Müasir Azərbaycan modelində həm Şərq, həm də Qərb üçün cəlbedici məqamlar var

Yunus Oğuz: "Zamanı gələndə görəcəyik ki..."

Elçin Mirzəbəyli: "Keçirdiyimiz istənilən islahat digər dövlətlərin həyatına müsbət təsir göstərirsə..."

Dünyada bir sıra dövlətlər var ki, öz xalqının rifahı və inkişafı naminə həyata keçirdiyi bu və ya digər tədbirlərlə başqa ölkələr üçün də bir model rolunu oynayır. Yəni zaman-zaman digər ölkələr də öz inkişafı naminə həmin dövlətin təcrübəsindən yararlanır. Bu mənada başqaları üçün model rolunu oynayan ölkələri barmaqla saymaq olar. Həmin ölkələr sırasında, heç şübhəsiz, doğma vətənimiz olan Azərbaycan da var.

Xüsusən də, Azərbaycan son illər həyatın bütün sahələrində əldə etdiyi uğurlarla öyünə və başqalarına da nümunə ola bilər. Cərəyan edən son proseslər göstərir ki, artıq bu istiqamətdə addımlar da atılır. Belə ki, bu günlərdə Mərakeşin Bakıda olan ədliyyə naziri Məhəmməd Nəsiri prezident İlham Əliyevlə görüşündə ölkəsində keçirilməsi nəzərdə tutulan islahatlar zamanı Azərbaycanın müxtəlif sahələrdə apardığı islahatların təcrübəsindən bəhrələnmək istəyində olduğunu deyib. Bu isə onu göstərir ki, ölkəmizdə həyata keçirilən uğurlu, o cümlədən siyasi islahatlar artıq həqiqətən də bir sıra dövlətlər üçün gözəl nümunədir. Belə vəziyyət isə Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə nüfuzunun qalxdığına, bir çox dövlətlərin onunla və əldə etdiyi uğurlarla hesablaşmağa məhkum olduğuna bariz nümunədir. Adətən hər bir dövlət özünün həyata keçirdiyi islahatların başqa ölkələr tərəfindən nümunə olaraq qəbul edilməsilə fəxr edir. Düzdür, bir çoxları öz təcrübələrini başqa dövlətlərdə zorla həyata keçirib və keçirməkdə davam edir. Bu, xüsusən də, vaxtilə müstəmləkəçi rolunda çıxış edən dövlətlərə aiddir. Amma Mərakeş Krallığı rəsmisinin yuxarıdakı açıqlaması göstərir ki, onlar bizim ölkənin təcrübəsindən könüllü şəkildə bəhrələnmək istəyir. Bunun özü də Azərbaycana olan böyük marağın, onun inkişaf tempinin düzgün yolunda olmasının nəticəsidir. Bildiyimiz kimi, Azərbaycan özünün milli və dini tolerantlığı ilə də dünya miqyasında seçilir. Bunu nəinki Şərqdə yerləşən dövlətlər, hətta demokratiyanın beşiyi sayılan Qərbdə də qəbul edirlər. Bu günlərdə ABŞ Dövlət Departamentinin Bakıda olan nümayəndələri də mətbuata açıqlamalarında məhz bu amili vurğulayaraq, Azərbaycanın tolerantlıq sahəsində dünyaya örnək olduğunu diqqətə çatdırıblar. Ümumiyyətlə, tarixə nəzər salsaq, ölkəmizdə həyata möhürü vurulan bir sıra islahatlar çox-çox əvvəlki illərdən sonradan həm Şərq, həm də Qərb üçün bir təcrübə model olub. Məsələn, Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti müsəlman aləmində ilk demokratik respublika olaraq dünya səhnəsinə çıxmışdı. Hazırda İslam ölkələri arasında demokratiya yolunu tutanlar yalnız AXC-dən sonra bu addımı atıb. Digər tərəfdən, AXC dövründə qadınlara seçki hüququ veriləndə, Avropanın əksər ölkələri və Amerikanın özündə belə zərif cinsin nümayəndələri hələ də bu hüquqdan məhrum vəziyyətdə idi. Bu mənada, ölkəmizdə realizə olunan mütərəqqi islahatlar hələ çox-çox əvvəldən dünya üçün bir nümunə rolunu oynayıb. Hazırkı dövrdə ölkəmizdə iqtisadi sahədə də uğurlu addımlar atılır. Bu uğurun nəticəsidir ki, dünya ölkələri maliyyə böhranı buxovunda çabaladığı və iqtisadi inkişaf templəri aşağı düşdüyü dövrdə belə, Azərbaycan ondan yan keçərək yüksəlməkdə davam edir. Yəni ölkəmiz iqtisadiyyatını mənfi kataklizmlərdən qorumaq təcrübəsinə görə də başqaları üçün nümunə ola bilər. İndilikdə də Azərbaycanda həyata keçirilən islahatların təcrübəsindən başqa dövlətlərin bəhrələnmək siyasəti, yuxarıdakı misaldan göründüyü kimi, davam edir. Belə olmasaydı, kənardan gəlib bizdə həyata keçirilən və uğurla nəticələnən islahatların təcrübəsindən yararlanmazdılar. Maraqlısı odur ki, Azərbaycan təcrübəsindən həm Şərq, həm də dahi təcrübələrilə öyünən Qərbdə istifadə olunur. Bu isə ölkəmizin imicini birə beş artırır. Bütün bunlar da ölkəmizin öz ardıcıl fəaliyyətilə düzgün yolda olduğuna bir nümunədir.

