2011-ci il "Turizm ili"dir: Azərbaycanı tanıyaq, Azərbaycanı tanıdaq

15-20 il öncə Masallı adi kənd rayonlarından çox az fərqlənirdi. Bu günlər isə turizm Masallının simasını nəzərəçarpacaq dərəcədə dəyişib. 20 il öncə Masallıda çox primitiv şəkildə fəaliyyət göstərən bircə "İsti-Su" istirahət mərkəzi var idisə, hazırda rayonda istirahət mərkəzlərinin sayı 31-dir.

Sadə bir sualı cavablandırmağa çalışaq - Turizm Masallıya nə verib?

- Burada 31 turizm obyektində mövsüm ərzində 500 nəfərdən artıq insan çalışır. Turist obyektləri olan ərazidə nəinki meşələr qırılmır, qorunur, həmçinin burada yaşıllıq zolaqları günbəgün artır. Ən ucqar yerlərdə inşa edilən istirahət mərkəzlərinə də yeni yollar çəkilir ki, bu yollardan nəinki turistlər, həm də kənd sakinləri istifadə edir.

Turizm ətraf kəndlərə də xeyli qazanc gətirir. Masallıda turist obyektlərinin əksəriyyətinin yerləşdiyi Qəriblər kəndinə gedən yolun üstündə çörək, bulka məmulatları, toyuq və balıq ləvəngisi satanların sayı günbəgün çoxalır, kifayət qədər qazanc əldə edir. Hətta turistlərin marağını nəzərə alıb son illər yol kənarında gül dibçəkləri satanların da sayı xeyli çoxalıb. Dükanlarda, bazarlarda, yanacaqdoldurma məntəqələrində müştərilərin sayı nəzərəçarpacaq dərəcədə artıb. Turizm obyektlərinin inşasında çalışan ustaların da sayını bu siyahıya əlavə etsək, mənzərə bir az da aydınlaşar.

Sirr deyil ki, turistlər tarixi abidələrə xeyli maraq göstərir. Bunu nəzərə alan rayon rəhbərləri və sahibkarlar tarixi abidələrin təmirinə və yenidən qurulmasına diqqəti xeyli artırıblar. Lənkəranda Dairəvi Qalanın, Masallının Ərkivan qəsəbəsində Şah Səfi ocağının əsaslı təmiri buna sübutdur.

İldırım Allahyarov (azad sahibkar. "İsti-Su" sanatoriyasının rəhbəri): - "İsti-Su"yun qədim tarixi var. Əvvəllər bura ancaq bəylər, digər imkanlı adamlar gələrdi. Sonrakı illərdə bu şəfa ocağı hamının üzünə açıq oldu və "İstu-Su"ya gələnlərin sayı nəzərəçarpacaq dərəcədə artdı. Lakin bura daha çox insan gəlsə də, şəraitsizlik çoxlarını incik salırdı. Burada müasir tələblər səviyyəsində təmir və abadlıq işləri aparmaq isə çoxlu vəsait tələb edirdi. Ölkə başçısının bu sahəyə diqqəti nəticəsində biz Sahibkarlığa Dəstək Fondundan güzəştli şərtlərlə 100 min manat kredit götürdük. Regionların İnkişaf Proqramında "İsti-Su" sanatoriyasını da abadlıq işlərinin dəstəklənməsi işimizə yeni təkan verdi. Məhz bu yardım və dəstək nəticəsində burada onlarla yeni istirahət evləri tikdik. İndi eyni vaxtda bu istirahət mərkəzi 200-ə yaxın turisti qəbul etmək gücündədir. Bundan əlavə, müalicə vannalarının sayı 20-dən 50-yə yüksəlib, bir nəfər də masajçının olmadığı "İsti-Su"da indi 10-dan artıq masajçı var. İstirahətə gələnlər kompüter xidmətindən tutmuş, kitabxana xidmətinədək faydalana bilir.

