Sentyabrın 15-də -
"Əsrin müqaviləsi"nin imzalanmasının 15-ci
ildönümü ərəfəsində "Hyatt
Regency-Naxçıvan" mehmanxanasında "Dünya qaz sənayesinin
infrastrukturu-2009 - Xəzər regionu" (Gas İnfrastructure
World Caspian-2009) mövzusunda ikigünlük beynəlxalq
konfrans işə başlamışdır.
Tədbiri giriş
sözü ilə açan "Avrasiya Kapital" Regional
İnvestisiya Bankının icraçı direktoru Əlişir
Cumanov bildirmişdir ki, Azərbaycanda ilk dəfə
keçirilən bu konfransda Xəzərin qaz sənayesi
potensialının inkişafı, qlobal qaz bazarında
islahatlar və onun Xəzər regionuna təsiri, regiondakı
nəhəng qaz layihələrinin maliyyələşdirilməsi,
qazın ixracı zamanı dövlətlərarası əməkdaşlıq,
gələcək ixrac marşrutlarına təsir göstərəcək
əsas amillərin müəyyən olunması, həmçinin
qazın alınması və ixracının vahid strukturunun
inkişaf etdirilməsi və s. məsələlər
müzakirə ediləcəkdir.
Azərbaycan
Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin (ARDNŞ)
prezidenti Rövnəq Abdullayev konfransın keçirilməsinin
"Azəri-Çıraq-Günəşli" yataqlar
blokunun birgə işlənilməsi və hasilatın pay
bölgüsü" haqqında "Əsrin müqaviləsi"nin
imzalanmasının 15-ci ildönümü ilə eyni vaxta təsadüf
etdiyini və bunun müəyyən mənada rəmzi xarakter
daşıdığını söyləmişdir. Bildirmişdir
ki, ümummilli lider Heydər Əliyevin müdrik və
uzaqgörən siyasəti nəticəsində
imzalanmış "Əsrin müqaviləsi" Azərbaycanın
çoxşaxəli inkişafı, qlobal enerji bazarına
inamla daxil olması, dünya iqtisadiyyatına
inteqrasiyasının təmin edilməsi üçün
münbit zəmin yaratmış, iqtisadiyyatımızın
digər sahələrinin də dirçəlişinə
güclü təkan vermişdir. "Əsrin müqaviləsi"
çərçivəsində görülən işlər,
ölkəmizə yönəldilən irihəcmli xarici
investisiyalar neft sektorunun tamamilə yeniləşməsinə,
texniki və texnoloji cəhətdən inkişaf etməsinə
möhkəm əsas yaratmışdır.
1994-2009-cu illərdə
xarici şirkətlərin iştirakı ilə ümumilikdə
hasilatın pay bölgüsünə dair 26 saziş
imzalanmışdır. Yeni neft strategiyasının uğurla həyata
keçirilməsi ölkəmizə böyük məbləğdə
xarici sərmayələrin daxil olması ilə səciyyələnmişdir.
1995-ci ildən bəri ölkənin neft sənayesinə
qoyulan sərmayələrin məbləği 37 milyard ABŞ
dollarından artıq olmuşdur. Nəticədə Azərbaycanda
neft-qaz hasilatı yüksələn xətlə inkişaf
etmiş, 1994-cü ildən bu ilin ikinci yarısınadək
ölkə üzrə 308 milyon tondan artıq neft hasil
olunmuşdur.
R.Abdullayev qeyd
etmişdir ki, ölkənin enerji sektorunda müvəffəqiyyətlə
həyata keçirilən strategiyanın son illərdəki ən
möhtəşəm uğuru Azərbaycanın 2007-ci ildə
beynəlxalq səviyyədə böyük ümidlər bəslənən
təbii qaz ixracatçısına çevrilməsidir. Bu,
ilk növbədə, 1 trilyon 200 milyard kubmetr qaz və 240
milyon tondan artıq kondensat ehtiyatına malik "Şahdəniz"
yatağının istismara buraxılması ilə
bağlıdır. Artıq üç ildir ki, ARDNŞ-də
ölkənin və Avropanın enerji təhlükəsizliyini
təmin etmək məqsədi ilə hazırlanmış
xüsusi proqram üzrə kompleks tədbirlər həyata
keçirilir. Bu proqram çərçivəsində
görülən işlər artıq bəhrəsini verməkdədir.
Biz bu il müstəqil işlədiyimiz yataqlarda illik qaz
hasilatını 8 milyard kubmetr həcmində
proqnozlaşdırırıq. İnkişaf etmiş
infrastruktur, yaradılmış maddi-texniki potensial və qazanılmış
zəngin təcrübə şirkətimizə imkan verir ki,
yeni strukturlarda öz resurslarından istifadə etməklə
müstəqil işləməyə başlasın. ARDNŞ bunun
üçün lazım
olan gücə malikdir.
