Gənclər təşkilatları gəncliyin mənəvi-hüquqi müdafiəsini təmin edə bilirmi?

Qanunların sivil dünya dövlətlərinin hüquqi dövlət quruculuğu ənənələrinə, beynəlxalq hüquq normalarına, Avropa Şurası və dünya demokratik qanunvericilik təsisatları tələblərinə uyğun hazırlanması üçün Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında 1996-cı ilin fevralında xüsusi hüquqi islahatlar komissiyası yaradılıb.

Məlumdur ki, əvvəllər mövcud olan partiya-sovet ideologiyası prinsiplərində və əsaslarında formalaşdırılan cəmiyyətin mənəvi və mədəni həyatının inkişaf siyasəti qətiyyən indiki cəmiyyətimizin can atdığı ictimai həyata uyğun gələ bilməzdi. Artıq cəmiyyətin hərtərəfli inkişafını, mənəvi mədəniyyətin əsl zənginlikləri sisteminin yaradılmasını tələb edən yeni baxışlar sistemi formalaşmaqda idi. Bütün bu əlamətdar hadisələrdən sonra Respublikanın qarşısında öz milli mənafeyinə uyğun bir çox prioritet vəzifələr dururdu. Onlardan biri də dövlət gənclər siyasəti ilə bağlı idi. Bu sahədə müstəqil suveren respublikamızın atdığı ilk addım "Dövlət Gənclər Siyasəti Haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanununun qəbulu oldu. Bu dövrü xarakterizə edəndə görürük ki, ictimai-siyasi vəziyyətin mürəkkəb olduğu bir dövrdür. Hakimiyyətdə hansı siyasi qüvvənin olmasından asılı olmayaraq, Azərbaycan gəncləri istər ölkə qarşısında, istərsə də öz şəxsi vicdanları qarşısında vəzifələrini yerinə yetirirdi. Kommunist rejimi dövründə mövcud olan gənclər təşkilatları və onlar haqqındakı qanunlar artıq öz qüvvəsini itirmişdi. Zəngin potensial enerjiyə malik gəncləri vahid "Dövlət Gənclər Siyasəti Haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanunu ətrafında birləşdirmək vacib idi. Bu Qanunun qəbul edilməsi mədəniyyət siyasətinin uğurla yürüdülməsinə güclü təkan vermiş oldu.

"Gənclər Siyasəti Haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanununun tətbiq edilməsi barədə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanında isə "Gənclər Siyasəti Haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanununun qüvvəyə minməsilə əlaqədar həmin Qanunun tətbiq edilməsini təmin etmək məqsədi daşıyan 6 may 2002-ci il tarixli qərar verilib. Əlbəttə ki, Qanun dövlətin mədəni siyasətinin uğurlu başlanğıcı idi. Qanunda Azərbaycan Respublikasında bütün cəmiyyətin mənafeyi naminə gənclərin potensialından daha dolğun istifadə edilməsi üçün sosial-iqtisadi, siyasi-hüquqi, təşkilati şərait və təminatlar yaratmaq məqsədi güdülür. Burada gənclər siyasətinin prinsipləri və məqsədləri müəyyən edilərək, dövrün tələblərinə cavab verə biləcək müddəalar əlavə edilib. Qanun bu siyasətin həyata keçirilməsinin hüquqi, iqtisadi və təşkilati əsaslarını, eləcə də əhalinin digər sosial qrupları ilə gənclərin əsl hüquq bərabərliyinin təmin olunmasına yönəldilmiş hüquq və vəzifələr sistemini müəyyən edir. 5 fəsil və 21 maddədən ibarət olan Qanunda dövlət gənclər siyasətinin mahiyyəti və prinsipləri aşağıdakı kimi göstərilib:

- Xalqın gələcəyini müəyyən edən xüsusi ictimai qrup kimi gənclərin özünəməxsus mənafe və ehtiyacları olduğunun etiraf edilməsi;

- Cinsindən, milliyyətindən, dilindən, dini etiqadından, təhsilindən, sosial mənşəyindən və siyasi baxışlarından asılı olmayaraq gənclərin cəmiyyətdə hüquq bərabərliyinə təminat verən hüquqi və sosial statusunun müəyyənləşdirilməsi;

- Gənclərin hərtərəfli sosial, mənəvi və fiziki inkişafina, onların hüquq və azadlıqlarının həyata keçirilməsinə təminat verən şəraitin yaradılması; Gənclərdə xalqın mənəvi irsinə və ənənələrinə, nəsillərin mənəvi əlaqəsinə qayğıkeş münasibətin tərbiyə edilməsi;

- Gənclərin azadlıq, hüquq və vəzifələrinin vəhdəti;

- Gənclərin sosial müdafiəsi üçün hüquqi və təşkilati təminatların yaradılması.