Masallıda digər istirahət obyektləri də özəlliklərilə seçilir. "Dəştvənd " elitar xidməti ilə fərqlənir. "Yanar dağ" buranın 2-ci "İsti-Su"yu adlanır. Burada, İslam bulağında qurulmuş süni Şəlalə, "Nağıl dünyası"ındakı əyləncə qurğuları, "Zirvə" istirahət mərkəzindəki orijinal obyektlər turistlərin böyük marağına səbıəb olur.

İndi Masallıya gələn turistlərin sırasında nəinki Azərbaycanın onlarla rayonunun sakini, həm də qonşu ölkələrdən, eləcə də ABŞ-dan, Avropadan gələn qonaqlar da var. Masallı rayon Mədəniyyət və Turizm Şöbəsinin əməkdaşı Vəkil İsmayılovun bildirdiyinə görə, təkcə 2011-ci ildə rayondakı turist obyektlərinə 16 mindən artıq turist gəlib, onların da 500-dən artığı xarici turistlərdir. Bütün bunlar cənub bölgəsinin tarixini, mədəniyyətini, xalqımızın necə yüksək mənəviyyata layiq olduğunu təqdim etməyə daha geniş imkan verir.

İstirahət mərkəzləri qonşu rayonlarda - Lənkəranda, Lerikdə, Yardımlıda, Astarada da sürətlə artır. İndi cənubda bir neçə həftə qalıb hər gün bir yeni istirahət mərkəzinə baş çəkmək mümkündür.

Bəs bu sahədə işləri gələcəkdə daha necə gücləndirmək olar? Turizm sahəsində problemlər, yeniliklər necə öyrənilir, necə araşdırılır, bu sahədə dünya təcrübəsindən necə faydalanılır? Bu sualları Cənub İnformasiya Turizm Mərkəzinin rəhbəri Samir Axundov belə cavablandı:

- Bir tərəfi dəniz, bir tərəfi dağlar olan cənub rayonlarının iqtisadi, sosial-mədəni inkişafı üçün turizmin əhəmiyyəti olduqca böyükdür. Bütün təbiəti, qonaqpərvərliyi, üzügülər insanları ilə bir növ cənnəti xatırladan bu məkanı ziyarət edənlər az qala sehrli aləmə düşür və bu səfərlər həmin şəxsin həyatında unudulmaz xatirələrə çevrilir. Digər tərəfdən, xalqımızın qədim, rəngarəng maddi və qeyri-maddi mədəni irsini tanıdan adət və ənənələrimiz bu mükəmməlliyi bir daha tamamlayır.

Bu milli mənəvi dəyərləri üzə çıxarmaq və tanıtmaq, onları dünya ictimaiyyətinə çatdırmaq bölgədə fəaliyyət göstərən Turizm İnformasiya Mərkəzlərinin (TİM) üzərinə düşür. Belə ki, bu sahədə məsuliyyətin böyüklüyü mərkəzin daim yenilikçi, dinamik, gələn qonaq və turistlərin maraqlarına cavab verə biləcək bir səviyyədə olmasını tələb edir.

TİM-in vəzifəsi bu bölgədə olan turist obyektlərinin öyrənilməsi, onları modern tələblərə cavab verə biləcək səviyyədə hazırlamaqla yanaşı, həm də ayrı-ayrı ölkə xalqlarına tanıtdırmaqdır. Eləcə də, bu mərkəzin işi bura gələn tiristlərin yaxşı dincələ bilmələri üçün istiqamətlər vermək, onlar üçün uyğun şəraitlərin hazırlanmasına imkanların yaradılmasıdır. Görünən odur ki, TİM bölgədə turizmin - dolayısı ilə iqtisadiyyatın, mədəniyyətin, ictimai həyatın inkişafı üçün çox dəyərli bir açar rolunu oynayır.

Hazirda mərkəz özünün internet saytını hazırlayır. Eləcə də cənubdakı bütün turist obyektlərindən bir mərkəzdən ətraflı məlumat əldə etmək üçün xüsusi bülletenlər hazırlanır və sair işlər görür.

