Əcnəbilərin Azərbaycan haqqında obyektiv deyimləri ölkəmiz üçün böyük mənbədir

Seyid Camal Əzimbəyli: "Əcnəbilərin ölkəmiz haqda dediklərini kitab halına salmağın başqa bir gözəlliyi var"

Fuad Muxtar-Ağbabalı: "Əcnəbi öz jurnalistinin, diplomatının dilindən Azərbaycan haqda eşidəndə daha tez inanır"

Hər bir xalqın özünəməxsus ənənələri, tarixi, mədəniyyəti, dəyərləri, adəti, milli xüsusiyyətləri var. Sadalanan bu faktorlar hər bir millətin kimliyini özündə əks etdirən bir etalondur. Nəzərə almaq lazımdır ki, hər bir xalq ona məxsus olan milli dəyərləri, fərqlilikləri özündə əks etdirən ənənələri yaşada, tanıda bilirsə, o zaman dünya miqyasında bir millət olaraq öz möhürünü vurur.

O üzdən bu kimi fərqli dəyərlər toplusundan ibarət ənənələrin qorunub saxlanması çox mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Zamanında onları qorumaq, tanıtmaq və ən başlıcası - böyüməkdə olan gənc nəslə təlqin etmək başlıca vəzifələrdən biri olmalıdır. Ona görə ki, dünya həddən ziyadə sürətlə qloballaşır. Qloballaşan dünya isə sayca bir qədər az olan xalqlara məxsus dəyərləri yox edir. İstəsək də, istəməsək də bu belədir. Belə olan halda xalqların kimlik məsələsinin qorunması həddən ziyadə çətinləşir. Ona görə də bu istiqamətdə görülən işlər kompleks şəkildə həyata keçirilməklə yanaşı, son dərəcə sistemli olmalıdır ki, effektivliyi böyük olsun. Yəni görülən işlər müasir dövrün tələblərinə cavab verəcək səviyyədə olmalıdır. Müasir dövrlə ayaqlaşmadan bu işi arzuolunan səyiyyədə qurmaq mümkün görünmür. Hər addımda nəzərə almalıyıq ki, bu yöndə görülən işlər, atılan addımlar milli ideologiyanın tərkib hissəsini təşkil edir. Yəni bunları milli ideologiyadan ayrı təsəvvür etmək doğru olmaz. Ayrı təsəvvür olunarsa, o zaman bir natamamlıq yaranacaq. Çünki unutmaq olmaz ki, dövlətin oturuşmasında, möhkəmlənməsində və dayanıqlı əsaslara söykənərək inkişaf etməsində bütün bunların cəm halında var olması ciddi əhəmiyyət kəsb edir. Yəni bu faktorların hamısı nəticə etibarilə bir-birini tamamlamalıdır. Yuxarıda sadalanan bütün bu faktorların vəhdəti bir daha dövlətin monolitliyini, bütövlüyünü özündə ehtiva edir.

Bu baxımdan deyərdim ki, xalqımızın bəxti gətirib. Azərbaycan xalqı xoşbəxtdir ki, dünyaya örnək sayıla biləcək bir sıra tarixi hadisələrdə öz adını qızıl hərflərlə həkk edə bilib. Baxmayaraq ki, xalqımız keşməkeşli və çox mürəkkəb, eyni zamanda ziddiyyətli mərhələlərdən keçib. Həmçinin, tarixdə bir sıra ağır məhrumiyyətlərə, ədalətsizliklərə məruz qalıb. Şərqdə ilk demokratik dövlətin, operanın, baletin əsası məhz Azərbaycanda qoyulub. Qadınların seçkidə iştirak etmək hüququ ilk dəfə məhz Azərbaycanda tanınıb. Bir vaxtlar cəhalətin, despotizmin tüğyan etdiyi Şərqdə bunlara nail olmaq hər xalqın işi deyildi. 1918-ci ilin 28 mayında elan olunan Azərbaycan Demokratik Respublikası 23 ay yaşasa da, yaradılan parlamentdə bir sıra fərqli siyasi görüşləri təmsil edən partiya və fraksiyalar təmsil olunurdu. Bu, Şərq ölkələri timsalında çoxpartiyalılığı özündə əks etdirən ilk nümunədir. Niyə də bununla öyünməyək?