Dünyada, o cümlədən Azərbaycanda baş verən ictimai-siyasi hadisələr dəyişdikcə, gənclər qarşısında duran problemlər və onların həlli yolları da dəyişməyə başladı. Məhz buna görə də üzümüzə gələn yeni əsrdə xalqımızın problemlərini müasir dünya kontekstində, həll edə bilmək üçün Azərbaycan gənclərinin yenidən təşkilatlanması vacib idi. Bu məqsədlə müstəqil Azərbaycan Respublikasında gənclər hərəkatını əlaqələndirmək üçün 1994-cü il iyulun 26-da Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərmanı ilə Gənclər və İdman Nazirliyi yaradıldı. Gənclər və İdman Nazirliyi yaradıldıqdan sonra dövlət gənclər siyasəti sahəsində mühüm işlər həyata keçirildi, nazirliyin yerli strukturları formalaşdı, gənc nəslin mənəvi tərbiyəsi və fiziki inkişafı, hüquqlarının müdafiəsi, onların beynəlxalq qurumlarda iştirakı və gənclər təşkilatlarının fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi sahəsində lazımi tədbirlər görüldü, bir sıra dövlət proqramları hazırlandı.

Göründüyü kimi, gənclərlə bağlı qəbul olunan proqramların hamısında gənclərin sosial müdafiəsinə, onların hüquqlarının qorunmasına, problemlərinin həllinə və mənəvi tələbatlarının ödənməsinə xüsusi önəm verilir.

Bir sözlə, dövlətin bu istiqamətdə apardığı siyasətdən görünür ki, gənclərin qarşısında duran bütün problemlərin həlli istiqamətində mühüm işlər həyata keçirilir. Sosial problemlər içərisində yaşayan gəncdən çox şey tələb etmək olmur. Dövlətin gənclərə mühüm sosial problemlərin həllində etdiyi kömək onların milli vətənpərvərlik ruhunda tərbiyə almasına təsir edən faktordur. Sözsüz ki, dövlət qayğısını hiss edən gənc mühüm dəyərlərə daha da bağlı olacaq.

"Azərbaycan gəncliyi 2011- 2015-ci illərdə Dövlət Proqramının təsdiq edilməsi haqqında" Prezident sərəncamında əksini tapan fikirlər gənclər siyasətini daha da inkişaf etdirməyə, gənclərin işlə təminatına, sosial-iqtisadi problemlərinin həllinə öz müsbət təsirini göstərən bir qanunvericilik aktıdır.

Azərbaycan günbəgün yeniləşir, müasirləşir. Müasirləşmə dövlət siyasətinin düzgün qurulmasından və bununla bərabər, gənclərin fəaliyyətindən asılıdır. Azərbaycan gəncləri müasir, Vətənə, millətə bağlı, dövlətçiliyə sadiq olmalı, eyni zamanda, bütün mütərəqqi təcrübələri öyrənməyə səy göstərməlidir.

Azərbaycan gəncliyinin siyasi aktiv təbəqəsinin gənclər təşkilatlarında, siyasi partiyalarda və QHT-lərdə cəmləşdiyini nəzərə alsaq, daşıdığı ideologiyadan asılı olmayaraq, hər bir təşkilat gənclərin milli mənlik şüurunun inkişaf etdirilməsi, onların qarşısında duran problemlərin həlli, hüquqlarının müdafiəsi və vətənpərvərlik tərbiyəsinin formalaşması istiqamətində güclü təbliğat aparmalıdır.

Yalnız bütün problemlərdən uzaq, öz üzərində dövlətin möhkəm qayğısını hiss edən gənclik milli hisslərə daha çox bağlı ola bilər.

Gənc nəsildə milli mənlik şüurunun inkişaf etdirilməsi bu gün ən aktual məsələlərdən biri hesab olunur. Çünki dövlətin, dilin, adət-ənənələrin yaşadılma yollarından biri də gənclərin milli-mənlik şüurunu dərk etməsindən keçir. Düzdür, burada digər faktorlar da var, amma öndə gələni milli mənlik şüurudur. Bu faktor həqiqətən də mühüm əhəmiyyət kəsb edən məsələlərdən biridir. Gənclərin buna sahib olması bütövlükdə dövlətin ümumilli ideologiyasının qorunması baxımından müstəsna rola və əhəmiyyətə malikdir.

