Zərərli vərdişlərlə dövlət mübarizə proqramları və gənclərin mənəvi inkişafı...

İnsanın gənclik dövrü onun formalaşmasının, bir vətəndaş-insan kimi yetişməsinin ilkin mərhələsidir. İnsanda gənclik çağlarında şəxsiyyət olmaq, özünü müstəqil şəxs kimi göstərmək kimi meyllər yaranmağa başlayır. Gənclik insan həyatının ən gözəl, sonradan qüssə ilə, həsrətlə anılan, amma geri qaytarılması mümkün olmayan bir dönəmidir. Gənclik gözəllik, sağlamlıq deməkdir. Gənc insanların həm sağlam ruhu, həm də fiziki sağlamlığı olmalıdır.

O öz daxili gücü, inadkarlığı ilə seçilməli, nəfsilə mübarizə aparmaq əzmində olmalıdır. Gənclər mənəvi və psixoloji, eyni zamanda da fiziki cəhətdən o qədər güclü olmalıdır ki, onu heç bir şər qüvvə təsirinə sala bilməsin. Müasir Azərbaycanda kifayət qədər bu keyfiyyətlərə, göstəricilərə sahib olan gənclər var. Onlar bütün enerjisini idman və digər insanda sağlamlıq yaradan vasitələrə sərf edir. Ürəkaçan hal ondan ibarətdir ki, son illər Azərbaycan gəncliyinin böyük hissəsi kütləvi olaraq şər işlərə, insan sağlamlığına, psixikasına, mənəviyyatına zərər vuran məsələlərə qarşı mübarizəyə qoşulub. Amma bizi bir vətəndaş kimi daim əndişəyə salan hallar da az deyil. Gəncləri düz yolundan çəkindirənlər, onları narkotik asılılığına düçar edənlər, onlar arasında narkomaniya hallarının yayılmasına çalışan qüvvələr də fəaliyyət göstərir. Təəssüflər olsun ki, ömrünün gənclik çağında bu şəxslərin toruna düşənlər tapılır. Ağrılı hallardan biri odur ki, bu bəlaya düçar olan gənclərin sırasında bəzən öz savadı, intellekti ilə örnək olanları da görmək olur. Narkotik vasitələrdən istifadə isə bu gənclərin gələcəyini məhv edir. Düzdür, bəziləri ailəsinin və yaxınlarının yardımı ilə narkotik asılılığından can qurtarıb normal həyata qayıda bilir. Amma yüzlərlə gənc narkotik aludəsi kimi həyatını davam etdirir. Məlum olduğu kimi, hazırda Azərbaycanda narkotiklərlə mübarizəyə çox ciddi önəm verilir. Ölkəmiz müstəqilliyini qazandığı ilk illərdə də bu məsələ dövlətin diqqətində olub. Azərbaycan dövləti narkotiklərlə mübarizə, narkoticarətin qarşısının alınması, narkomaniyanın qurbanı olan insanlara yardım sahəsində çox ciddi işlər görür. Hələ Azərbaycanın mərhum prezidenti Heydər Əliyevin dövründə narkotiklərlə mübarizə istiqamətində xeyli iş görülüb. Məlum olduğu kimi, Heydər Əliyev Narkomanlığa və narkotik vəsitələrin qanunsuz dövriyyəsinə qarşı mübarizəni ümumdövlət vəzifəsi hesab edərək, 1996-cı il avqustun 26-da müvafiq fərman imzalayıb və problemin həlli üçün keçirilən tədbirlər kefiyyətcə yeni mərhələyə qədəm qoyub.

Bu fərman əsasında ölkəmizdə 2000-ci ilədək narkomanlığın yayılmasına, narkotik vasitələrin və psixotrop maddələrin qanunsuz dövriyyəsinə qarşı mübarizə üzrə Ümummilli Proqram hazırlanıb, Narkomanlığa və Narkotik Vasitələrin Qanunsuz Dövriyyəsinə Qarşı Mübarizə üzrə Dövlət Komissiyası yaradılıb, 18 iyun 1999-cu ildə isə Milli Məclis tərəfindən "Narkotik vasitələrin, psixotrop maddələrin qanunsuz dövriyyəsinə qarşı mübarizə haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanunu qəbul olunub. Bu sənəddə Azərbaycanda narkotik tərkibli bitkilərin kultivasiyası, narkotik vasitələrin və psixotrop maddələrin istehsalı, dərman preparatlarının və xammalın hazırlanmasının qanunla qadağan edildiyi öz əksini tapıb.

