Milli teleseriallar - gəncliyin mənəviyyatını yad serialların təsirindən qorumaqda mühüm vasitə ola bilər

Xarici seriallara baxanda hər birimizin qəlbindən "görəsən bizim respublikada nə zaman seriallar çəkiləcək" sualı keçirdi. Amma tamaşaçıların diqqətini özünə cəlb edə biləcək bir serial ortada yox idi. Artıq bir çoxları peşəkar səviyyədə çəkilmiş milli serialın nə zamansa olacağına ümid etmirdi... Buda indiyə qədər çəkilən çoxseriyalı filmlərin heç birinin tamaşaçılar tərəfindən maraqla qarşılanmaması ilə bağlı idi. Amma rəsmi səviyyədə verilən qərar tamaşaçıların milli serialla bağlı xəyallarını gerçəkləşdirməkdədir.

Milli Televiziya və Radio Şurasının (MTRŞ) sədri Nuşirəvan Məhərrəmli 2012-ci ilin may ayının 1-dən yerli televiziyalarda nümayiş olunan xarici teleserialların dayandırılacağını bildirib. MTRŞ rəhbəri deyib ki, onların yerinə tamaşaçılara televiziyalarımızın istehsal etdiyi milli seriallar təqdim ediləcək. Milli serialların çəkilməsi xəbəri çoxlarımızın ürəyindən xəbər verdi. Tamaşaçıya nə qədər ona yad həyat tərzi, insan taleləri, yabançı dünyagörüş təlqin etmək olar? Məna və məzmunca bir-birini təkrar edən bu seriallar cəmiyyətimizə, xüsusən də gələcəyimizi əmanət edəcəyimiz gənc nəslin tərbiyəsinə mənfi təsir göstərir. Ola bilsin, bu fikirlə razılaşmayanlar da tapılacaq. Fakt budur ki, gənclərin bir qisminin vətənpərvərlik tərbiyəsinə malik olmaması, onlarda milli şüurun cücərtilərinin görünməməsi dediklərimizi təsdiqləyir. Bəziləri deyir ki, milli mənlik şüuruna sahib olmayan, içində vətənpərvərlik sevgisi gəzdirməyən gənci heç bir zaman incəsənət, ədəbiyyat nümunələrilə tərbiyələndirmək olmaz. Amma həqiqət bundan ibarətdir ki, istər kino, istər ədəbiyyat, istər rəsm əsərləri, istər bəstəkarlıq əsərləri Gənclərin milli ruhda yetişməsinə müsbət təsir edə bilər.

Artıq milli serialların ilk qaranquşları yavaş-yavaş ekranlara yol açır. Onlar arasında xoşa gələnləri də var, tamaşaçı tələbatını lazımı səviyyədə ödəməyənləri də. Bütövlükdə isə, milli serialların çəkilməsi faktı Azərbaycan kino sənətini yüksəkdə görmək istəyən, milli serial ənənəsinin yaranmasını arzulayan hər bir vətəndaşın arzusundan xəbər verir.

Milli seriallar Azərbaycan gənclərinin vətənpərvərlik tərbiyəsində nə kimi rol oynayacaq? Milli serialların gənclərin milli mənlik şüurunun formalaşmasına təsiri olacaqmı?

Bu mövzuya qəzetimizin ötən saylarından birində yer ayırmışdıq. O zaman məsələyə münasibətini öyrəndiyimiz mütəxəssis və ziyalılar milli serialların çəkilməsini önəmli hadisə sayırdı. Eyni zamanda da bildirirdilər ki, serialların mövzusu xalqımızın tarixi, tarixi şəxsiyyətləri, milli ədəbiyyatımızla bağlı olsa bundan gənclər çox şey götürəcək. Əks halda bu serialların gəncliyə heç bir faydası dəyməyəcək. Mövzunun maraqlı olduğunu nəzərə alaraq onu yenidən gündəmə gətirdik. Bu elə bir məsələdir ki, buna hər bir Azərbaycan tamaşaçısının münasibət bildirməsi vacibdir.

Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrının rejissoru, bir sıra səhnə əsərlərinə nəfəs verən, milli məfkurəyə, adət-ənənələrimizə, tariximizə bağlı olan sənətkar-dramaturq Ağalar İdrisoğlu (Mehdiyev) milli serialların çəkilməsini alqışlayanlar sırasında dayanır. A.İdrisoğlu "Bakı-Xəbər"ə bildirdi ki, Azərbaycanda milli serialların çəkilməsini hər zaman arzulayıb. A.İdrisoğlunun sözlərinə görə, milli serialların çəkilişlərinə indi deyil, Sovetlər birliyi dağılandan sonra başlanmalı idi: "Mən milli serialların çəkilməsi təşəbbüsünü təqdir edirəm. Bu iş çoxdan olmalıydı. 1991-ci ildə Azərbaycan ikinci dəfə dövlət müstəqilliyini qazanandan sonra o zamankı prezidentlər hökmən bu haqda fərman verməli idi. Həmin fərman verilsəydi və kinofilmlər çəkilsəydi, yəqin ki, Qarabağda vətənpərvər kimi döyüşər, törpaqlarımızın bir qarışını da ermənilərə verməzdik. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin milli serialların istehsalı ilə əlaqədar verdiyi qərar çox lazımlı bir qərardır. Gəlin etiraf edək ki, hazırda bizdə vətənpərvərlik başqa millətlərdən aşağı səviyyədədir. Bu baxımdan milli serialların çəkilməsi işin xeyrinə olacaq. O seriallar gənclərin milli vətənpərvərlik tərbiyəsində önəmli rol oynamalıdır. Amma qorxuram ki, serial çəkənlər hansısa bir məişət mövzusunu götürüb seriallar çəksin. Yenə də Azərbaycan gənclərinin vətənpərvərliyi, Azərbaycan tarixi, Qarabağla, tarixi qəhrəmanlarla və qəhrəmanlıqlarımızla bağlı seriallar çəkilməyəcək. Babək, ondan sonra gələn qəhrəmanlar serial qəhrəmanı olmayacaq. Məni bu çox narahat edir. Birdən bu məsələnin əvəzinə məişət mövzusunda yüngül, əyləncəli seriallar çəkilər. Belə olmasını istəmirəm. Həqiqətən də yüksək vətənpərvərlik mövzusunda seriallar çəkiləcəksə bu Azərbaycan gənclərinə çox böyük xeyir verə bilər".

A.İdrisoğlu hesab edir ki, milli serialların ssenarisi, ekranlaşdırılması təsadüfi adamlara həvalə edilməli deyil. Müsahibimiz hesab edir ki, gəncləri düzgün yola, məsləkə istiqamətləndirən serialların mövzusu, onların kimlər tərəfindən çəkilməsi bu işlə bağlı yaradılmalı olan bədii şurada həllini tapmalıdır: "Düşünürəm ki, peşəkarlardan ibarət bədii şura yaradılmalıdır. Ssenarilər tanışlıqla qəbul edilməməlidir. Təqdim edilən hər bir ssenari münsiflər tərəfindən qiymətləndirilməlidir. Ssenarilərin altından müəllifin adı yazılmamalıdır. Bu üsuldan istifadə edilməlidir".

A.İdrisoğlunun sözlərinə görə, vacib deyil ki, milli seriallar təzə əsərlər əsasında yazılsın. Serial mövzusu olan kifayət qədər əsərin olduğunu bildirən rejissorun sözlərinə görə, 70-80 il bundan əvvəl yazılan, lakin günümüz üçün aktual olan bir sıra əsərlərimiz var ki, onların əsasında çox maraqlı, baxımlı ssenarilər yazmaq mümkündür: "Bu gün bizim Azərbaycan tarixilə bağlı çox maraqlı romanlarımız, pyeslərimiz var. Onların əsasında ssenari yazıb onları serial formasına salmaq olar. Dünya kino tarixində də belədir. Ruslar da, avropalılar da, digərləri də serial çəkəndə klassik əsərlərə müraciət edir. Çox maraqlı seriallar çəkirlər. Milli seriallara ssenari yazmaq işini kiminsə "tanış"ına, kiminsə "qohum"una həvalə etmək düzgün olmazdı".

Qeyd edək ki, bir neçə il əvvəl tanınmış rejissor, aktyor Şeyx Əbdül Mahmudbəyov qəzetimizə bildirib ki, İctimai Televiziya ilə birgə Şah İsmayıl Xətai və Ağa Məhəmməd Şah Qacar haqda seriallar çəkməyi planlaşdırır. Lakin indiyə qədər də sözügedən layihələr serial formasında tamaşaçılara təqdim edilməyib. Hər iki serial ssenarisi Ə.Mahmudbəyova məxsusdur. A.İdrisoğlunun, rejissorluqla yanaşı, dramaturgiya ilə, məşğul olduğu bəllidir. O bir dramaturq kimi "Şah İsmayıl" adlı pyes yazıb. Həmin pyes Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin xəttilə Gəncə Dövlət Dram Teatrında tamaşaya hazırlanır. A.İdrisoğlu Şeyx Əbdülün "Şah İsmayıl"ı haqda hər hansı bir fikir bildirməsə də, qələmə aldığı "Şah İsmayıl" haqda danışdı: "Azərbaycan televiziyalarından istənilən biri mənə müraciət etsə "Şah İsmayıl" pyesimi serial şəklində işləyə bilərəm. Təxminən 20-30 seriyadan ibarət film çəkə bilərik. Mənim Şah İsmayılın həyat və fəaliyyəti, yaşadığı tarix, Qızılbaşlar barədə çox maraqlı tədqiqat işlərim var. Yalnız mən deyil, tanıdığım alimlər var ki, onlar da o dövrlə bağlı çox maraqlı tədqiqat işi aparıb. Niyə Şah İsmayılla bağlı serial çəkilməsin? Qarabağ tarixilə bağlı çox maraqlı seriallar çəkmək olar. Hazırda Məmməd Səid Ordubadinin "Qanlı illər" (əsərin başqa adı "Qanlı sənələr"-İ.S) əsərini oxuyuram. 1905-07 illər hadisələrindən bəhs edir. Təəssüflər olsun ki, bu kitab kiril əlifbası ilə çap olunduğu vəziyyətdədir. O müstəqillik illərində yenidən çap edilməyib ki, gənc nəsil onu oxuyub, burada əks olunan hadisələrdən ibrət dərsi götürsün. 1905-07 illər hadisələrilə tanış olduqca görürəm ki, ermənilər necə də eyni ssenaridən istifadə edir. Daşnaksütyun Partiyasının bizə qarşı apardığı məkrli siyasət ermənilər tərəfindən tarixin müxtəlif dövrlərində həyata keçirilib. Bütün bunları ekrana gətirmək olar. Məmməd Səid Ordubadinin "Qanlı illər" kitabına da müraciət etmək olar. O qədər maraqlı şeylər var. Bu kimi əsərlərlə erməni faşizmini, erməni hiyləsini, erməni məkrini göstərmək olar. Gənclərin vətənpərvərliyi, milli şüura sahiblənməsi üçün bu mövzuların aktuallaşdırılması vacibdir. Gəncliyi hansı istiqamətə yönəldərsən ora da maraq göstərər".