"OLAYLAR" qəzeti və agentliyinin baş redaktoru Yunus Oğuz bu istiqamətdə ölkəmizin xoşbəxt olduğunu diqqətə çatdırdı:

"Uzun, yüz illər ərzində Azərbaycanın daxilində şiə-sünni məzhəbi həmişə özünü kifayət qədər kəskin şəkildə təzahir etdirirdi. Bildiyiniz kimi, orta əsrlərdə Azərbaycanda barışmaz sünni-şiə qarşıdurması vardı. Ona görə də həmin vaxtlar insanlar bir-birinə hücum edirdi. Bir müddət keçəndən sonra Azərbaycanda belə problemlər aradan qaldırıldı. Ölkəmizdə artıq dini tolerantlıq deyilən baxış hakimi-mütləqdir. Bu da Azərbaycan Konstitusiyasında öz əksini tapıb. Bu təkcə dini tolerantlıqla bağlı deyil. Konstitusiyada dinin dövlətdən ayrı olması və dinin dövlət işlərinə qarışmaması məsələsi də var. İslam, əsasən də ərəb ölkələrində isə din məsələsi xüsusi olaraq qabarır. Azərbaycanda dini tolerantlıq, dözümlülük məsələsi kifayət qədər inkişaf etdiyindən, bəzi ölkələr bundan yararlana bilər". Həmsöhbətimizin dediyinə görə, iqtisadi sahədə də Azərbaycandan nümunə götürüləcək məqamlar çoxdur: "Ölkəmiz iqtisadi sahədə atdığı addımları ilə də başqalarına nümunədir. Məsələn, bizdə kənd təsərrüfatına ayrılan subsidiyaların fermerə verilməsi dünyada analoqu olmayan haldır. Türkiyə hələ indi-indi kənd təsərrüfatında çalışanlara seçkiqabağı 5 milyard türk lirəsi qədər pul ayırıb. Amma biz bunu neçə illərdir ki, həyata keçiririk. Bunun təbii, çox müsbət təsirləri var". O, analoji halı siyasi məsələlərə da şamil etdi: "Seçkilər zamanı ölkəmizdə monitorların quraşdırılması məsələsindən də bir sıra ölkələr istifadə edə bilər. İndinin özündə də bəzi ərəb dövlətlərində qadınlar seçki prosesindən kənarda saxlanır. Onları seçki prosesinə buraxmırlar, gender problemləri var. Təbii ki, Azərbaycan tam kosmopolit dövlət də deyil. Azərbaycanın qədim türk salnamələrində də göstərilir ki, bizdə qadınlar həmişə önəmli rol oynayıb və dövləti işlərdə iştirak edib. Bu baxımdan biz türk soyundan gələn prinsiplərə əsaslanaraq, qadınlara da həyatın hər bir sahəsində böyük önəm veririk. Yəni bizdə həmin bərabərlik sözdə deyil, işdə, əməldədir. Çox müsəlman ölkəsi də bundan nümunə götürə bilər. İndiyə kimi heç bir İslam ölkəsinə yaxınlaşıb, onlardakı yaxşı cəhətləri örnək götürüb tətbiq edəcəklərilə bağlı fikir bildirməyiblər. Bu ilk dəfə Azərbaycanla bağlı olaraq səslənir. Özü də rəsmi səviyyələrdə. Bu tədbirlər, təbii ki, uzun müddətlidir. Yəni bir-beş günə həyata keçən deyil. Uzun müddətli işlər nəticəsində, əminəm ki, Azərbaycan dünyaya örnək ola biləcək daha bir çox işləri görəcək. İqtisadiyyat məsələsində də dövlətimiz bir çoxlarına örnək ola biləcək addımlar atıb". Y.Oğuz korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində dövlətimizin apardığı siyasəti də bir çoxları üçün örnək görür: "İndiyə kimi İslam ölkələrinin heç birində korrupsiyaya qarşı mübarizə problemləri qaldırılmayıb. Bu mübarizə tədbirləri heç Türkiyənin özündə də yoxdur. Amma Azərbaycan dövlət başçısının birbaşa elan etdiyi antikorrupsiya mübarizəsi dünyada analoqu olmayan hadisədir. Həyəcan təbili başqa ölkələrdə də var. Hüsnü Mübarək, Qəddafi kimiləri də zamanında bunu edə bilərdi. Amma etmədilər. Avropanın heç bir ölkəsi belə korrupsiyaya qarşı mübarizə elan etməyib. Guya burada korrupsiya yoxdur? Əksinə, Avropada korrupsiya Şərq ölkələrindən də çoxdur. Amma bizim dövlət başçımız bu məsələlərin üstünə kifayət qədər gedə bilir və antikorrupsiya mövqeyini sərgiləyərək buna qarşı mübarizə aparır. Digər ölkələrdə isə mafiyaya qarşı kifayət qədər mübarizə aparılmır. Bunlar cəmiyyətin problemləridir. Hansı ki, Azərbaycan onları həll etmək istəyir. Bunu istədikcə cəmiyyətdə də bir oyanma bahlamalıdır. Azərbaycan Şərqlə qərbin qarışığında olduğundan, müəyyən problemlərə özünün xüsusi baxışları olur. Bunu da sonradan, illər keçdikdə Qərb və Şərq öz adına götürür. Qərb Nəsirəddin Tusi kitablarından istifadə edərək Amerikanın açılışını etdi. Yəni onlar zaman-zaman bizdən nümunə götürüblər. Azərbaycan həmişə ideyalarla zəngin olan ölkədir. İdeyaların ölkəmizdə qalması üçün bu gün Azərbaycan dövlətinin kifayət qədər imkanı var. Artıq belə ideyaları ölkəmizin özü elan edir. Bunların hamısı Azərbaycanın gələcəyinə işləyir. Ölkəmizin təcrübəsindən başqa dövlətlərin istifadə etməsi bizim dünya miqyasında imicimizin yüksəlməsində kifayət qədər müsbət nəticə verəcək. Vaxtilə saz məsələsini qaldırmışdıq. O vaxtlar ermənilər YUNESKO-da sazı öz adlarına çıxararaq qeydiyyatdan keçirməyə cəhd etdilər. Həyəcan təbili çalındı və nəticədə məsələ həll olundu. Artıq sazı YUNESKO-nun Azərbaycana məxsus mədəni-mənəvi incisi kimi qeydiyyata saldıq. Yəni bunlar bir günün işi deyil. Beynəlxalq təşkilatlar süründürməçiliklə məşğuldur. Məsələyə dərhal reaksiya vermir, bunun üçün xeyli zaman keçməli olur. Zaman gələndə görəcəyik ki, Azərbaycan çox böyük uğurlara imza atıb, hansı ki, başqaları da bu təcrübədən bəhrələnməyə çalışacaq".

