Yazıçılar
Birliyində, Kinematoqraflar və Memarlar İttifaqında Azərbaycan
ideyası...
İstənilən xalqın milli
ideologiyasının formalaşmasında əsas rolu siyasət
adamları oynamır, burada mədəniyyət, söz
adamlarının, ziyalıların müstəsna xidmətləri
olur. Bəlkə də milli ideologiyanı elə
ziyalılar, fikir adamları, filosoflar yaradır. Çünki
bu, daha çox mənəviyyatla, vicdanla, ruhla əlaqədar
olan müqəddəs bir məfhumdur.
Tarixdə Azərbaycançılıq
ideologiyasını yaradan, onu şüurlara yeridən, təbliğ
edən şəxsiyyətlər az olmayıb. Bu istiqamətdə
saysız-hesabsız məqalələr, fikirlər, kitablar nəşr
olunub, Bu əsərlərin böyük əksəriyyəti
xarici ölkələrdə mühacir həyatı yaşayan
şair, yazıçı, tətqiqatçılar tərəfindən
yazılıb.
Mədəniyyət, ədəbiyyat,
musiqi, təsviri-incəsənət, elm sahəsində fəaliyyət
göstərən sənət adamlarının böyük əksəriyyəti
müxtəlif yaradıcı qurumlarda təmsil olunur.
Azərbaycanda populyar olan
yaradıcı təşkilatların Azərbaycançılıq
ideologiyasına münasibəti necədir? Onlar bu
ideologiyanın formalaşmasında, təbliğində
hansı işlər görür?
Məlumatlara görə, ölkənin
ədəbiyyatşünas alimləri,
yazıçıları öz
yaradıcılığında bu vacib məsələyə
yer ayırır. Elə yaradıcılıq qurumları da Azərbaycançılıq
ideologiyasına biganə yanaşmır. Onların bu barədə
konkret fəaliyyəti o qədər nəzərə
çarpmasa da, təşkilat təmsilçiləri
çoxlu iş gördüklərini deyir.
Azərbaycan Yazıçılar
Birliyi (AYB) mətbuat xidmətinin rəhbəri,
şair-publisist Ədalət Əsgəroğlu bizimlə
söhbətində bildirdi ki, Azərbaycançılıq
ideologiyasının təbliği, bu hissin cəmiyyətə
təlqin edilməsi AYB-nin fəaliyyətinə aiddir.
Ə.Əsgəroğlunun sözlərinə
görə, yazıçı və şairlər son illər
bu sahədə bir sıra bədii və publisistik əsərlər
yazıb: "Yazıçılar Birliyinin elə bir tədbiri,
yığıncağı yoxdur ki, orada Azərbaycançılıq
ideologiyasından söhbət açılmasın. AYB sədri,
xalq yazıçısı Anarın "Azərbaycançılıq"
adlı böyük bir kitabı nəşr olunub. Burada azərbaycanlı
olmaq, bu ideyanı bütün cəmiyyətə
aşılamaq və anlatmaq fikri əsas
götürülüb. Həm bu qurumun rəhbəri, həm
sıravi yazarlar öz yaradıcılığında,
çıxışında milli ideologiyamızın daha da
mükəmməlləşdirilməsinə dair tövsiyələr
verir. Bəzən mətbuatda, xüsusən də telekanallarda
insanları yanıldan söz-söhbətlərə yol
verilir. Bir qrup adam iddia edir ki, bizə Azərbaycançılıq
yox, türkçülük idologiyasını
formalaşdırmaq lazımdır. Guya ki, bunlar fərqli
şeylərdir. Bu kökündən yanlışdır. Bəli,
biz türkük, vətənimiz Azərbaycandır. Bizə azəri
türki deyirlər. Yəni azərbaycanlılığımızla
türklüyümüz bir aradadır. Düşmənlərimiz
gecə-gündüz təbliğ edirlər ki, Azərbaycançılıq
ideologiyasının geniş vüsət alması tarixən
bizimlə birgə ölkəmizdə yaşayan qeyri-millətlərin
nümayəndələrini əzməyə xidmət edir. Qətiyyən
belə deyil. Azərbaycançılıq
ideologiyasının bir dəyər, həyat tərzi, fəlsəfi
dünyagörüşü kimi formalaşması həm də
o etnik qrupların var olmasına, yaşamasına dəlalət
edir. Biz əslində etnik qrup, milli azlıq kimi ifadələrin
əleyhinəyik. Bütün Azərbaycan vətəndaşları
vahid xalq kimi Azərbaycançılıq ideologiyasından kənarda
deyil. Onların hər biri bu ideologiyanın tərənnümünə
çalışmalıdır. Azərbaycançılıq
ideologiyasının, ideyasının, fəlsəfi fikrinin
tarixi çox qədimdir, kökü dərindir. Amma onu bir
ideologiya kimi mərhum prezident Heydər Əliyev gündəmə
gətirərək təbliğ edib. Ondan sonra isə Azərbaycanın
görkəmli övladları tərəfindən əsası
qoyulan Azərbaycançılıq ideologiyası bir mənəvi,
ictimai-siyasi xətt kimi geniş şəkildə
yayılmağa başlayıb".
