Neft-qaz sahəsinin inkişafı Azərbaycan üçün böyük iqtisadi imkanlar yaradır

Qədim neft diyarı olan Azərbaycan uzun müddət - sovet dönəmində də, elə ondan əvvəl də öz sərvətinin sahibi olmamışdı. Ulu öndər Heydər Əliyevin yeni neft strategiyası, 1994-cü ildə imzalanan "Əsrin müqaviləsi" və bundan sonra qazanılan nailiyyətlər ölkəmizi həqiqətən öz sərvətinin sahibinə çevirdi. Son bir neçə ildə isə Azərbaycan neft diyarı kimi özünü bir daha təsdiqləməklə yanaşı həm də qaz ixrac edən ölkəyə çevrildiyini sübut etdi.

Heydər Əliyev adına Bakı-Tbilisi-Ceyhan kəməri artıq dörd ilə yaxındır Azərbaycan neftini dünya bazarlarına nəql edir. "Şahdəniz" qazı Bakı-Tbilisi-Ərzurum kəməri ilə Gürcüstandan və Türkiyədən keçərək Avropaya yol açıb. Bir sözlə, enerji sahəsində qlobal layihələr həyata keçirilib və onlar öz bəhrəsini verir.

"Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü və Yeni il münasibətilə Prezident İlham Əliyevin Azərbaycan xalqına təbrikində deyildiyi kimi: "Azərbaycan 2008-ci ildə öz enerji siyasətini uğurla davam etdirmişdir. Biz enerji təhlükəsizliyi məsələlərinə nail olduq və bu gün başqa ölkələrin enerji təhlükəsizliyi üçün fəaliyyət göstəririk. Bu, bizə həm siyasi, həm iqtisadi dividendlər gətirir, bizim üçün yeni imkanlar açır. Bakı-Tbilisi-Ceyhan, Bakı-Tbilisi-Ərzurum neft-qaz kəmərləri uğurla fəaliyyət göstərir. Azərbaycan, demək olar ki, qarşıda duran bütün neft-qaz məsələlərini uğurla həll edibdir. İxracın şaxələndirilməsinə nail olubdur. Bu gün Azərbaycan nefti və qazı həm ölkəyə xidmət göstərir, - Azərbaycanda qazlaşdırma artıq 85 faizə çatıbdır, - eyni zamanda bu, bizə iqtisadi imkanlar yaradır, siyasi imkanlarımızı genişləndirir".

Bütün bunlar düzgün seçilmiş strategiyanın, onun həm dövlət, həm də xalq tərəfindən uğurla davam etdirilməsinin nəticəsidir.

Bu qeydlərin müəllifi bp-nin ölkəmizdə əməliyyatçılıq etdiyi layihələrin həyata keçirildiyi obyektlərdə dəfələrlə xarici mütəxəssislərdən eyni sözləri eşidib. Onlar Azərbaycan neftçilərinin dərin bilik və böyük səriştəyə malik olduqlarını söyləyiblər. Əcnəbi mütəxəssislər zəngin təcrübəyə yiyələnmiş qədim neft diyarında işlədiklərini dərhal hiss edirlər. Dünyanın ölkəmizdə çalışan bir çox tanınmış neft şirkətləri Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti ilə əməkdaşlıqdan, tərəfdaşlıqdan məmnun olduqlarını deyirlər.

bp, "Statoyl", "Total", "İtoçu" və onlarla digər dünya səviyyəli şirkətlə tərəfdaşlıq etmək ARDNŞ-in bugünkü səviyyəsini təsdiqləyən daha bir amildir. İndi Azərbaycanın özü də xarici şirkətlərin iştirakı olmadan sözügedən sahədə müstəqil surətdə böyük işlər aparır.

Dövlət başçısı İlham Əliyev bu barədə belə demişdir: "Neft-qaz sektorunda qarşıya qoyduğumuz bütün vəzifələr uğurla icra edilir. Bütün nəhəng beynəlxalq layihələr uğurla icra edilir. Azərbaycanın artıq çox böyük neft-qaz potensialı yaradılıbdır. Bu, reallıqdır. Növbəti aylarda və illərdə biz yeni yataqların aşkar olunmasına diqqətimizi daha çox yönəltməliyik. Qazma və kəşfiyyat işləri aparılmalıdır, aparılır. Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti artıq özü bu işləri aparır. Elə etməliyik ki, yeni yataqları biz kəşf edək. Əlbəttə ki, bu, asan məsələ deyil, həm böyük maliyyə lazımdır, həm də texniki tədbirlər görülməlidir. Ancaq biz bunu etməliyik. Xüsusilə qaz yataqlarına daha böyük diqqət göstərməliyik. Çünki bugünkü neft hasilatımız bizi tam şəkildə qane edir. Əslində, qaz hasilatımız da bizi tam təmin edir. Amma nəzərə alsaq ki, dünyada qaza tələbat daha çoxdur və təbii qazın qiyməti daha da artır, əlbəttə ki, biz daha çox qaz yataqlarının işlənməsinə öz diqqətimizi yönəltməliyik".