"Xalq Cəbhəsi" qəzetinin baş redaktoru Elçin Mirzəbəyli ölkəmizi Şərq və Qərb mədəniyyətinə yiyələnən dövlət kimi səciyyələndirdi: "Azərbaycan həm Avropa, həm də Şərq mədəniyyətinə sahib ölkədir. İki mədəniyyətin qovşağında yerləşdiyindən, onlar arasında körpü funksiyasını yerinə yetirir. Bu baxımdan hesab edirəm ki, Qərbdən birbaşa əxz etmək imkanında olmadığı hüquqi və digər dəyərlərin mənimsənilməsi üçün Azərbaycan modelindən istifadə olunması, təbii ki, daha məqsədəuyğun və anlaşılandır. Azərbaycanın timsalında bu onlar üçün psixoloji baxımdan doğma görünür. Azərbaycanda keçirilən islahatlar zamanı, təbii ki, mental xüsusiyyətlər də nəzərə alınır. Oxşarlıqlar həyata keçirilən islahatların digər ölkələrdə hamar şəkildə sınaqdan keçməsində özünü büruzə verir. Azərbaycanın başqaları üçün ən böyük örnəyini tolerantlıq nümunəsi sayıram. Bizdə milli və dini azlıqlara göstərilən münasibət, onlar arasında dialoqun təmin edilməsi vətəndaş cəmiyyətinin ən fundamental prinsipləridir. Bir ölkədə yaşayan bütün xalqlar arasında ünsiyyət və dialoq varsa və o inkişafa aparırsa, deməli, bu model ən optimal modeldir. İndiki halda tolerantlıqla bağlı təkcə Şərqdə deyil, Avropa ölkələrində də ciddi problemlər mövcuddur. Qərbin əksər dövlət xadimləri və ekspertləri Azərbaycandakı tolerantlığın Avropada da örnək ola biləcəyini vurğulayır.

Digər nümunə götürüləsi sahələrimiz də var. Azərbaycanın təcrübəsindən istifadə olunması ölkəmizin imicinin qalxması deməkdir. Keçirdiyimiz istənilən islahat digər dövlətlərdə istifadə olunur və bu onların həyatına müsbət təsir göstərirsə, təbii ki, bu həmin xalq və dövlətdə Azərbaycana münasibətin yaxşılaşmasına zəmin yaradır. Bu olduqca vacib məsələdir".

Rüfət SULTAN

Bakı xəbər.- 2011.- 17 mart.- S.12.