Bakıda ictimai
nəqliyyatın təşkilində ictimai
maraqların müdafiəsi...
Bayram
Zülfiyev:
"Deyim ki, "Bakı şəhərində
ictimai nəqliyyat sisteminin təkmilləşdirilməsi
üzrə 2006-2007-ci illər üçün Tədbirlər
Planı"nın Prezident İlham Əliyev tərəfindən
təsdiq edilməsinin böyük faydası oldu"
Əsrlər əvvəl nəqliyyat
növü kimi əsasən at arabalarından, dəvədən,
suda isə qayıq, sal və gəmilərdən istifadə
edilirdi. İnsanlar təkmilləşdikcə, təfəkkürləri
inkişaf etdikcə, yeni kəşflər, ixtiralar barədə
düşünür. Nəticədə atdan da, dəvədən
də, qayıqdan da sürətlə hərəkət edən
müasir nəqliyyat növləri icad edilib.
Hazırda nəqliyyat vasitəsi
kimi çeşidli minik növlərinin adlarını çəkə
bilərik. Amma onların nə olduğu hər kəsə məlumdur.
Bakıda nəqliyyat infrastrukturunun
inkişafına həmişə ciddi fikir verilib. Bu gün də
o ənənə davam etdirilir. Bakı şəhərində
ictimai nəqliyyatın təşkili məsələsi
gündəmdədir. Nəqliyyatın təşkilində
ictimai maraqların nəzərə alınması ən vacib
bir məsələdir. Bu mənada ki, həmin nəqliyyat növlərindən
sadə vətəndaşlar istifadə edir. Hazırda
avtobuslar, metro qatarları, eləcə də taksilər şəhərdaxili
ictimai sərnişin daşıma işini həyata
keçirir.
Bakının inkişafı getdikcə
geniş vüsət alır. Şəhərimiz
günü-gündən gözəlləşib dəyişir.
Bu da paytaxtda yeni ab-havanın yaranmasına gətirib
çıxarır. Bakıda nəqliyyat sisteminin
inkişafı, problemsiz işləməsi ictimaiyyətin həyatını
yüngülləşdirən, istədikləri yerə rahat
şəkildə gedib gəlmələrini təmin edən
bir haldır. Dövlət də ictimaiyyətin nəqliyyatdan
rahat formada istifadə etməsini təmin etmək
üçün müxtəlif tədbirlər görür.
Bilirik ki, son 10-12 ildə Bakı dünyanın ən
inkişaf edən, mədəni, iqtisadi, sosial cəhətdən
sayılıb seçilən bir şəhəri kimi diqqət
mərkəzindədir. Məlumdur ki, şəhərimizin hərtərəfli
gözəlləşməsi buranı bir sıra beynəlxalq
tədbirlərin, idman yarışlarının, konsert və
festivalların keçirildiyi doğma evə çevirib.
Sevinirik ki, bu gün Bakıda dünya dövlətlərinin
siyasət, mədəniyyət, iqtisadiyyat, texnologiya və s.
sahədə keçirdiyi forum və zirvə
toplantıları təşkil edilir. Bunlar hamısı şəhərimizin
müsbət imicinin formalaşmasına xidmət edən amillərdir.
Bəllidir ki, bütün
böyük şəhərlərdə yaşanan nəqliyyat
sıxlığı, tıxaclar nəticəsində
xüsusən də ictimai nəqliyyatın hərəkətində
yaranan problemlər ictimaiyyəti ciddi narahat edir. Təbii ki,
dövlət də ictimaiyyətin qayğılarını nəzərə
alıb şəhərin ictimai nəqliyyat sisteminin
inkişafına çalışır. Azərbaycan müstəqillik
əldə etdikdən sonra şəhərin nəqliyyat
sistemində bir sıra köklü dəyişikliklər nəzərə
çarpmağa başlayıb.
Nəqliyyat üzrə mühəndis
Bayram Zülfiyevin sözlərinə görə,
Bakının ictimai nəqliyyat sahəsində köklü dəyişikliklər
son illər özünü daha aydın şəkildə
göstərir. B.Zülfiyevin dediyinə görə, 15-20 il əvvəl
Bakıda ictimai nəqliyyatın ictimaiyyətin tələblərini
ödəməsi haqda söhbət gedə bilməzdi. Mütəxəssis
deyir ki, vaxt vardı ki, paytaxtın nəqliyyat sektorunda yeganə
normal işləyən metro olub, bu gün isə bu sahədə
böyük irəliləyiş var: " 15-20 il qabaq
Bakının ictimai nəqliyyat sahəsində çox ciddi
problemlər vardı. Mərkəzi yerlərdə tramvay və
trolleybuslar işləyirdi. Avtobusların çoxu sovet
dövründən qalan sınıq-sallaq nəqliyyat vasitələri
idilər. Bəzən sərnişin dayanacaqda saatlarla gözləyirdi
ki, bəlkə onun gedəcəyi marşrut gəldi. Nəqliyyatımızın
iflic durumda olduğu bir vaxtda Bakıda tramvay və trolleybus xətləri
kəsildi, onların fəaliyyəti dayandırıldı. Bu
da həm ekoloji, həm də sosial-iqtisadi cəhətdən
şəhərimiz üçün böyük çətinliklər
yaratdı. İctimai nəqliyyat böhranı sonrakı dövrdə
yavaş-yavaş qaydasına düşməyə
başladı. Yadınıza gəlirsə, keçən əsrin
90-cı illərində Bakı küçələrində
yeni tipli ictimai nəqliyyat növləri peyda olmağa
başladı.Belə demək mümkünsə, bu, nəqliyyat
sahəsində başlanan ilk islahatların nəticəsi idi.
