanış olmaq üçün təkcə bu muzeyin divarlarına tamaşa etmək bəsdir.

Muzeydə olmuş xarici ölkə jurnalistlərindən biri belə yazmışdı: "Dünya şöhrətli Ermitajda, Bakının, Moskvanın, Beyrutun, Dəməşqin məşhur muzeylərində təsirlənmişdim, fikrə dalmışdım. Lakin belə təmizlənməmişdim. Belə başdan-başa nurlanmamışdım".

Qonaqlarını mat qoyan o məşhur muzey şəhid olub o dağlarda qaldı. Muzeyin direktoru mərhum Şamil Əsgərov Bakıda onun varisini - şahid muzeyi yaratdı. O muzeydən heç nə gətirə bilməsə də, bura köç edən kəlbəcərlilərdən o yerlərin keçmişini özündə yaşadan əşyaları bir-bir topladı. İtirilən torpaqların, tökülən qanların, kor qalan ocaqların şahidi. Bu dünyada şahid olmaq da elə ağır dərdmiş.

Hazırda muzey Bakının Nərimanov rayonunda yerləşən peşə məktəbində kiçik bir otaqda sığınacaq tapıb. Küskün köçkün ömrünü yaşayan muzeyə indi heç gəlib-gedən də yoxdur.

Əslində, Kəlbəcər Tarix Diyarşünaslıq Muzeyi elə o dağlara yaraşırdı... Muzey eksponatları da sahibləri kimi o bəxtəvər günün gələcəyini gözləyirlər.

 

 

Sədaqət YUSİFQIZI

 

Azərbaycan.- 2009.- 13 sentyabr.- S. 5.