Göründüyü kimi, dövlət gənclərin hüquqlarının qorunması, onların sosial problemlərinin həlli və mənəvi tələbatlarının ödənməsi ilə bağlı möhkəm qanunvericilik bazası yaradıb.

Belə olan halda gənclər təşkilatları üzərinə düşən missiyanı necə yerinə yetirir və sadalanan məsələlər istiqamətində hansı fəaliyyəti göstərir?

Gənc Hüquqşünas Qadınlar Hüquqi İslahatlar Uğrunda İctimai Birliyinin rəhbəri Şəfa Camalzadə hesab edir ki, gənclərin problemləri ilə bağlı lazımi qanunvericilik bazası olsa da, bəzən onların hüquqi maarifləndirilməsinə böyük ehtiyac yaranır: "Gənclərlə bağlı problemlərin çoxu adətən onların öz hüquqlarını bilməməsi səbəbindən meydana çıxır. Bir QHT olaraq biz əsasən cəzaçəkmə müəssisələrindən azad edilən gənclərin hüquqi maarifləndirilməsi istiqamətində iş aparırıq. Onlara öz hüquqlarını başa salırıq, qarşılarına çıxan problemlərin həllinə köməklik edirik. Bu istiqamətdə bir neçə layihə həyata keçirmişik. Bundan əlavə, biz gənc hüquqşünaslarla da çox işləyirik. Həmin gənclərin püxtələşmiş bir kadr kimi yetişdirilməsi üçün seminarlar təşkil edərək lazımi maarifləndirmə işlərini aparırıq. Eyni zamanda, həmin gənc kadrların işə düzəlməsi probleminin həllinə də çalışırıq. Bizim fəaliyyətimiz yalnız paytaxtla yekunlaşmır əsasən regionlarda iş aparmağa üstünlük veririk. Mövzularımızın əsas aspekti hüquqi maarifləndirmə ilə bağlı olur. Məlumdur ki, yaranmış problemdən gənclər yalnız öz hüquqlarını yaxşı bilməklə çıxa bilər. Apardığımız fəaliyyətin gözəl nəticələri olur. Bu yaxınlarda biz Şirvanlı şəhərində gənclərlə bağlı böyük bir tədbir keçirdik. Tədbir məhz gənclərin problemlərinin həllinə və onların hüquqi maarifləndirilməsinə həsr olunmuşdu. Bir sözlə, gənclərin problemlərinin həlli istiqamətində əlimizdən gələni edirik".

Gənclər və Dəyərlər Təşkilatının rəhbəri Albina Rzazadənin sözlərinə görə, onlar bu istiqamətdə olduqca aktiv fəaliyyət göstərir: "Gənclərin problemlərinin həlli, onların hüquqlarının qorunması ilə bağlı hazır layihələrimiz var. Bir gənclər təşkilatı olaraq, biz gənclərin problemini həll etmək iqtidarında deyilik. Biz yalnız onları maarifləndirə, yol göstərə bilərik. Bu istiqamətdə region gəncləri ilə də aktiv işləmək lazımdır. Gənclərin rastlaşdığı ən böyük problemlərdən biri də istədikləri işi tapa bilməmələridir. Bəzən ixtisasın düzgün seçilməməsi, ali məktəbdə yaxşı təhsilin alınmaması gənclərin işlə təmin olunmasında problemlər yaradır. Hazırda savadlı kadrlara hər yerdə ehtiyac duyulur. Ancaq təəssüflər olsun ki, bu ölkənin gənclərinin çoxu ya həkim, ya da hüquqşünas olmaq istəyir. Bu da bəzən iş tapmaqla bağlı problemlərin yaranmasına gətirib çıxarır. Gənclərin fərqli ixtisaslar seçməsi üçün də təbliğat aparırıq. Hesab edirəm ki, valideynlər də gənclərə bu istiqamətdə doğru yol göstərməlidir. Bəzən görürsən ki, ehtiyac duyulan ixtisası seçib peşə təhsili alan gənc özünə hüquqşünas gəncdən daha yaxşı iş tapa bilir. İşlə təmin olunmayan gəncin sonradan mənzil problemi yarana bilir. Bir təşkilat kimi əlimizdən gələni edirik ki, gənclər problemlə qarşılaşmasın, onların pozulmuş hüquqları qorunsun, mənəvi tələbatları istədiyimiz formada ödənilsin. Sözsüz ki, bu məsələlərlə bağlı hər şeyi dövlət həll edə bilməz. Gənclərin özünün də problemlərinin həlli istiqamətində fəal olmaları lazımdır".

Məhəmmədəli QƏRİBLİ

Bakı xəbər.- 2012.- 16 may.- S. 15.