Azərbaycanın hərbi qüdrəti
gündən-günə artır
Azərbaycanın dinamik
iqtisadi inkişafı ölkənin hərbi qüdrətinin
daha da artmasına, bu sahədə regionun lider dövlətinə
çevrilməsinə, texniki xarakterli müdafiə
ehtiyaclarının öz potensialı hesabına ödəməsinə
də səbəb olmuşdur. Bu baxımdan, yola
saldığımız 2008-ci il Azərbaycanın
müdafiə qabiliyyətinin daha da güclənməsi ilə
xarakterizə edilməkdədir.
Dünya Azərbaycanlılarının
Həmrəyliyi Günü və Yeni il
münasibətilə Prezident İlham Əliyev Azərbaycan
xalqına təbrik nitqində bununla bağlı
bildirmişdir: "2008-ci ildə ordu quruculuğu
üçün lazımi tədbirlər
görülübdür. Bizim bütün hərbi
xərclərimiz 2 milyard dollara çatıbdır və
2009-cu ildə bu rəqəm daha da artacaqdır. Biz bunu edirik, bunu etməliyik, çünki biz
müharibə şəraitində yaşayırıq,
müharibə hələ bitməyibdir. Müharibənin
birinci mərhələsi başa çatıb və biz hər
an hazır olmalıyıq ki, öz
doğma torpaqlarımızı istənilən yolla
işğalçılardan azad edək. 2008-ci
ildə keçirilən hərbi parad bizim hərbi
gücümüzü hamıya göstərdi".
Ötən il
ərzində də uğurla davam etdirilən ordu quruculuğu
prosesi və ölkəninin müdafiə qabiliyyətinin
yüksəldilməsi istiqamətində atılan addımlar
hərbi sənaye kompleksinin inkişafında yeni mərhələnin
başlanmasına səbəb olmuşdur. Bunun nəticəsidir
ki, Azərbaycan ordunun maddi-texniki təminatında artıq
xarici ölkələrdən idxalı azaltmaq kursunu
götürmüş və zəruri hərbi texnikanın bir
çoxunun daxildə istehsalına başlamışdır.
Prezident İlham Əliyevin də qeyd etdiyi kimi,
Azərbaycanın müdafiə sənayesinin yaradılması
üçün lazımi tədbirlər
görülmüş və qısa müddətdə ölkəmizin
hərbi gücünü artıran müəssisələr
yaradılmışdır. 1970-80-ci illərdə
ulu öndər Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə
tikilən hərbi zavodlar yenidən qurulmuş və
işğal altında olan torpaqlarımızı erməni qəsbkarlarından
azad etmək üçün lazımi şərait
yaradılmışdır. Bu proses indi də davam etdirilməkdədir.
Müasir tələblərə
cavab verən hərbi-sənaye kompleksinin yaradılması
istiqamətində işlərin uğurla davam etdirilməsi nəticəsində
artıq Azərbaycan daha çox çeşiddə hərbi
texnikanın və digər ləvazimatların istehsalına
hazırlaşır. Bunun üçün isə ölkədə
bütün lazımi resurslar, o cümlədən kadr
potensialı, istehsal müəssisələri
formalaşdırılıb. Bu siyasət nəticəsində
indi Azərbaycanda Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin tabeliyndə
olan "Telemexanika", "Peyk", "Alov" kimi zavodlar
və digər müəssisələr fəaliyyət
göstərir. Onların istehsal
gücü isə artan xətt üzrə inkişaf etməkdə
və müasir tələblərə
uyğunlaşdırılmaqdadır. Ötən il iyunun 25-də Prezident İlham Əliyevin
"Alov" zavodunun açılışı mərasimində
iştirakı zamanı bu istiqamətdə verdiyi tövsiyələr
və konkret tapşırıqlar isə öz nəticəsini
verməkdədir. Həmin vaxt "Motodor" və
"Morodor" tipli müasir zirehli texnikanın Azərbaycanda
istehsalına dair ölkə Prezidentinin tövsiyələrindən
sonra indi həmin maşınların ölkəmizdə
seriyalı şəkildə buraxılışına
hazırlıq gedir. Artıq bununla
bağlı Azərbaycan və Cənubi Afrika Respublikası
arasında müqavilə bağlanılıb. Bu məqsədlə elektron hesablama
maşınları zavodu istehsal üçün tam hazır vəziyyətə
gətirilib.