Ə.Əsgəroğlunun
bildirdiyinə görə, Azərbaycan yazarlarının bu
ideya əsasında yazdığı əsər nəinki
burada yaşayan, eləcə də müxtəlif xarici ölkələrin
vətəndaşı olan soydaşlarımıza da müsbət
təsir edir. Onun dediyinə görə, qələm
adamlarının yönü xarici məmləkətlərə
düşən kimi onların ilk işi oradakı azərbaycanlıları
bir araya gətirərək onlara Azərbaycan sevgisini, Azərbaycançılıq
ideyasını təbliğ etməkdir. Ə.Əsgəroğlu
bildirdi ki, mart ayında baş tutacaq Dünya Azərbaycanlılarının
növbəti qurultayı da Azərbaycan birliyi naminə qeyd
ediləcək: "Deyərdim ki, başqa
yaradıcılıq qurumları ilə müqayisədə Azərbaycan
Yazıçılar Birliyi bu sahədə daha çox iş
görür. Xarici səfərlərə gedəndə əsas
işimiz Azərbaycan sevgisini, yurd-torpaq məhəbbətini təbliğ
eləməkdən ibarət olur. Çalışırıq
ki, soydaşlarımıza Azərbaycançılıq
ideologiyasını dərindən izah edək. Onların Azərbaycan
haqda müsbət fikri olmalıdır ki, digər xalqlara da Azərbaycanı
sevdirə bilsinlər. Qarşıdan Dünya Azərbaycanlıları
Konqresinin qurultayı gəlir. Bu qurum da bu ideologiyanın təbliğatı
üçün qurulub. Hər bir azərbaycanlının vəzifəsi
bu ideyaya, bu konsepsiyaya sadiq qalmaqdır. Hesab edirəm ki,
yaxın gələcəkdə bu ideologiya özünün
bütün tərəfləri, mahiyyətilə
şüurlara, beyinlərə köçəcək. Yazıçılar
Birliyi də bir yaradıcı təşkilat kimi bu ideyanın
yüksəlməsi üçün əlindən gələni
edəcək. Bu bizi ən çox düşündürən
məsələlərdən biridir".
Azərbaycan Kinematoqraflar
İttifaqının katibi Əsəd Əsədov da təmsil
etdiyi qurumun Azərbaycançılıq idelogiyasına
müsbət yaşandığını dedi. Ə.Əsədov
bildirdi ki, Kinematoqraflar İttifaqının xəttilə
keçirilən bütün tədbirlərdə,
görüşlərdə bu ideyanın təbliğatına
xüsusi yer ayrılır: "Bizim qurum bu məsələyə
həmişə ürəklə yanaşıb. Etiraf edək
ki, 20 il bundan əvvəl Azərbaycançılıq
ideologiyası barədə danışan indiki kimi çox
deyildi. Uzaqbaşı bir neçə adam bu ideya haqda
düşünürdü. Dövlət müstəqilliyinə
qovuşduqdan sonra isə bu ideologiya ətrafında geniş
söhbətlər açılır. Xaricdə və ölkəmizdə
keçirilən kino festivallarında bu barədə
danışılır. Düzdür, sırf Azərbaycançılıq
ideologiyasını tərənnüm edən bədii filmimiz
yoxdur. Müəyyən filmlərdə bu xətt keçir.