* * *
Ümumilikdə Xəzər
regionu, o cümlədən də Azərbaycan malik olduğu təbii
ehtiyatlar baxımından dünya qaz bazarına, xüsusən
hazırda böyük aktuallıq kəsb edən Avropanın
enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsinə
böyük töhfələr verə bilər. Texniki və
texnoloji yeniliklərdən istifadə edilməklə, qaz
hasilatının artırılması istiqamətində ciddi
addımlar atılmaqdadır. Qeyd etmək lazımdır ki,
bazara çıxış ehtiyatlardan asılı olduğu qədər
də infrastrukturdan, bu ehtiyatların nəql imkanlarından
asılıdır. Bizim ehtiyatlarımız
böyükdür. Amma əsas məsələ nəqliyyat,
istehlakçıya qazı necə çatdırmaqdır. İqtisadi
cəhətdən səmərəli nəqliyyat dəhlizləri
olarsa, təkcə Azərbaycan qazının deyil, regionun digər
qaz potensialının da Avropaya daşınmasına nail olmaq
mümkündür. Biz "Cənub enerji dəhlizi"
konsepsiyası çərçivəsində Xəzər dənizinin
müxtəlif milli sektorlarında hasil olunan qaz həcmlərinin
Avropaya nəqlini bu baxımdan perspektivli istiqamətlərdən
biri kimi qiymətləndiririk. Bu konsepsiya Xəzər hövzəsində
çıxarılan qazın yeni nəqliyyat infrastrukturu vasitəsilə
Avropaya nəql edilməsini nəzərdə tutur. Bu
nöqteyi-nəzərdən Cənubi Qafqaz əsas qaz ixrac
boru kəmərinin rolunu xüsusi vurğulamaq istərdim. Bakı-Tbilisi-Ərzurum
marşrutu üzrə işləyən bu kəmər
yalnız bölgə üçün deyil, Avropanın enerji
təhlükəsizliyi baxımından da mühüm əhəmiyyət
daşıyır. 2007-ci ildən "Şahdəniz"
yatağının qazı bu kəmərlə Türkiyənin
qaz kəmərləri sisteminə daxil olmuşdur.
Hazırda
Gürcüstan, Türkiyə, İran, Yunanıstan Azərbaycan
qazının alıcıları sırasındadır. Bu
gün Avropanın bir çox dövlətləri
"Şahdəniz" layihəsinə böyük maraq
göstərirlər. Artıq Türkiyə ilə
Yunanıstan arasında "Şahdəniz" qazını nəql
edəcək boru kəməri istismara verilmişdir. Bu,
Avropanın enerji təhlükəsizliyində Azərbaycana
ayrılmış rolun mühüm əhəmiyyətini bir
daha təsdiqləyir.
Çıxışının
sonunda R.Abdullayev bildirmişdir ki, Azərbaycan dövləti həm
Avropa İttifaqı, həm də maraqlı ölkələr
və şirkətlərlə qazın etibarlı, uzunmüddətli
tranziti, son istehlak bazarına birbaşa nəqli və
rentabellik baxımından ən səmərəli
marşrutların müəyyən olunması istiqamətində
fəal iş aparır. Enerji sahəsində Azərbaycanın
qazandığı etibarlı tərəfdaş imici NABUKKO,
Türkiyə-Yunanıstan-İtaliya (TGİ), Transadriatik Boru Kəməri
(TAP) və digər genişmiqyaslı enerji layihələrinin
əsas iştirakçılarından biri olan ölkəmizlə
işbirliyi qurmaq istəyən dövlətlərin
sayını artırır. Kommersiya nöqteyi-nəzərindən
sərfəli olan, ölkəmizin maraqlarına cavab verən
bütün beynəlxalq layihələr Azərbaycanda diqqətlə
öyrənilir. Mərkəzi Asiyanın maraqlı ölkələrinin
milli şirkətləri ilə birlikdə belə layihələrin
reallaşdırılması üçün heç bir
hüquqi, texniki və digər maneələr yoxdur. Şirkətimiz
enerji layihələrində dövlətimizin
maraqlarını təmsil edən qurum olaraq, neft-qaz sənayesinin
bütün istiqamətlərində, dünyanın
bütün dövlətlərini təmsil edən müvafiq
şirkətlərlə məhz kommersiya və milli
maraqların qorunması şərti ilə istənilən
formada əməkdaşlığa hazırdır.
Avropa
İttifaqının enerji məsələləri üzrə
komissarı Andris Piebalqs təmsil etdiyi qurumun qitənin enerji təhlükəsizliyi
sahəsində Azərbaycan ilə əməkdaşlığa
bundan sonra da hazır olduğunu söyləmiş, bu sahədə
perspektivlər, həyata keçirilən layihələrin
inkişafı, gələcək planlar barədə qısa məlumat
vermişdir. Bildirmişdir ki, Avropa İttifaqı Xəzərin
qaz sektorunun işlənməsi üzrə layihələrin
reallaşdırılmasına 1,5 milyard ABŞ dolları
ayırmağa hazırlaşır.
* * *
Konfrans çərçivəsində
Andris Piebalqs və Rövnəq Abdullayev təkbətək
görüşmüşlər. Görüşdə Avropa
İttifaqı ilə Azərbaycan arasında neft və qaz sahəsində
əməkdaşlığın möhkəmləndirilməsi
sahəsində fikir mübadiləsi aparılmış, gələcək
layihələr müzakirə olunmuşdur.
Sonda Avropa
İttifaqının enerji məsələləri üzrə
komissarı Andris Piebalqsın və Azərbaycan Respublikası
Dövlət Neft Şirkətinin prezidenti Rövnəq
Abdullayevin iştirakı ilə mətbuat konfransı
keçirilmişdir.
AzərTAc
Azərbaycan.- 2009.- 16 sentyabr.- S. 7.