Əhliman Əmiraslanov – 65

"...bunlar da kifayətdir" deyərək zəhmətsiz və rahat həyat yolu seçmədi"

Dərin istedadın, elmə təmənnasız bağlılığın təntənəsi...

Azərbaycanın görkəmli alimi, SSRİ Dövlət Mükafatı laureatı, AMEA-nın, Rusiya TEA-nın, Polşa Tibb Elmləri Akademiyasının həqiqi üzvü, Milli Məclisin deputatı, əməkdar elm xadimi, elmlər doktoru, dünya şöhrətli cərrah-onkoloq, akademik... Saysız elmi, fəxri və dövlətçilik titulları daşıyan şəxsiyyətin Əhliman Tapdıq Oğlu Əmiraslanov olduğunu yəqin dərhal tutdunuz.

Bu qədər parlaq titullara sahib olmağın fitri istedad, elm naminə fədai zəhmətsevərlik, sənətə bağlılıq, milləti, dövləti daim ucaltmaq duyğusu sayəsində gerçəkləşə bildiyinə şübhə yoxdur. Noyabrın 17-də böyük alimin və təəssübkeş vətəndaşın 65 yaşı tamam olur. Əhliman müəllim 65 yaşın tamamına qədər məzmunlu və məhsuldar bir avtobioqrafik yol gəlib, öyrənmək, öyrətmək, elmə, dövlətə xidmət yolunda sayı-hesabı olmayan pillədən-pilləyə fasiləsiz, ömrün hər günündən, hər anından elm və insan naminə daha səmərəli nəticələr əldə etmək amalı ilə adlayıb.

Qızıl medalın "üzünü ağartdı"..

1947-ci il noyabrın 17-də Qərbi Azərbaycanın Göyçə mahalının Basarkeçər rayonunun Zod kəndində ziyalı ailəsində dünyaya göz açıb. 1965-orta məktəbi qızıl medalla bitirdiyi həmin il hər bir təəssübkeş vətəndaş və yorulmaz elm fədaisi üçün nümunə və qürur mənbəyi sayıla biləcək ömrün ilk sıçrayış anı oldu. Böyük həyat yolu başladı. İyirmi il bundan əvvəl təyin olunduğu, bu gün də uğurla apardığı Azərbaycan Dövlət Tibbi Universitetinin rektoru kimi mühüm vəzifə, 2010-ci ildə seçicilərin fəal dəstəyi ilə layiq bilindiyi Milli Məclisin deputatı kimi parlaq nəticələr onun 1965-ci ildən başlayan böyük həyat yolunun hələlik ən son nailiyyətləridir. Bunlara qədər fasiləsiz şəkildə, böyük zəhmət bahasına dalbadal əldə olunan nəticələr də Əhliman müəllimin həyat aktivinə yazılıb. 1971-ci ildə Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunun müalicə-profilaktika fakültəsini Fərqlənmə diplomu ilə bitirərək orta məktəbin heç də hamıya nəsib olmayan Qızıl medalının üzünü ağartdı... Hələ bundan sonra yaşamaq ümidini itirmiş, həyatdan bezmiş neçə-neçə naçar xəstənin həyatı üstünə çökmüş qara buludları öz Qızıl medalının, Fərqlənmə diplomunun işığı, parıltısı ilə yox edərək aydınlığa qovuşduracaqdı Əhliman Əmiraslanov...

Qovuşdurdu, bu gün də qovuşdurur, yəqin hələ uzun illər belə davam edəcək. Çünki nə 1965-ci ildəki "Qızılın", nə də 1971-ci ildəki "Fərqlənmənin" kölgəsində dayanaraq, bir çoxları kimi "bunlar da kifayətdir" deyərək zəhmətsiz və daha rahat həyat yolu seçmədi. Onun yolu şüurlu seçilmiş zəhmət, fədakarlıq, elmə nəsə vermək, elmdən insanların xoşbəxtliyi naminə nələrsə əldə etmək yolu idi. Cəmi üç ilə - 1971-ci ildən 1974-cü ilədək gənc həkim olaraq Bakı Şəhər Kliniki Onkologiya Xəstəxanasının cərrahiyyə şöbəsində həkim-ordinatordan müdir vəzifəsinədək yüksəldi. İnsanları çarəsiz saydıqları ağır xəstəliyin cəngindən qoparmaqla neçə-neçə ailəni sevindirmək kimi humanist ideya onu 1974-cü ildə SSRİ Tibb Elmləri Akademiyasının aspiranturasına gətirdi. "Qızıl medal" və "Fərqlənmədən" başlayan uğurlu həyat yolu burada da onun üzünə güldü. Aspirantura üçün rəsmi ayrılmış vaxt bitməmiş "Bədxassəli şişlərlə əlaqədar aşağı ətrafların amputasiyasından sonra xəstələrin reabilitasiyası" mövzusunda namizədlik dissertasiyasını uğurla müdafiə edərək Tibb elmləri namizədi elmi dərəcəsi aldı. Dərhal SSRİ Tibb Elmlər Akademiyasının Ümumittifaq Onkoloji Elmi Mərkəzində işə götürüldü, kiçik, baş və böyük elmi işçi vəzifələri çox qısa müddətdə bir-birini əvəzlədi. Əmiraslanov hələ o zaman dünyanın yalnız bir neçə məşhur klinikasında icra olunan SSRİ-də ilk unikal cərrahiyyə əməliyyatını - "Rotasion plastika" nı məhz orada uğurla həyata keçirdi və çoxlarının sonradan bəhrələndiyi nəticələr əldə etdi. 36 yaşında - 1984-cü ildə uğurla doktorluq dissertasiyası müdafiə edən alimin beynəlxalq elmi yığıncaqlarda sanballı çıxışları və sümük sarkomasına dair novator şərhləri isə nəinki SSRİ-də, hətta dünyanın başqa bir sıra ölkələrində tanınmağa başladı. Artıq onun araşdırmalarına, elm nəticələrinə istinad olunur, şərhlər verilir, tərəddüdsüz tətbiq olunurdu. Dünya şöhrətli mütəxəssis, akademik N.N.Trapeznikovun onun barəsində dedikləri: "Əhliman Əmiraslanov Moskvada işləyərkən onun mövzu ətrafında əldə etdiyi nəticələrin böyük əksəriyyəti SSRİ-də ilk dəfə əldə edilən son dərəcə dəyərli, yeni elmi nəticələr idi və həmin nəticələr xarici ölkə alimlərinin bu sahədəki elmi nəticələrini ya qabaqlayır, ya da tamamlayırdı".