Mərhum Azərbaycan prezidenti Heydər Əliyev 2002-ci il sentyabrın 12-də Gəncə Olimpiya İdman Kompleksinin açılış mərasimində iştirak edərkən böyük bir çıxış edib. Həmin çıxışda H.Əliyev gəncləri vətəni sevməyə, milli şüura sahib olmağa, idmanla, fiziki tərbiyə ilə məşğul olmağa çağırıb. O, gənclərə tövsiyə edirdi ki, zərərli vərdişlərdən əl götürüb idmanla məşğul olmaq sağlam cana, sağlam ruha, sağlam təfəkkürə malik olmaq deməkdir. Həmin mərasimdə mərhum prezident narkomaniya ilə mübarizə məsələsinə də toxunub: "... Son illər dünyanı bürüyən xəstəliklər var. Onlar insanlara, bəşəriyyətə faciələr gətirir. Onların qarşısını təkcə tibbi vasitələrlə yox, birinci növbədə, hər bir insanın öz sağlamlığı yolunda çalışması vasitəsilə almaq lazımdır. Burada yenə də mən gənclərə müraciət edirəm. Həmin bu faciələr birinci növbədə dünyada narkotik maddələrin istifadə olunması ilə əlaqədardır. İndi dünyanın, demək olar ki, əksər dövlətlərinin narkotik maddələrin istehsalı, yayılması, onların satışı ilə mübarizə aparmasına baxmayaraq, təəssüflər olsun ki, narkotik maddələr yayılır. Təəssüflər olsun ki, insanlar, xüsusən gənclər bunun təsiri altına düşürlər. Biz Azərbaycanda bu barədə böyük proqram tərtib etmişik. Lazımi işlər görülür. Amma bu işlərin sırasında, yenə də deyirəm, yalnız və yalnız gənclərin özlərini fiziki cəhətdən möhkəmləndirməsi, bədən tərbiyəsi ilə, idmanla məşgul olması narkotik maddələrin istifadə edilməsindən uzaqlaşmanın ən birinci vasitəsidir və birinci şərtidir. Bunlara görə də biz çalışırıq ki, gənclərimiz üçün, onların sağlamlığını təmin etmək üçün müxtəlif idman kompleksləri yaransın. Bədən tərbiyəsi ilə kütləvi məşğul olmaq üçün imkanlar yaransın...".

Son illər respublikamızda narkotik vasitələrə və bihuşedici maddələrə qarşı mübarizə xeyli güclənmiş, bu sahəyə cavabdeh olan dövlət orqanları ilə yanaşı, ictimai təşkilatlar da fəallığı xeyli artırıb. Narkomaniya ilə mübarizədə bütövlükdə cəmiyyətin, dövlətin, xalqın, nəhayət hər bir şəxsin fərdi və birgə fəaliyyətinə, barışmaz münasibətinə və əməli köməyinə böyük ehtiyac var. Bir neçə ildir ki, narkomaniyaya qarşı mübarizə davamlı xarakter alıb. 2007-ci il 28 iyun tarixində Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyevin "Narkotik vasitələrin, psixotrop maddələrin və onların prekursorlarının qanunsuz dövriyyəsi və narkomanlığın yayılması ilə mübarizə üzrə Proqramın (2007-2012-ci illər) təsdiq edilməsi barədə" Sərəncam imzalaması bu sahədə daha böyük işlər görülməsi üçün zəmin yaratdı. Həmin Sərəncamda narkotiklərlə və bu sahəyə aid olan neqativ hallarla ciddi mübarizə işinə nəzarət etmək o dövrdə Narkomanlığa və Narkotik Vasitələrin Qanunsuz Dövriyyəsinə Qarşı Mübarizə üzrə Dövlət Komissiyası adlandırılan və hazırda "Baş Narkotiklərlə Mübarizə İdarəsi" adlanan quruma həvalə edilib. Qeyd edək ki, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 30 iyun 2004-cü tarixli, 83 nömrəli Fərmanı ilə Narkomanlığa və Narkotik Vasitələrin Qanunsuz Dövriyyəsinə Qarşı Mübarizə üzrə Dövlət Komissiyası "Baş Narkotiklərlə Mübarizə İdarəsi"nə çevrilib.

