Milli seriallar gənclərin milli şüurunun formalaşmasında nə kimi rol oynayacaq?

Hər bir xalqın qədimliyini şərtləndirən bir sıra amillər var. Onlardan biri də xalqın minillərdən bəri formalaşan adət-ənənəsi, mədəniyyəti, mənəviyyatıdır. Azərbaycan xalqı bəşər sivilizasiyasına möhtəşəm bir mədəniyyət xəzinəsi bəxş edib. Xalqımızın elə dəyərləri, elə keyfiyyətləri var ki, onlar nəinki qonşu xalqlar, hətta coğrafi baxımdan bizdən xeyli uzaqlarda yaşayan toplumlar üçün də nümunədir.

Sovetlər Birliyi dönəmində illər boyu qiymətli bir xəzinə kimi dünyadan gizlədilən Azərbaycan mədəniyyəti, maddi-mənəvi dəyərləri, ədəbiyyatı, musiqisi artıq dünyaya təqdim edilir. Müstəqil Azərbaycanın əski və müasir siması dünyanın bir çox xalqlarını özünə cəlb edir. Milli təsviri-incəsənət, milli ədəbiyyat, milli tətbiqi sənət, milli musiqi, milli memarlıq, milli teatr, milli kino artıq inkişaf yoluna çıxıb. Yeganə inkişaf etməyən milli serial sahəsi idi ki, artıq bu problemin aradan qaldırılmasına dövlət dəstək verir. Belə ki, 2011-ci ildə Azərbaycan Respublikasının prezidenti İlham Əliyevin sərəncamı ilə televiziyalar tərəfindən milli seriallar çəkməsi üçün 5 milyon manat vəsait ayrıldı. Bildiyimiz kimi, artıq bəzi televiziyalarda milli serialların çəkilişlərinə start verilib.

Qeyd edək ki, Milli Televiziya və Radio Şurası (MTRŞ) milli teleserialların çəkilməsi ilə bağlı telekanalların hər birinə 500 min manat vəsait ayıracaq. Ötən ilin sonunda 6 televiziya kanalının-İTV, "Space," ANS, "Xəzər", ATV və "Lider" telekanallarının hər birinin hesabına ilkin mərhələdə 300 min manat köçürülüb.

Azərbaycan televiziyalarının milli serial çəkməsinə münasibət bildirən kino və teatr mütəxəssisləri bildirir ki, Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra milli serialların çəkilməsinə başlanmalı idi. Mütəxəssislərin sözlərinə görə, bizdə milli serial çəkmə təcrübəsi yoxdur. Son illər respublika televiziyaları və özəl prodakşnlar tərəfindən çəkilən azsaylı serialların heç bir effekt vermədiyini deyən mütəxəssislər hesab edir ki, yeni çəkiləcək milli serialların uğur qazanacağı gözləniləndir. Bir neçə il əvvəl milli serialların çəkilməsi ideyasını qəzetimizdə müzakirəyə çıxarmışdıq. Kinoşünaslar, aktyor və aktrisalar təklif edirdilər ki, bu serialların mövzusu bayağı "sevgi" oyunlarına, məişət məsələlərinə deyil, bizi ağrıdan, narahat edən problemlərə, o cümlədən də tarixi şəxsiyyətlərimizin həyat və yaradıcılığına, tariximizdə iz qoyan hadisələrə həsr edilsin. Yəni milli serial özündə xalqımızın həyat tərzini, mədəniyyətini, dünyagörüşünü ifadə etməlidir. Milli serialların çəkilməsini xüsusi qiymətləndirən xalq artisti, aktrisa Həmidə Ömərova bizimlə söhbətində bildirdi ki, bu gün gənclərin öz mədəniyyətinə, adət-ənənəsinə möhkəm bağlarla bağlanmasına böyük ehtiyac var. Milli seriallar gənclərin milli vətənpərvərlik tərbiyəsinin formalaşmasını, onların milli şüura sahib olmasını özündə ehtiva edən mövzularda olmalıdır: "Bu gün Türkiyədə çox gözəl seriallar çəkilir. Onlar tarixi şəxsiyyətlərin həyatına müraciət edirlər. Klassik romanları, əsərləri müasir kinoya gətirirlər. Seriallar o şəkildə şəkilir ki, istər-istəməz gənclər ondan böyük nümunə götürür. Azərbaycanda çəkiləcək serilların da əsas mövzuları tariximizlə, Qarabağ problemilə, mədəniyyətimizlə, mənəviyyatımızla bağlı olmalıdır. Hesab edirəm ki, milli seriallarımız gənclərimizin milli vətənpərvərlik tərbiyəsində, onların milli-mənəvi dəyərlərə bağlı olmasında böyük rol oynayacaq. Bizim o qədər gözəl tarixi romanlarımız, görkəmli şəxsiyyətlərimiz, tarixdə baş verən o qədər əhəmiyyətli hadisələr var ki. Onlar adımızla bağlıdır. Elə götürək, Mirzə Fətəli Axundovun (Axundzadə də oxuna bilər-İ.S), Hüseyn Cavidin, İlyas Əfəndiyevin, Üzeyir Hacıbəyovun və başqa görkəmli şəxsiyyətlərimizin əsərlərini. Bilirsiz necə məzmunlu seriallar çəkmək olar? Bu yazarların əsərlərinin məqsədi gəncliyi milli məfkurəyə bağlı yetişdirməkdir. Düşünürəm ki, serialların ssenarisini yazanlar, onlara quruluş verənlər bu məqama xüsusi diqqət yetirəcək".