Moskvada xeyirxah insanlarla bərabər hər cür bədxahların, rəqiblərin, antimilli qüvvələrin əhatəsində sümük şişlərinin müalicə metodlarının təkmilləşdirilməsi üzrə cavabdehliyin məhz ona həvalə olunmasının nə qədər böyük milli fəxarət olduğunu qəbul etmək üçün onun özü qədər vətənpərvər olmaq lazımdır. SSRİ kimi "xalqlar dostluğunun" gurultulu sədalarına bürünmüş, əslində isə xüsusilə azərbaycanlı istedadlara bir an səngiməyən ayrıseçkilik məkanında onun, çətinliklərlə olsa da, dalbadal uğurlar əldə etməsi hər kəsin barışmalı olduğu dərin istedadın, elmə təmənnasız bağlılığın, zəhmetsevərliyin, əsl elm xadimlərinə səmimi münasibətin qara-qura maneələr üzərində şəksiz təntənəsi kimi qəbul olunmalıdır. Dəfələrlə SSRİ Xalq Təsərrüfatı Nailiyyətləri Sərgisinin qızıl medallarını aldı, "Dayaq"- Hərəkət Aparatı şişləri olan xəstələrin reabilitasiyası və müalicəsi üzrə Ümumittifaq məktəbinə rəhbərlik etdi. 1985-ci ildə isə "Sümük sarkomaları" adlı orijinal monoqrafiyasına görə SSRİ Tibb Elmləri Akademiyasının 5 ildə bir dəfə təqdim edilən "akademik N.N.Petrov adına" mükafatına və medala layiq görüldü. Uzun elm karyerasını ucqar bir kənd məktəbinin Qızıl medalı ilə başlamış Əhliman Əmiraslanov cəmi bir ildən sonra artıq SSRİ Dövlət Mükafatı Laureatı idi. Ümumittifaq Onkoloji Elmi Mərkəzdə seçildiyi professor vəzifəsində 1992-ci il iyulun 31-dək işlədi. Moskvada 12 tibb elmləri namizədi, 5 tibb elmləri doktorunun yetişməsinə bilavasitə rəhbərlik etdi. Sonra isə taleyini Azərbaycan Tibb Universitetinə bağladı - universitetin rektoru, onkologiya kafedrasının müdiri kimi...

Tibbi alimlər Əhliman müəllimin elmi nailiyyətlərini, belə demək mümkünsə, öz danışıq terminləri ilə bu cür təsvir edirlər: "Akademik Ə.Əmiraslanovun elmi tədqiqatlarının əsasını dayaq-hərəkət aparatı, yumşaq toxumalar və bir sıra daxili orqanların, həmçinin vəzilərin bədxassəli şişlərinin öyrənilməsi, eləcə də onların səmərəli müalicə metodlarının və profilaktikasının işlənib hazırlanması, bu metodların praktikada uğurla tətbiq edilməsi təşkil edir". Elmi, bəzilərinə hətta çətin görünən bu qiymətləndirmənin mahiyyətini sadə dilə çevirsək, saysız həkim və klinikaların inamla bəhrələndiyi yeni üsul və metodlar, neçə-neçə insanda elmin qüdrətinə bərpa olunan inam, "göydə Allah, yerdə Əhliman müəllim" deyərək məmnun qalan yüzlərlə insanın yerə-göyə sığmayan sevinci deməkdir bu sözlər... Həm də bunları tək Azərbaycan üçün yox, bütün dünya miqyası üçün götürmək lazımdır. Axı onun elmi işləri onkologiya elmində yeni mərhələ açmaqla ən müxtəlif din və dillərdən olan həkimlərin şəfa silahına, xəstələrin nicat üsuluna dönüb. Dünyanın 20-dən çox ölkəsində konfrans və simpoziumlarda elmi məruzələri maraqla dinlənilib, elmi yenilikləri bu gün də nümayiş etdirilir. 330-dan çox fundamental elmi əsəri dünyanın müxtəlif ölkələrinin nüfuzlu jurnal, toplu və məcmuələrində nəşr olunub. Bundan əlavə, onlarla elmi-kütləvi, görkəmli şəxslərin həyat və yaradıcılığına aid saysız publisistik məqalələrin müəllifidir...

Bakı xəbər. – 2012. – 15 noyabr. – S. 4.