Bu mövzuda maraqlı xəbərlərdən biri də turistlər üçün milli suvenirlərin hazılanmasıdır. Lənkəran rayonunda irəli sürülən təşəbbüs Masallı və Astarada da məmnunluqla qarşılanıb. Artıq belə suvenirləri hazırlaya bilən ustalar müəyyənləşib. Gildən dulusçuların hazırladığı təndirlər, nehrələr, digər məişət qabları, eləcə də həsirçilərin qamışdan hazrladıqları zənbillər, həsirlər, papaqlar həm turistlərin xoşuna gələcək, həm də yerli sakinlərin büdcəsini daha da artırmağa yardımçı olacaq. Bu yaxınlarda turizm ili çərçivəsində Masallıda keçirilən turizm sərgisi bu sahədə uğurlu addımlardan biri idi. Həmin sərgidə cənubun mətbəx nailiyyətləri nümayiş etdirildi və qaliblər mükafatlandırıldı.

Lənkəranda fəaliyyət göstərən "Şəfəq" Ekoturizm İctimai Birliyinin sədri Vamiq Babayev də bu sahədə maraqlı fikirlər səsləndirdi:

- Son illər kənd turizmi sürətlə inkişaf edir. Təkcə istirahət üçün gələnlər istirahət evlərindəki yerlərlə kifayətlənmir. İstirahət məskənlərinə yaxın kəndlərin sakinləri də evlərini turistlərə kirayəyə verir. Təkcə Lənkəran rayonunda 25 belə ev var. Turistlər bu imkandan istifadə etməklə təbiətə daha yaxın olmağa, eləcə də yerli sakinlərlə daha çox təmasda olmağa üstünlük verirlər. Artıq istirahət mərkəzinə yaxın yerlərdə yaşayanlar yeni ev tikəndə ayrıca çıxışı olan, ayrıca mətbəxi, hamamı olan mənzillər inşa edirlər ki, bunu turistlərə kirayəyə versinlər. Bütün hallarda xidmətin yüksək olması çox vacibdir. İndi ali məktəblərdə turizmlə bağlı fakültələrin olması, turist obyektlərində çalışanların Bakıda və qonşu ölkələrdə peşəkar kurslar keçməsi bu sahədə daha uğurlu gələcəkdən xəbər verir. Fərəhli haldır ki, belə kurslardan bəzisi Masallıda xarici mütəxəssislərin iştirakı ilə turist obyektlərinin özündə keçirilir.

Lakin turizm sahəsində bəzi problemlər də qalır. İstirahət mərkəzlərinin bir çoxunda internetdən normal istifadə etmək olmur. Axşamlar bəzi israhət mərkəzləri sukunətə qərq olur. İdman yarılşarı, diskotekalar, əyləncəli tədbirlər az təşkil olunur. Ən ciddi problem isə hər şeyin böyüklər üçün olması, uşaqlar üçün əyalətlərdə istirahət mərkəzlərinin olmamasıdır. Məsələn, 20 il öncə Masallıda böyüklər üçün bir istirahət mərkəzi olduğu halda uşaqlar üçün 3 pioner düşərgəsi var idi. Amma indi böyüklər üçün 31 istirahət mərkəzi olduğu halda uşaqlar üçün bir düşərgə belə yoxdur. Yaxşı ki, bu problem də aradan qalxmaq üzrədir. Belə ki, ölkənin 2012-ci il büdcəsində uşaqların yay istirahətinin daha səmərəli təşkili üçün 250 min manat vəsait ayrılıb. Ümid etmək olar ki, yaxın illərdə bu iş yüksələn xətlə davam edəcək. Cənubda, eləcə də Masallıda turizmlə bağlı səslənən təkliflərdən biri də bu bölgədə qış turizminin inkişafına nail olmaqdır. Belə ki, qış aylarında cənub bölgəsindəki onlarla turist obyekti, demək olar ki, boş qalır.

Ən sadə müşahidələr də göstərir ki, yaxın gələcəkdə Azərbaycanın turist obyektləri dünyanın ən güclü istirahət mərkəzləri ilə bir sırada qərar tutacaq, eləcə də cənub bölgəsindəki turist obyektləri bu sahədə yeni uğurlara imza atacaq.

Zahir ƏMƏNOV: "Cənub xəbərləri" qəzetinin baş redaktoru

Bakı xəbər.-2011.- 19 dekabr.- S. 12.