Amma bu mövzuda kifayət qədər sənədli film
çəkilib. Bizim "Salnamə" və
"Yaddaş" sənədli film studiyalarında
ekranlaşdırılan filmlər sırasında bu ideyanı
təbliğ edən filmlər var. Kino işçiləri də
çalışır ki, öz sahəsində bununla
bağlı söz desin. Sözsüz, hər bir Azərbaycan
vətəndaşı bu ideologiyaya bağlı
olmalıdır. Onun daha geniş yayılması
üçün böyük işlər görülməlidir".
Azərbaycan Bəstəkarlar
İttifaqından isə bildirdilər ki, hələ Sovet
dövründən bu yaradıcılıq qurumunda Azərbaycançılıq
ideologiyası müxtəlif vasitələrlə təbliğ
edilib. Bu ideyanın ən böyük
daşıyıcılarından biri dahi bəstəkar
Üzeyir Hacıbəyov olub. İttifaqdan verilən məlumata
görə, bu təşkilatın üzvü olan bəstəkarlar
bu mövzuda yüzlərlə əsər bəstələyib.
Azərbaycan Rəssamlar
İttifaqından da dedilər ki, bu sahədə işlər
görülür. Qurumdan bildirdilər ki, hər bir rəssam
Azərbaycan sevgisini tərənnüm edən əsərlər
çəkir, xaricdə keçirilən təsviri incəsənət
sərgilərində o əsərlərə
üstünlük verilir.
Memarlar İttifaqının məsul
katibi Yaşar Baharlının sözlərinə görə,
ittifaq üzvləri Azərbaycançılıq
ideologiyasını əsasən öz
yaradıcılığında yaşadır. Onlar
çalışır ki, tikdikləri binalarda milli memarlıq
ənənələrini yaşatsın:
"Memarlarımıza həmişə tövsiyə edilir
ki, tikdikləri binalarda Azərbaycanın milli
memarlığının elementlərindən geniş şəkildə
istifadə etsin. Əsas müddəalardan biri odur ki,
yaxşı, hündür, bütün normalara cavab verən,
konstruksiyası möhkəm binalar tikilsin. Əlbəttə
ki, bu binaları 15-ci əsrdəki kimi tikmək olmaz. Amma tikilən
binaların üzərində dekorativ naxışlar,
"arka" və s. olur. Azərbaycançılıq
ideologiyası milli memarlıqda öz uyğun həllini
tapır".
Y.Baharlı həmçinin bildirdi
ki, Memarlar İttifaqı üzvlərinin çoxu azərbaycanlıdır.
Onun dediyinə görə, burada yəhudi, rus xalqının
da nümayəndələri fəaliyyət göstərir:
"Bir yaradıcı təşkilat kimi Azərbaycançılıq
ideologiyasına sadiqik. Dövlətimizin bu siyasətini həmişə
dəstəkləmişik və təbliğ etmişik. Bizim
qurumun üzvlərinin çoxu azərbaycanlıdır,
çox az hissəsi isə qeyri-millətlərin nümayəndələridir.
Bütün
tədbirlərdə onlar da iştirak edir. Hamımız Azərbaycançılıq
ideyası ətrafında birləşirik. Demək istəyirəm
ki, onlara da heç bir ayrı-seçkilik qoymuruq".
Teatr Xadimləri İttifaqı, Azərbaycan
Aşıqlar Birliyi və başqa yaradıcı təşkilatların
nümayəndələrinin isə Azərbaycançılıq
ideologiyası ilə bağlı fikirlərini öyrənə
bilmədik.
İradə
Sarıyeva
Bakı xəbər.- 2011.- 31 yanvar.-
S. 15.