Azərbaycanın
hərbi qüdrətinin artırılması
üçün ölkənin strateji tərəfdaşı
sayılan dövlətlərlə, o cümlədən
qardaş Türkiyənin hərbi-sənaye kompleksinə aid
şirkətlərlə də danışıqlar
aparılır. Bunun nəticəsidir ki, Türkiyənin "Roketsan"
şirkəti ilə Azərbaycan Müdafiə Sənayesi
Nazirliyinin "İqlim" Elmi-İstehsalat Müəssisəsi
arasında birgə məhsul istehsalına dair razılaşma əldə
olunub. Türkiyə Müdafiə Sənayesi Müştəşarlığı
beynəlxalq əməkdaşlıq şöbəsinin
müdiri Lütfi Varoğlunun məlumatına görə,
razılaşmaya əsasən, bu ilin mart ayından
"Roketsan" və "İqlim" birlikdə 107 millimetr
və 122 millimetr çapında Çoxlüləli Raketatar
Silah Sisteminin (ÇNRA) birgə istehsalını həyata
keçirəcək. Lütfi Varoğlu onu da
bildirib ki, artıq bu silah sistemlərinin birgə istehsalına
dair icazələr alınıb və razılaşma əldə
olunub. Sözügedən silah sisteminin qəlibləri,
həmçinin raketburaxıcı sistemlər və bəzi
detallar "İqlim"də, raketlər isə
"Roketsan"ın Türkiyədəki fabriklərində
istehsal ediləcək. 107 mm ÇNRA
topçu və piyada birliklərində gecə və
gündüz, hər cür hava şəraitində istifadə
edilən silah sistemidir. TR-107 və TRB-107
adlı iki döyüş başlıqlı raketlərlə
11 kilometr məsafədəki hədəfləri məhv etmək
mümkündür.
"Roketsan"la
yanaşı, Türkiyənin daha bir aparıcı şirkəti
sayılan "Aselsan"la da Azərbaycanın işbirliyi
güclənməkdədir. Bu
danışıqların yekunu olaraq atıcı silahların,
elektronika sahəsində gecəgörmə cihazlarının
və digər texnikanın birgə istehsalına
başlanması gözlənilir.
Azərbaycanın
hərbi qüdrətinin artırılmasında daha bir yenilik
isə yaxın illərdə aviasiya bombalarının da
ölkə daxilində istehsalına başlanması ilə
bağlıdır. Bunun üçün Pakistanla müvafiq
danışıqlar aparılıb və oradan ölkəmizə
xüsusi texnologiya gətiriləcəyi bildirilir. Hazırda dünyanın ən güclü
ordularından birinə malik
Azərbaycan
Silahlı Qüvvələri üçün daha bir yenilik isə
tank və artilleriya silahlarının döyüş
sursatlarının istehsalına hazırlıq görülməsidir. Hazırda belə
sursatların bir hissəsini xarici dövlətlərdən alan Azərbaycan indi onun istehsalına
başlamaqla həm külli miqdarda vəsaitə qənaət
etmiş olur, həm də bu məhsulların daha böyük
ehtiyat bazasını yaratmaq imkanı əldə edir. Ən vacib yeniliklərdən biri isə orduda istifadə
olunan əsgəri texnikanın, o cümlədən PDM
(piyadaların döyüş maşını) və ZTR -lərin
(zirehli transportyor) modernləşdirilməsinin artıq ölkə
daxilində həyata keçirilməsidir. Bundan əvvəl Azərbaycan həmin texnikanın
modernləşdirilməsini əsas etibarı ilə Ukrayna və
Rusiya zavodlarında həyata keçirirdi və həmin
ölkələrə böyük miqdarda vəsait ödəyirdi.
Ancaq ölkə rəhbərliyinin bu istiqamətdə
uzaqgörən siyasəti və görülən konkret
işlər arıtq həmin vəsaitin Azərbaycanda
qalmasına gətirib çıxarır, digər tərəfdən
isə zirehli texnikanın modernləşdirilməsinin ölkə
daxilində həyata keçirilməsi bu məqsədlə
daha az vəsaitin ayrılmasına səbəb
olur. Müdafiə sənayesi naziri Yavər
Camalovun sözlərinə görə, hazırda modernləşdirilmə
işləri Bakı Cihazqayırma Zavodu ilə nazirliyin Elmi Tədqiqat
İnstitutunun sınaq zavodu tərəfindən həyata
keçirilir. Görülən işlər
nəticəsində bundan sonra digər qoşun növlərində
istismar müddəti başa çatan hərbi maşınlar
təhvil alınaraq modernləşdiriləcək, müasir
standartlara uyğunlaşdırılacaq.
Azərbaycan
yaxın illərdə aviasiya bombalarının istehsalına
başlamağı da düşünür. Yavər
Camalovun sözlərinə görə, ən geci 2016-cı ilə
qədər səmada Azərbaycan istehsalı olan hərbi
helikopterləri də görmək mümkün olacaq. Hələlik iqtisadi cəhətdən səmərəli
olmadığına görə bu işə
başlanılmayıb. Müdafiə Sənayesi
Nazirliyi qarşıdakı 2 ildə 53 obyektin yenidən
qurulmasını da nəzərdə tutub. Bu işlər çərçivəsində
Bakı ilə yanaşı, Gəncə, Xaçmaz,
Naxçıvanda da yeni hərbi sənaye müəssisələri
yaradılacaq. Müdafiə sənayesi naziri bununla əlaqədar
qeyd edir: "Artıq 8 obyektin smeta sənədləri işlənilir.
