Azərbaycana gələn turistlərin tarix-mədəniyyət abidələrinə marağı sürətlə artır

Bahadur Bilalov: "Mədəni turizm mövsümlə əlaqəli deyil"

"Ölkəmizə gələn turistlərin əksər hissəsini daha çox tarixi mədəniyyət nümunələrimiz maraqlandırır"

Tarixi mədəniyyət abidələri turizmin inkişafına təsir göstərən, ölkənin turistlər üçün cəlbedici olmasını şərtləndirən mühüm faktorlardandır. Çünki istənilən ölkəyə səyahət edən turist həmin ölkənin tarixinə, yaşayış tərzini əks etdirən maddi mədəniyyət nümunələrinə maraq göstərir.

Öz növbəsində hər bir ölkə də qədimliyini, bəşər sivilizasiyasının formalaşmasındakı rolunu sübuta yetirmək, onu dünyaya təqdim etmək üçün mədəni irs nümunələrindən faydalanmış olur. Turizm də, öz növbəsində, ölkənin mədəni irsinin dünyaya tanıdılmasında vasitə rolu oynayır.

Ərazisində qədim yaşayış məskənlərinin, abidələrin olduğu Azərbaycanda son dövrlər turizmin digər növləri ilə yanaşı, mədəni turizmin inkişafına xüsusi önəm verilir. 2008-ci ildə Heydər Əliyev Fondu tərəfindən bərpa edilərək istifadəyə verilən Qala Arxeoloji Etnoqrafik Muzey Kompleksi hazırda minlərlə yerli və xarici turistlərin axışdığı məkanlardandır. "Atəşgah məbədi" Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğunun cəlbedici turizm obyektinə çevrilməsi məqsədilə ölkə rəhbərliyi tərəfindən bir milyon manat vəsait ayrıldı.

Qeyd edək ki, turist planlaşdırılmış müəyyən əraziyə təkcə seyr-tamaşa, yaxud boş vaxtını əyləncələrlə keçirmək üçün gəlmir. Hər bir turist öz fərdi maraqlarından asılı olaraq gəzdiyi yerlərin tarixini, mədəniyyətini, milli xüsusiyyətlərini, adət və ənənələrini, yerli maraqlı cəhətləri öyrənməyə can atır. Bu onun dünyagörüşünü, mənəviyyatını, estetik duyumunu zənginləşdirir. O, uzun müddət gəzdiyi yerlərin yaddaqalan təəssüratlarından həzz almaq istəyir. Məhz təşkilatçı turizm işini təşkil edərkən və onu planlaşdırarkən bu vacib amilləri nəzərdən qaçırmamalıdır. Turistlərin xalqın mədəni irsinə olan marağı tarix və mədəniyyət abidələrinin qorunub mühafizə olunması məsələsini daha da aktuallaşdırır. Turizm mərkəzləri tarix və mədəniyyət abidələrinin əhəmiyyətini həm də kommersiya maraqlarına uyğun olaraq qiymətləndirməyə və onların mühafizə olunması imkanlarını genişləndirməyə məhkumdurlar. Bakı və Abşeron yarımadası daha çox qədim qalaları, tarixi abidələri ilə diqqəti cəlb edir. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən turizm obyektlərinin əksəriyyəti də bu ərazidə yerləşir. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin turizm şöbəsinin məlumatına görə, Bakı-Abşeron ərazisində 98 mehmanxana və mehmanxana tipli obyekt nazirliyin lisenziyası əsasında fəaliyyət göstərir. Naxçıvanın coğrafi mövqeyi, özünəməxsus iqlimi, fauna və florası, tarix-mədəniyyət abidələri turizmin inkişafı üçün əlverişli stimul yaradır. Təkcə tarixi abidələrinin sayı 1165-dtr.

Ekspertlərin bildirdiyinə görə, Azərbaycanda mədəni, tarixi turizm çox zəifdir. Ölkədə dövlət tərəfindən qorunan 6308 tarix və mədəniyyət abidəsinin 65-i dünya, 2034-ü ölkə, qalanları isə yerli əhəmiyyətlidir. YUNESKO-nun Dünya irs siyahısına Azərbaycandan İçərişəhər, Şirvanşahlar sarayı və Qız qalası salınıb. İçərişəhər Tarix-Memarlıq Qoruğunun ərazisindəki 10 dünya, 27 ölkə əhəmiyyətli abidə maraqlı turizm obyektləridir.