Bu baxımdan "Ümid" qaz-kondensat yatağının işlənməsi böyük əhəmiyyət kəsb edir. Mütəxəssislərin fikrincə, bu yataq "Günəşli" ilə rəqabətə girən iri bir qaz-kondensat təchizatçısına çevrilə bilər. Sevindirici haldır ki, bu yatağı Azərbaycan neftçiləri xarici şirkətlərin köməyi olmadan işləyir. Hazırda burada "Ümid-1" platforması quraşdırılır. Belə ki, platformanın iki bloku artıq dənizə aparılıb. Bu nəhəng dəniz qurğusunun sifarişçisi N.Nərimanov adına Neft və Qazçıxarma İdarəsi, baş podratçısı "Neftqaztikinti" trestidir. Platforma Heydər Əliyev adına Bakı Dərin Özüllər Zavodunda inşa olunub.

"Ümid-1" platformasından bu il qazma işlərinə başlanacaq. Yataqda 6400 metr dərinliyə malik 6 qaz quyusunun qazılması nəzərdə tutulur.

Keçən ilin əsas buraxılış obyektlərindən olan Bahar-Hövsan-Suraxanı qaz kəmərini də qeyd etməmək mümkün deyil. Bu obyektin də tikintisini Azərbaycanın öz şirkət və müəssisələri həyata keçirib. Baş podratçı "Neftqaztikinti" tresti, sualtı hissənin sifarişçisi "28 May" Neft və Qazçıxarma İdarəsidir. Belə ki, kəmər sualtı və quru hissədən ibarətdir. Onun sualtı hissəsi 32 kilometr təşkil edir. Xəttin Hövsandan Suraxanıyadək uzanan quru hissəsi isə 12 kilometrdir. Hövsanda, sahilə çıxan hissədə daha bir obyektin - qaz-separasiya məntəqəsinin tikintisi də öz inşaatçılarımızın üzərinə düşüb.

Ötürmə qabiliyyəti sutkada 5 milyon kubmetr olan 20 düymlük bu kəmər "Şimal" elektrik stansiyasını, eləcə də Bakının ətraf rayonlarının əhalisini və sənaye müəssisələrini qazla təmin etməlidir. Kəmər "Günəşli" yatağından hasil edilən qazla doldurulacaq.

Neft-qaz sahəsinin sürətli inkişafı ölkəmizə nəinki öz daxilində, xaricdə də bir sıra mühüm işlər üçün sərmayə yatırmağa imkan verir. Təkcə bir faktı qeyd etmək kifayətdir ki, "SOCAR Enerqu-Georgia" şirkəti Gürcüstanda keçən ilin investoru elan edilib.

Bu ölkədəki Kulevi Qara Dəniz Terminalında da böyük yenidənqurma və modernləşdirmə işləri aparılıb. ARDNŞ xam neftin və neft məhsullarının saxlanılması, gəmilərə yüklənməsi üçün nəzərdə tutulmuş bu terminala 340 milyon, ümumiyyətlə, Gürcüstan iqtisadiyyatına isə 400 milyon dollar həcmində sərmayə qoyub. Keçən il terminaldan 2 milyon ton neft məhsulları daşınıb. Bu il isə idxal olunan neft məhsullarının həcmi 8-10 milyon tona çatdırılacaq.

ARDNŞ Azərbaycanın bölgələrində də bir çox sosial infrastruktur layihələri həyata keçirir. Şirkət öz vəsaiti hesabına məktəblər tikir, səhiyyə ocaqları və digər sosial obyektlər istifadəyə verir.

Respublika Prezidenti İlham Əliyev demişdir ki, Azərbaycanın dövlət və özəl şirkətləri həm ölkənin daxilində, həm də xaricində investisiyalar qoyuluşunu davam etdirməlidirlər. Bunun üçün neft-qaz sahəsinin sürətli inkişafı sayəsində yaranan maddi imkanlar geniş perspektivlər açır.

Flora SADIQLI

Azərbaycan.-2009.-8 yanvar.-S.4.