H.Ömərova həmçinin bildirdi ki, vətənpərvərlik ruhu daşıyan seriallarda gənclərin rol alması onları milli təfəkkürə daha da yaxın edəcək. Aktrisanın sözlərinə görə, gənclər görəndə ki, bir yaşıdı millət, xalq sevgisindən, vətəndən, vətəndaşlıqdan danışır, bu hissi o da öz içində formalaşdıracaq.

"Babək", "Nəsimi", "Dəli Kür", "Axırıncı aşırım" kimi filmlərin mövzularına yenidən müraciət etməyin əhəmiyyətli olduğunu deyən gənc rejissorlardan birinin sözlərinə görə, bu mövzular əsasında seriallar çəkmək tam mümkündür. "Milli serialların çəkilməsilə bağlı sərəncam biz gənclərin ürəyincə oldu. Çox sevindik. Yeni mövzular da çoxdur, tarixi mövzular da. Yenidən "Nəsimi", "Babək", "Dədə Qorqud", "Axırıncı aşırım", "Dəli Kür" filmlərinin mövzusuna qayıtmaq olar. O mövzulara baxırsan, hərəsindən 15-20, 30-40 seriyalı film çıxarmaq olar. Çünki çox əhatəli, bir sıra tarixi hadisələrlə əlaqəli, başlıcası isə xalqımızın tarixilə bağlıdır. Attila, Babək, Cavanşir, Atabəy Eldəgiz, Şirvanşah hökmdarları, Nizami Gəncəvi, Əfzələddin Xaqani, Əmir Teymur, Şah İsmayıl Xətai, Nəsimi, Məhəmməd Füzuli, Nadir Şah, Təhmasib Şah, Ağa Məhəmməd Şah Qacar, Qarabağın tarixi, İbrahim Xan, Cavad Xan, Qubalı Fətəli Xan, Bakı xanlığı və s. mövzularda çox maraqlı seriallar çəkmək olar. Bu bizim qəhrəmanlıq tariximizdir. Onun hər səhifəsində gənclər üçün böyük məktəb olan hadisələr yer alıb"-deyə bildirən gənc rejissorun sözlərinə görə, televiziyalar bu mövzulara deyil, yüngül eşq-sevgi macəralarına, şit-bayağı əyləncə səhnələrinə, mənasız məsələlərə yer ayıracaqsa onda bundan gənclər heç bir müsbət nümunə götürə bilməyəcək.

Milli Mədəniyyəti Təbliğ Mərkəzinin sədri, dramaturq Arif Mədətov isə hesab edir ki, ümumiyyətlə mədəniyyət gənclərin milli vətənpərvərlik tərbiyəsinin formalaşdırılmasına xidmət etməlidir. Şərqdə dramaturgiyanın banisi, dahi şəxsiyyət, mütəfəkkir Mirzə Fətəli Axundovun 200 illiyi ilə bağlı çox maraqlı, əhəmiyyətli serial çəkmək olar. A.Mədətovun sözlərinə görə, onun həyatı, fəaliyyəti, gördüyü işlər, banisi olduğu məsələlər gənclər üçün nümunədir.