Gənc nəslin vətənpərvərlik tərbiyəsinin inkişafında bu səpkidə yaranan əsərlərin rolunu önə çəkən rejissorun dediyinə görə, o öz tamaşalarında rol alan gənclərin bu tamaşalar vasitəsilə daxilən dəyişdiyinin şahidi olur: "Gənc Tamaşaçılar Teatrında mənim quruluşumda Vaqif Əlixanlının "Əcəl atı" tamaşası oynanılır. Teatrda dedilər ki, bu tamaşanı böyüklər üçün qoymaq lazımdır. Mən onlara dedim ki, yox, məktəblilər üçün olsa daha effektli olacaq. Belə də oldu. Şagirdlər, gənclər tamaşaya çox böyük maraqla baxır. Bunun timsalında gördüm ki, sənətlə gənclərdə vətənpərvərlik hissi yaratmaq mümkündür. Sadəcə, buna cəhd göstərmək lazımdır. Televiziyalar bayağı verilişlərdən, şoulardan əl çəkib vətənpərvərlik ruhunda, gəncləri milli soy-kökümüzə bağlamaq məqsədi güdən verilişlər, filmlər, seriallar çəksələr daha böyük qazanc əldə edə bilərlər. Bu qazanc mənəvi qazanc olar. İstəsələr edərlər. Vətənpərvərlik, vətəndaşlıq mövqeyini ifadə etmək istəyi televiziya işçilərinin ürəyindən gəlməlidir. Biz ziyalılar gecəmizi gündüzümüzə qatıb Qarabağ problemini özümüz həll etməliyik. Onu gələcək nəslə qoymamalıyıq. Hamı eyni məsləkə qulluq etsə, hərə öz sahəsində bu problemlə bağlı bir iş görsə qısa vaxt ərzində torpaqlarımızı geri ala bilərik".

Mərhum yazıçı Əyyub Abbasovun "Zəngəzur" romanının serial şəklində ekran həllini görməyi arzu edən rejissor bildirir ki, bu əsərin geniş tamaşaçı kütləsinə təqdim edilməsi gənclərin şüurunda müsbət istiqamətə böyük dönüşə səbəb olar":Əyyub Abbasovun "Zəngəzur" romanı serial mövzusu ola bilər. Düzdür, mən teatrda bu mövzuda əsərlər səhnələşdirməyi planlaşdırıram.

Teatrda çalışan gənclər də, yaşlılar da istəyir ki, Qarabağla bağlı əsərlər daha çox yaransın. Serial çəkmək istəyənlər də, teatrlar da bu mövzuya müraciət etsə gənclərin vətənpərvərlik tərbiyəsinə daha böyük töhfə verə bilər. Sovet dövründə, baxmayaraq ki, biz imperiya əsarətində yaşayırdıq, amma vətənpərvərliklə bağlı verilişlər, filmlər daha çox çəkilirdi nəinki indi. Amma müstəqil dövlətimiz olmasına baxmayaraq, indi bu mövzuya çox az müraciət edilir.

Hər birimizə məlumdur ki, xalqımızın tarixində çox böyük şəxsiyyətlər, sərkərdələr, dövlət xadimləri, qəhrəmanlar, zəka sahibləri olub. Bu gün də var. Milli Qəhrəmanlarımızın gəncliyə örnək olan həyat və döyüş yolu serial mövzusu olarsa ortaya çox maraqlı iş çıxar. Peşəkarlar bu işə cəlb edilərsə buna nail olarıq. Gəncləri düzgün yola çıxaran, onlara milli kimlik, milli vətənpərvərlik məktəbi rolu oynayan seriallar təqdim edilməlidir. Hər bir gənc o serialda özünü maraqlandıran suallara cavab tapmalıdır".

İradə SARIYEVA

Bakı xəbər.- 2012.- 24 aprel.- S.12.