Turizm üzrə mütəxəssis, "Sevgün Travel" şirkətinin rəhbəri Bahadur Bilalov "Bakı-Xəbər"ə açıqlamasında qeyd etdi ki, ilin bütün fəsillərində turistləri cəlb etmək istəyən ölkələrdə mədəni turizmin inkişafına xüsusi önəm verilir: "Çünki mədəni turizm mövsümlə əlaqəli deyil. Ölkəmizdə də turizmin bu növünün inkişaf etdirilməsi üçün böyük işlər görülür. Hazırda statistikaya əsasən, respublikamızın ərazisində 7000-ə yaxın tarixi abidə var. Təəssüflər olsun ki, bəzi abidələrimiz haqqında nəinki xaricilər, hətta yerli mütəxəssislər də az məlumata malikdir. Bu abidələrin pasportlaşdırılması, yerləşdikləri ərazilərə turizm marşrutunun müəyyən edilməsi mühüm önəm kəsb edir. Əgər biz ölkəmizdəki abidələrdən turizm məqsədi üçün lazımi səviyyədə istifadə etsək, xeyli sayda turist cəlbinə nail ola bilərik.

Turistlərin bir qismi teatrla, bəziləri tarixi-memarlıq abidələri ilə maraqlanır. Ölkəmizə gələn turistlərin əksər hissəsini daha çox tarixi mədəniyyət nümunələrimiz maraqlandırır. Azərbaycanın ən böyük mədəni turizm marşrutlarından biri "İpək yolu" marşrutudur. Mədəni turizm həvəskarlarını Qobustan qayaüstü rəsmləri, İçərişəhər, Şirvanşahlar sarayı, Qız qalası da çox maraqlandırır. Maraqlıdır ki, biz Qız qalasını turistlərə müdafiə istehkamı kimi təbliğ ediriksə, yaponlar onu bir astrofizika obyekti kimi dəyərləndirirlər. Bundan başqa, biz mədəni turizm həvəskarlarına Atəşgahı, Yanardağı, Ramana və Mərdəkan qalalarını, yeni yaradılmış Qala Arxeoloji Etnoqrafik Muzey Kompleksini təqdim edirik. Ölkəmizə gələn yapon turistləri Şəkiyə də böyük maraq göstərirlər. Yolüstü onlara Diri baba məqbərəsi, Şamaxıda Cümə məscidi və Yeddi Günbəz məqbərə-kompleksi göstərilir".

Ekspertin sözlərinə görə, Bakıya gələn turistlərin böyük hissəsi Suraxanıdakı Atəşgaha, həmçinin Qobustana gedirlər. Azərbaycana gələn turistlər əsasən tarixi-mədəni abidələri ziyarət etməyə meyllidirlər: "Şəki şəhərindəki qədim Kiş məbədinə, Qax rayonundakı Hamam pirinə mütəmadi gəzintilərimiz olur. Həmçinin Quba rayonunun Xınalıq kəndinə və İsmayıllı rayonunun Lahıc qəsəbəsinə təşkil etdiyimiz etnoqrafik turlar da turistlərin çox xoşuna gəlir".

Həmsöhbətimiz qeyd etdi ki, turizm sektorunun inkişafında mühüm rol oynayan bir çox tarixi abidələrin restavrasiyasına ehtiyac var: "Məsələn, vaxtilə Albaniya dövlətinin paytaxtı olmuş qədim şəhərin hazırda bir hissəsi uçub-dağılıb, bir qismi isə torpağın altında qalıb. Qəbələ şəhərinin hazırkı turizm imkanlarını nəzərə alsaq, onun beş addımlığında yerləşən bu qədim tarixi məkanın acı görüntüsü, sadəcə, təəssüf doğurur".

Günel CƏLİLOVA

Bakı xəbər.-2013.-23 dekabr.-S.12.