Vətənpərvərlik mövzusunda yazdığı şeirlərlə gənclərin qəlbində vətənə, xalqa, milli soy-kökə bağlılıq hissi oyadan tanınmış şair-jurnalist Yusif Məhəmmədoğlu bizimlə söhbətində Prezident İlham Əliyevin 2011-ci ildə milli serialların çəkilməsinə vəsait ayrılması ilə bağlı imzaladığı sərəncamı yüksək qiymətləndirdiyini bildirdi. Y.Məhəmmədoğlunun sözlərinə görə, milli müstəqil dövlətin öz seriallarının çəkilməsi olduqca vacibdir: "Cənab prezident İlham Əliyevin keçən il verdiyi sərəncam xalqını sevən bütün ziyalılar, qələm adamları kimi mənim də ürəyimcə oldu. Bu sərəncamı təqdir edirəm. Nəhayət ki, qonşu ölkələrdə olduğu kimi bizdə də milli seriallar çəkiləcək. Bildiyim qədər, artıq bir neçə televiziya serial çəkilişlərinə başlayıb. İllər idi ki, televiziyalarımız bizə yabançı seriallar təqdim edirdi. Bu serialların məzmunu bizim uşaq və gəncləri milli məfkurədən, dəyərlərimizdən, vətənpərvərlikdən uzaqlaşdırırdı. Bütün günü əcnəbi serialların təsirində olan gəncdə bu hisslərin korşalması, yaxud ümumiyyətlə mövcud olmaması bizi narahat edirdi. Şükürlər olsun ki, əcnəbi seriallar efirlərdən yığışdırılacaq. Bu serialların mövzusu bir neçə yüngül həyat tərzinə meylli ailənin taleyindən bəhs edir. Çox istərdim ki, televiziyalar o pulları əcnəbi seriallarda olduğu kimi bir neçə ailənin probleminə həsr olunan seriallar çəkməyə xərcləməsin. Onları "kopya"layacaqlarsa, onda hansı vətənpərvərlikdən danışa bilərik? Yox, televiziyalar milli serialların məzmununu milli məsələlərə, vətənpərvərlik aşılayan məsələlərə həsr edəcəksə, bu seriallar gənclərin milli mənlik şüuruna müsbət təsir göstərəcək".

Y.Məhəmmədin sözlərinə görə, telekanallar bu seriallara ssenarilər yazılması işini qeyri peşəkarlara deyil, Azərbaycanın tanınmış kinodramaturqlarına həvalə etməlidir: "Serialda güclü ssenarinin olması vacibdir. Telekanallar bu serialların ssenarisini öz əməkdaşlarına yox, peşəkar kinodramaturqlara yazdırsa daha böyük nailiyyət əldə edər. Yəni çəkilən seriallar baxımlı olar, tamaşaçıları özünə cəlb edər. Serialların məzmunu isə, təbii ki, əsasən tariximizlə, mədəniyyətimizlə əlaqəli olmalıdır. Sevgi mövzusuna da, sosial ağrılara da toxunmaq olar. Amma hamısının kökündə milli birlik, vətənpərvərlik, milli şüura sahiblik anlayışı durmalıdır. Kifayət qədər milli məfkurəyə bağlı rejissor və kinodramaturqlarımız var. Mənə belə gəlir ki, bu serialların çəkilişlərinə, ustadlarla yanaşı, gənc nəslin nümayəndələri də cəlb edilməlidir. Gənclər bu seriallarda iştirak etməklə həm peşəkarlaşacaq, həm milli vətənpərvərliyi təbliğ edəcək, həm də qonarar qazanacaq. Bunun nəyi pisdir ki? Yeri gəlsə, bu serialları lap xaricdə də göstərə bilərik".

Hazırda Xocalı soyqırımı, Qarabağ müharibəsi, burada faciəli surətdə şəhid olan vətəndaşlarımız, qəhrəman oğul və qızlarımız haqda serialların çəkilməsinin önəmini vurğulayan Y.Məhəmməd onların gənclərə əsl nümunə olacağı qənaətindədir: "Milli Qəhrəmanlarımızdan bir neçəsinin şəxsi həyatı, döyüş yolu haqda ssenari yazıb serial çəkmək olar. Qarabağda əzizlərini itirənlərin faciəli, erməni vandallığını öz üzərində hiss edən insanların acınacaqlı taleləri serialların mövzusu olmalıdır. Amma tərbiyəsilə, həyat tərzilə heç kəsə nümunə olmayanlar serial qəhrəmanları olmalı deyil. Müstəqil Azərbaycanın çox məzmunlu, tarixini, mədəniyyətini, tarixi şəxsiyyətlərini özündə əks etdirmək səviyyəsində olan serialları olmalıdır. Prezident buna şərait yaradıb. Dövlət bu məsələyə dəstək verir. Gərək televiziyalar bu işə ciddi yanaşıb ortaya dəyərli seriallar çıxarsın".

İradə SARIYEVA

Bakı xəbər.- 2012.- 18 aprel.- S.15.