Narkotik vasitələrin, psixotrop maddələrin və onların prekursorlarının qanunsuz dövriyyəsi və narkomanlığın yayılması ilə mübarizə üzrə (2007-2012) proqramında bildirilir ki, bəşəriyyətin ən böyük bəlalarından olan narkotiklərin qanunsuz dövriyyəsi və narkomanlıq bu gün dünyamızı narahat edən mürəkkəb problemlərdən biridir: " Bu təhlükəli təzahür insan cəmiyyətinin mənəvi və əxlaqi dəyərlərinə böyük zərbə vuran, sosial-iqtisadi inkişafa mənfi təsir göstərən, insanların həyat və sağlamlığına ciddi təhlükə yaradan, cinayətkarlığın artmasına səbəb olan amildir. Dövlətlər narkotiklərin qanunsuz dövriyyəsi ilə effektiv mübarizə üsullarını və narkomanlığın müalicə metodlarını təkmilləşdirmək və yenilərini kəşf etməkdə səylərini artırır. Ölkəmizdə narkotiklərin qanunsuz dövriyyəsi və narkomanlıqla mübarizə sahəsində dövlət siyasətinin strateci istiqamətləri müəyyən olunub, təşkilati-hüquqi, institusional və praktiki tədbirlər həyata keçirilib. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 1996-cı il 26 avqust tarixli 485 nömrəli Fərmanı ilə narkomanlığa və narkotik vasitələrin qanunsuz dövriyyəsinə qarşı mübarizə sahəsində dövlət siyasətinin həyata keçirilməsi, dövlət orqanlarının və qeyri-hökumət təşkilatlarının fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi məqsədilə Narkomanlığa və Narkotik Vasitələrin Qanunsuz Dövriyyəsinə Qarşı Mübarizə üzrə Dövlət Komissiyası yaradılıb". Sənədə görə, narkotik vasitələrin, psixotrop maddələrin və onların prekursorlarının qanunsuz dövriyyəsi və narkomanlığın yayılması ilə mübarizə sahəsini tənzimləyən normativ hüquqi baza təkmilləşdirilib, beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması istiqamətində müvafiq işlər görülüb, ölkəmizin narkotiklərlə mübarizə üzrə beynəlxalq təşəbbüslərində iştirakı daha intensiv xarakter alıb: "Belə ki, "Narkotik vasitələrin, psixotrop maddələrin və onların prekursorlarının dövriyyəsi haqqında", "Narkoloji xidmət və nəzarət haqqında" Azərbaycan Respublikasının qanunları və digər normativ hüquqi aktlar qəbul edilib, ölkəmiz narkotik vasitələr və psixotrop maddələrə nəzarət sahəsində BMT-nin konvensiyalarına, "Narkotik maddələrin qəbul edilməsi və narkotik maddələrin qeyri-qanuni dövriyyəsi ilə mübarizədə əməkdaşlıq haqqında Parsial Saziş"ə və bir sıra digər beynəlxalq sənədlərə qoşulub, həmsərhəd və digər dövlətlərlə, habelə beynəlxalq təşkilatlarla daim inkişaf edən əlaqələr qurub, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2000-ci il 15 iyul tarixli 371 nömrəli Fərmanı ilə 2000-2006-cı illər üçün "Narkotik vasitələrin, psixotrop maddələrin və prekursorların qanunsuz dövriyyəsi və narkomanlığın yayılması ilə mübarizə üzrə Proqram" təsdiq edilib və həyata keçirilib".

Qeyd edək ki, 2007-2012-ci illər üçün nəzərdə tutulan ikinci Proqramın əsas məqsədi ölkədə narkotik vasitələrin, psixotrop maddələrin və onların prekursorlarının qanunsuz dövriyyəsi və narkomanlığın yayılması ilə mübarizənin gücləndirilməsi, antinarkotik təbliğat, maarifləndirmə yolu ilə narkotiklərin qanunsuz dövriyyəsinin və narkomanlığın yayılmasının qarşısının alınması, narkomanlığa düçar olmuş şəxslərin müalicə edilməklə sağlam həyata qaytarılması, müalicə-bərpa sahəsindəki fəaliyyətin daha da təkmilləşdirilməsi, bu sahədə qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi, cəza tədbirlərinin səmərəliliyinin öyrənilməsi üçün elmi və praktiki araşdırmaların aparılması, beynəlxalq əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsindən ibarətdir.

Dövlət səviyyəsində, müvafiq qurumlar tərəfindən həyata keçirilən narkotiklərlə mübarizə hərəkatının geniş miqyas alması cəmiyyətdə böyük hadisə kimi qarşılanır. Bu mübarizə aktı bu vasitələrdən istifadə edən, onun satışına və s. cəlb olunan gənclərin də bu işdən imtina etməsinə səbəb ola bilər. Ekspertlər hesab edir ki, narkotik asılılığından əziyyət çəkən gənc(lər) biləndə onun bu asılılıqdan xilas olmasına dövlət yardım göstərir, belələrinin sağlam bir insan kimi cəmiyyətə qayıtmasını istəyir, onda onlar da müalicə olmaq istəyəcək. Mütəxəssislərin bildirdiyinə görə, bu amil gənclərin mili-vətənpərvərlik tərbiyəsinə müsbət təsir göstərəcək. Narkotiklərlə mübarizənin gənclərin şüurunda yaxşı təsirlər oyadacağını deyən bəzi psixoloqların fikrincə, bu mübarizə onları həmişə bu pis yola düşməkdən çəkindirəcək. Təbii ki, söhbət narkotikin nə olduğunu bilməyən gənclərdən gedir. Onlar aqibəti acınacaqlı olan yaşıdlarının "ağ ölüm"ə düçar olduqlarını gördükdən sonra öz enerjisini idmana, təhsilə, tədqiqat işlərinə, yardımlaşmaya, başlıcası isə, narkotiklərlə mübarizəyə sərf edəcək.

Mövzunu davam etdirəcəyik.

İradə SARIYEVA

Bakı xəbər.- 2012.- 7 may.- S.12.