Aprel ayına qədər bu, tamamlanacaq və
işə başlayacağıq. Bu, vəsaitin
həcmindən asılı olacaq. Bu, 8 də ola bilər, 15 də ola bilər. Büdcədə tikintinin ayrılması bölməsində
548 milyon manat vəsait nəzərdə tutulub. Layihələr təqdim olunandan sonra bu həcmdə
vəsait ayrılacaq".
Azərbaycanın
istehsal etdiyi hərbi sənaye məhsulları dünya
standartlarına tam cavab verdiyindən bundan sonra ölkəmiz hərbi
sərgilərə artıq ziyarətçi statusu ilə
deyil, iştirakçı kimi qatılacaq. Azərbaycan
bu statusla ilk dəfə 2009-cu ildə Türkiyədə
keçiriləcək hərbi sərgidə təmsil olunacaq.
Qeyd edək ki, Azərbaycan hazırda 444 adda hərbi
sənaye məhsulu istehsal edir.
Beləliklə,
Azərbaycanın hərbi sənaye kompleksinin
inkişafında indi olduqca vacib bir mərhələ
başlanmaq üzrədir. Perspektivdə isə
bu siyasətin davamı olaraq Azərbaycanın müasir
ağır texnikanın və digər növ silahların
istehsalına başlayacağı şübhə doğurmur.
Bu, Azərbaycanın artıq MDB məkanında
hərbi təhcizat baxımından da ən güclü orduya
malik ölkə statusunun daha da möhkəmləndirilməsinə
imkan verir.
Əlbəttə
ki, Azərbaycanın hərbi qüdrəti region ölkələri
arasında daha çox Ermənistanı narahat etməkdədir. Elə bu səbəbdən
Ermənistan mediası Azərbaycanın hərbi-sənaye
kompleksinin inkişafına xüsusi diqqət yetirir və bu
sahədə rəqabətə tab gətirə bilməyəcəklərini
etiraf edir. "Mediamaks" agentliyində yer alan
məlumata görə, Ermənistanın Kollektiv Təhlükəsizlik
haqda Müqavilə Təşkilatı çərçivəsində
imzalanan razılaşmalar əsasında Rusiyadan
aşağı qiymətlərlə aldığı silahlar
da bu sahədə rəqabətdə pariteti qoruyub saxlaya bilməyəcək.
Çünki daxildə müxtəlif növ
silah istehsalına başlamaq daha əlverişli və iqtisadi
cəhətdən səmərəli sayılır.
Bütün
bunlar Azərbaycan və Ermənistan arasında hərbi
güc fərqinin daha kəskin şəkildə fərqlənməsinə
gətirib çıxarmaqda, sonuncunun ölkəmizin hərbi
qüdrəti qarşısında qətiyyən duruş gətirmək
imkanında olmadığını göstərməkdədir. Belə vəziyyət
isə Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ
münaqişəsinin həlli perspektivini daha da
yaxınlaşdırır və tələb olunacağı təqdirdə
rəsmi Bakı tərəfindən nizamlama prosesinin hərbi
müstəviyə keçiriləcəyini də istisna etmir.
Dünya Azərbaycanlılarının
Həmrəyliyi Günü və Yeni il
münasibətilə Prezident İlham Əliyevin xalqa təbrikində
bununla əlaqədar qeyd edilir: "Bütün dünya
ictimaiyyəti Azərbaycanı dəstəkləyir və mən
şübhə etmirəm ki, Ermənistan-Azərbaycan,
Dağlıq Qarabağ münaqişəsi yalnız və
yalnız Azərbaycanın ərazi bütövlüyü
çərçivəsində həll olunacaqdır. Bunun başqa yolu yoxdur. Azərbaycan
dövləti və Azərbaycan xalqı heç vaxt
Dağlıq Qarabağa müstəqillik verməyəcəkdir.
Dağlıq Qarabağ əzəli Azərbaycan
torpağıdır və biz Azərbaycanın ərazi
bütövlüyünün bərpa olunması üçün
bütün səyləri göstərəcəyik. Həm siyasi, həm diplomatik və lazım gələrsə,
hərbi üsullardan da istifadə etmək olar. Bu haqq bizdə var. Beynəlxalq hüquq bunu təmin
edir".
Rasim BAYRAMOV
Azərbaycan.-2009.-6
yanvar.-S.1.