Batan gəmidən xilas olmuş siyəzənli müharibə veteranı yüz yaşına çatır

Qədir Rüstəmov 60 yaşında ərəb əlifbasını və Quranı oxumağı da öyrənib

Azərbaycan uzunömürlülər diyarıdır. Burada az qala vətənin hər guşəsində yaşı 100-ü keçən insanlara rast gəlirsən. Belə insanlardan biri də Siyəzən rayonunun Eynibulaq kəndində yaşayan Qədir Rüstəmovdur. 1913-cü ildə anadan olan Qədir kişi bu gün də sağlam olması, özünü idarə edə bilməsilə ətrafdakıları heyran edir.

Bu insan özünün çoxşaxəli əmək fəaliyyətilə də tanınır. 7 illik natamam orta məktəbi bitirib. Ana dilindən başqa, rus dilində də danışır. İkinci Cahan Müharibəsindən sonra Bakıda 1 illik ticarət məktəbində əmtəəşünaslıq ixtisasına yiyələnib.

Ardınca 3 il ərzində Azərittifaq sistemində Siyəzən "RayPO"ticarət şöbə müdiri vəzifəsində çalışıb. Daha sonra Qazıməmmədə "RayPO" sədri göndərilib. Növbəti iş yeri isə Xaçmaz rayonunda restoran müdirinin müavini vəzifəsi olur. 1952-ci ildə Xarkovda restoran direktorlarının ixtisasartırma kursunu bitirib. Özü də müharibə veteranıdır: "Böyük Vətən Müharibəsindən qabaq Siyəzəndə elektrik qaz qaynaqçısı işləmişəm. Müharibə başlayanda cəbhəyə könüllü yollandım. İşdən iki saata haqq-hesabımı alıb, evə dəymədən birbaşa cəbhəyə yollandım". Onun cəbhə tarixçəsi də maraqlı süjetlərlə doludur: "Paroxodla Kerç yarımadasına getdik, Feodosiyada bombardmana düşdük. Paroxod batdı, amma çoxumuz xilas olduq. 1941-ci ilin iyunundan 1945-ci ilin oktyabrına qədər 524-cü "Batalyon Aerodromnoqo obslujivaniya" da telefon-teleqraf stansiyasının rəisi, bölmə və vzvod komandiri vəzifələrində çalışmışam. Düşmən irəlilədikdə bizi Rostov altındakı Txaredskə gətirdilər. Geri çəkilə-çəkilə Stavropol, Krasnodar diyarı və Nalçikə qədər gəldik. Ardınca döyüş yolum Gürcüstan-Kutaisi-Gəlincik istiqamətində oldu.

Sonra Qərbi Ukrayna və Belarus cəbhəsində döyüşlərdə oldum. Oradan Polşaya, nəhayət Berlinə qədər gedib çıxdım". Müharibə zamanı göstərdiyi şücaətlərə görə bir çox orden və medallara layiq görülüb.

Bunlar arasında "Qəhrəmanlığa görə", "Qafqazın müdafiəsinə görə", "Berlinin alınmasına görə" və "Böyük Vətən Müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalları xüsusi yer tutur. Həmçinin qələbənin 20,30, 40, 50, 60, 70 illiyi münasibətilə də yubiley medallarına layiq görülüb. Bu şəxs 60 yaşında ərəb əlifbası və Quranı öyrənib. Mexanikaya maraq göstərir. 60 yaşa kimi motosiklet sürüb. Bildirdiyinə görə, 2008-ci ildə Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyindən veteran olaraq maşın istəyəndə, əlil olmadığını bəhanə gətirərək, ona avtomobil verməyiblər.

Özünün dedikləri:

"1. Krasnodar vilayəti, qışdır, təzə telefon xətti çəkilməlidir. Mən komandir və 5-6 nəfər əsgərlə gecə vaxtı tapşırığı yerinə yetirməyə getdik. Çayı keçməli idik, üstündə şalban görüb ayağımı atdım, elə ikinci addımda belimə qədər suya batdım, demə qaranlıqda ağac budağı gözümə şalban kimi görünüb. Çıxdım sudan, əsgərləri geri göndərdim, özüm tək gedib işi yerinə yetirdim. Qayıdanda soyuqdan ölürdüm. Komandir üstümə qışqırdı ki, niyə belə etmisən. Rus idi, amma Bakı rusu, mənə təzə paltar verdilər, isitdilər məni.

2. Hələ Berlinə çatmamışıq. Txoretskiyə qayıdanda Mixoyanşaxı keçdik. Biz qabaqda dağlarda atlarla irəliləyirdik. Nijni Maraya getməli idik. Mənə dedilər ki, qayıt bizim harda olacağımızı arxadakılara de, mən də bir erməni ilə xəbəri onlara çatdırdım və Nijni Maraya qayıtdım, amma hissəni tapa bilmədim. Bir kişini gördük, o bizə qarğıdalı çörəyi verdi. Bizi heç kəs evə buraxmırdı. Mən elə hirsləndim ki, öz dilimizdə dedim" Əşi, bunlar necə adamdır". Bir arvad məni eşidən kimi dedi qardaş, gəl bizə, demə Qusardan imiş. Dedi ki, qardaş, bunlar belədir. Erməni o dəqiqə yatdı, mənim isə gözümə yuxu gedə bilməzdi. Gördüm dərənin ayağında bir daxmadan işıq gəlir, dedim gedib yoxlayım. Qapını açanda hamı qorxdu, evdə o qədər zənən xeylağı var idi ki, dedim qorxmayın, mən də müsəlmanam, məndən sizə ziyan dəyməz. Hə, 5 dəqiqənin içində qayqanaq bişirib gətirdilər, amma əl uzatmadım, düşündüm hər şey ola bilər. Arvadın biri başa düşdü, çörəyi qayqanağın içində fırladıb yedi, sonra mən yeməyə başladım. Daha sonra bu arvadlar məni dilə tutmağa başladılar ki, onsuz da buranı nemes alacaq, sən gəl heç getmə, qal bu dağlarda, səni evləndirək. Güldüm, dedim ki, qoy müharibəni qurtaraq, sonra gələrəm. Səhər açılandan sonra hissəni tapdıq".

Rüfət Sultan

Bakı xəbər.- 2011.- 18 may.- S. 12.