Məlum obyektiv və subyektiv səbəblər üzündən Azərbaycan 70 il sovet Rusiyasının işğalı altında olub. Bütün bunlara baxmayaraq, Azərbaycan xalqı öz kimliyini itirməyib. İyirmi ilə yaxındır, Azərbaycan Respublikası müstəqillik əldə edib. Ötən dövrün bir hissəsi çox keşməkeşli mərhələlərə təsadüf etsə də, ölkəmizin beynəlxalq aləmə inteqrasiyası davam edir. Bir çox ölkələr Azərbaycanda öz səfirlik və digər diplomatik korpuslarını açıb. Ötən dövr ərzində ölkə iqtisadiyyatının müxtəlif sahələrinə xarici sərmayə cəlb olunub. Bütün bunların fonunda Azərbaycana bir çox əcinəbilər müvəqqəti və yaxud da müvsümi gələrək fəaliyyət göstərir. Fərqi yoxdur diplomat olsun, yaxud da iş adamı. Ona görə ki, Azərbaycana gələn əcnəbilər ölkənin mədəniyyəti, ictimai həyatı, incəsənəti, təbiəti, folkloru və s. ilə tanış olmaq imkanı əldə edir. O da məlumdur ki, əcnəbilər ölkədən gedəndən sonra Azərbaycanın iqtisadiyyatı, mədəniyyəti, incəsənəti və s. haqqında müəyyən təəssürata malik olur. Onların bir qismi yaxşı mənada gördüklərini memuar, məqalə və s. formada yazıb çap etdirir ki, bu da həm ölkəmizin, həm də xalqımızın dünyada tanıdılmasına xidmət edir. Ona görə də Azərbaycan haqda əcnəbilərin yazdığı maraqlı yazıları cəmləşdirib kitab halında çap etdirmək lazımdır. Bu cür fikirlər Azərbaycan haqda obyektiv informasiyaların yayılmasına və ölkəmiz haqda dolğun təsəvvürün yaranmasına xidmət edir.

Tanınmış şərqşünas Seyid Camal Əzimbəyli sözügedən ideyanı çox yüksək qiymətləndirdi: "Əvvəla onu qeyd edim ki, "Bakı-Xəbər" qəzetinin daim milli-mənəvi dəyərlərin qorunması və təbliği ilə çıxış etməsi olduqca təqdirəlayiq haldır. Həmçinin, dövlətçilik prinsiplərinin müdafiə, təbliğ olunmasında bu qəzetin xidməti çox böyükdür. Həqiqətən də sizin qəzet çox gözəl layihələr həyata keçirir. Bütün bunlarla yanaşı, ölkəmizdə fəaliyyət göstərən əcnəbilərin Azərbaycan haqda təəssüratlarının kitab halına salınması çox gözəl ideyadır. Ölkəmiz getgedə inkişaf etdikcə və qloballaşan dünyada Azərbaycanın nüfuz dairəsi genişləndikcə, ölkədə milli-dini tolerantlıq artdıqca biz stabil inkişafın şahidi oluruq. İqtisadi-siyasi sabitlik olduqca ölkəyə nəinki xarici diplomatik korpusların təmsilçiləri, eyni zamanda çoxlu sayda xarici qonaq təşrif buyurur. Həmçinin, son dövrlər bir neçə beynəlxalq tədbirin keçirilməsi həqiqətən də Azərbaycanın tarixinin, ölkə mədəniyyətinin dünyaya aşılanması üçün əlavə bir münbit şərait yaradır. Ən azından, ölkəyə gələn əcnəbilər Azərbaycandaki real inkişafla tanış olmaq imkanı əldə edir. Bütün bunlara rəğmən arxayınlaşmaq və bu istiqamətdə görülən işləri bitmiş hesab etmək olmaz. Ona görə də planlı şəkildə Azərbaycan mədəniyyətini, ziyalısını, bütövlükdə ölkənin milli heysiyyətini tərənnüm edən kitabların hazırlanmasına ehtiyac var. Bununla belə, əcnəbilərin ölkəmiz haqda dediklərini kitab halına salmağın başqa bir gözəlliyi var. Azərbaycan mədəniyyətinin tanıdılması ilə bağlı tədbirlər keçirəndə, ölkəmizdə fəaliyyət göstərən xarici ölkələrin səfirliklərinin, beynəlxalq təşkilatların nümayəndələrinin həmin tədbirdə iştirakını təmin etmək lazımdır. Bunu pərakəndə şəkildə həyata keçirmək doğru deyil. Obyektivlik naminə etiraf etməliyik ki, Heydər Əliyev Fondu bu sahədə çox böyük iş görür. Ancaq bununla kifayətlənmək olmaz, digər qurumlar da bu işdə yardımçı olmalıdır. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi birbaşa olaraq bu layihəni həyata keçirməyə borcludur. O mənada ki, Azərbaycandakı gerçəklikləri, milli-mənəvi dəyərlərimizin, irsimizin qorunmasında, dünyaya töhfələr vermiş ziyalılarımızın tanıdılmasında belə tədbirlərin keçirilməsinə böyük ehtiyac var. Əcnəbilərin Azərbaycan haqda təəssüratlarının proqramlı və planlı şəkildə kitab halına salınması işini dövlət həyata keçirə bilər. Hesab edirəm ki, bunun faydası heç də az olmaz. Bu həm dövlətimizin, həm də millətimizin mənafeyinə bir xidmət olar".

Politoloq Fuad Muxtar-Ağbabalı da prinsipcə sözügedən ideyanın həyata keçirilməsinə müsbət yanaşdığını bildirdi: "İstər-istəməz, biz müxtəlif vasitələrdən yararlanıb Azərbaycan mədəniyyətini, tarixini, iqtisadiyyatını, incəsənətini dünyaya tanıtmalıyıq. Bəzən biz özümüz bizə məxsus olan mədəniyyəti, tarixi, adət-ənənələri dünyaya yaymaqda əngəllərlə üzləşirik. Bu əngəllərin ən başlıcası dil baryeridir, maliyyə problemləridir. Bəzən də elə olur ki, müəyyən əcnəbilər bizim təqdim etdiyimiz mədəniyyətə, tarixə şübhə ilə yanaşır. Ona görə ki, bizə düşmən olan ölkələr tariximizi təhrif olunmuş formada yaymağa çalışır. O üzdən, belə hallara qarşı mübarizə aparmaq üçün Azərbaycanda işləmiş, fəaliyyət göstərmiş diplomat və iş adamlarının fikirlərinin sistemləşdirmək lazımdır. Həmçinin, tanınmış jurnalistləri ölkəyə cəlb etmək lazımdır ki, obyektiv fikir formalaşsın. Çünki əcnəbi öz jurnalistinin, diplomatının dilindən Azərbaycan haqda eşidəndə daha tez inanır. Tanınmış bir əcnəbi jurnalist var, Anna Tomson. Həmin şəxs Azərbaycana olan sevgisini 1999-cu ildən bəyan etməkdədir. Belə ki, o, Azərbaycan haqda müəyyən tədqiqatlar aparır, ölkəmiz barədə faktlar yazır, bütün müsbət cəhətləri dünyaya yayır. Şəxsən mən dövlət işində təmsil olunsaydım, həmin şəxsi Azərbaycanın səfiri təyin edərdim. Və yaxud da dünyanın hər yerinə dövlət hesabına göndərərdim ki, Azərbaycanın problemlərini, mədəniyyətini, reallıqlarını bütün dünyaya çatdırsın. Onu da qeyd edim ki, sözügedən insan hələ də Bakıda yaşayır. Mənə elə gelir, bu cür dəyərli əcnəbilərin potensialından dövlətin, millətin mənafeyi naminə istifadə etmək lazımdır. Əcnəbi jurnalistlərin ölkəyə mütəmadi səfərlərini təşkil etmək lazımdır. Ona görə ki, onlar gəlib vəziyyətlə yerində tanış olmaq imkanı əldə etsin. Onların gəlməsinə əngəllər yaratmaq lazım deyil. Əksinə, şərait yaratmaq lazımdır ki, onlar ölkəyə gəlsin. Azərbaycan haqda xoş xatirələrə malik əcnəbiləri ölkəmiz barədə memuarlar yazmağa təşviq etmək lazımdır. Bütün bu deyilənlər kompleks şəkildə Azərbaycan haqda obyektiv mənzərənin formalaşmasına gətirib çıxaracaq. Bu yöndə ümumilikdə Azərbaycanda fəaliyyət gedir, amma sistemli şəkildə həyata keçdiyini deyə bilmərəm. Azərbaycanı dünyaya tanıtmaq istəyiriksə, bütün bunları həyata keçirməliyik".

Məqalə Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında KİV-ə Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyilə hazırlanıb

Vidadi ORDAHALLI

Bakı xəbər.-2011.-7 mart.-S.15.