Bu nəqliyyat növləri camaat arasında "Qazel",
"Raf" adları ilə tanınırdı. Bu nəqliyyat
neçə illər sərnişindaşımada
böyük yer tutdu. Lakin onların salonunun həddən
artıq darlığı, ictimai tələbatı tam ödəyə
bilməməsi və bu sahədə problemlərin həllinə
çox az təsir göstərməsi "Qazel" və
"Raf"ları sıradan çıxardı.
Düzdür, bu gün də ara-sıra onları xətdə
görürük, amma artıq onların dövrü bitdiyindən,
ictimaiyyətin nəqliyyatın bu növünə
marağı azalıb. Bakıda ictimai nəqliyyat sisteminin
inkişafı baş verdi. Təbii, burada ilk növbədə
biz dövlət qayğısını nəzərə
çatdırmalıyıq. Dövlət səviyyəsində
ictimai nəqliyyatın inkişafı, yenilənməsi, bu
sistemin daha faydalı olmasının təmin edilməsi
üçün müxtəlif sənədlər qəbul
edilib, Dövlət Proqramı haqda sərəncam imzalanıb.
Yadınıza salım ki, hələ bir neçə il əvvəl
"Azərbaycan Respublikasında nəqliyyat sisteminin
inkişafına dair 2006-2015-ci illər Dövlət
Proqramı" qəbul edildi. Bu proqramda iflic vəziyyətində
olan ictimai nəqliyyat sisteminin tərəqqi yoluna
aparılmasından söhbət gedirdi. Bir məqamı da qeyd
edim ki, ümummilli lider Heydər Əliyev hakimiyyətə gəldikdən
sonra bu sahənin inkişafına ciddi önəm verməyə
başladı. Bilirik ki, o, iqtisadiyyatın, xüsusən də
onun bir qolu olan nəqliyyatın inkişafında maraqlı
idi. Deyim ki, " Bakı şəhərində ictimai nəqliyyat
sisteminin təkmilləşdirilməsi üzrə 2006-2007-ci
illər üçün Tədbirlər Planı"nın təsdiq
edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasının
Prezidentinin sərəncamının da o zaman böyük
faydası oldu. Sərəncamda deyilirdi ki, ölkənin dinamik
sosial-iqtisadi inkişafı dayanıqlı infrastrukturun, o
cümlədən etibarlı nəqliyyat sisteminin təşkilini
şərtləndirir. Sənəddə həmçinin
bildirilirdi: "Bu istiqamətdə zəruri olan kompleks tədbirlər
həyata keçirilərək, sahənin dövlət idarəetməsində
bir sıra islahatlar aparılıb, yeni normativ-hüquqi baza
formalaşdırılıb, bazar iqtisadiyyatının tələblərinə
cavab verən məqsədyönlü işlər
aparılıb. Son illərdə Azərbaycan
Respublikasının paytaxtı Bakı şəhərində
sürətli iqtisadi inkişaf, əhalinin sayının
artması, işgüzar fəallığın genişləndirilməsi,
müxtəlif təyinatlı binaların və obyektlərin
tikintisinin vüsət alması nəqliyyat sisteminin fəaliyyətinə
də öz təsirini göstərib. Belə ki, Bakı
şəhərində nəqliyyat vasitələrinin
sayının çoxalması yol hərəkətini kəskin
şəkildə intensivləşdirib. Nəticədə
Bakı şəhəri də bütün iri şəhərlərə
xas olan nəqliyyat problemləri ilə üzləşib.
Bunlardan mövcud küçə-yol şəbəkəsinin
hərəkətin yaranmış gərginliyinin öhdəsindən
tam gələ bilməməsi, buraxılış qabiliyyətinin
aşağı düşməsi, Bakının nəinki mərkəzi
hissəsində, eləcə də şəhərə
girişi-çıxışı, tranziti təmin edən
bütün istiqamətlərdə, xüsusilə pik
saatlarında gündəlik həyat ahənginə mənfi təsir
göstərən çoxlu tıxacların əmələ
gəlməsi qeyd edilməlidir". Buradan da
gördünüz ki, Bakı şəhərində nəqliyyat
sisteminin inkişafının və səmərəli
işinin təşkil edilməsi, yeni müasir yolların və
yol qurğularının, körpülərin, yeraltı və
yerüstü keçid və dayanacaqların tikilməsi,
ictimai nəqliyyatın fəaliyyətini tənzimləyən
normativ-hüquqi bazanın təkmilləşdirilməsi və
bu istiqamətdə digər zəruri tədbirlərin işlənib
hazırlanmasını və həyata keçirilməsini təmin
etmək məqsədilə Prezident qərar qəbul edib".
B.Zülfiyev bildirdi ki, Prezident tərəfindən
təsdiq edilən bu rəsmi sənədin bütün bənd
və maddələri 2006-cı ildən üzü bu yana
sürətlə icra edilməkdədir. Mütəxəssis
bildirdi ki, Azərbaycanda, xüsusən də paytaxt Bakıda
ictimai nəqliyyat sektorunun ictimai maraqların müdafiəsinə
uyğun şəkildə fəaliyyət göstərməsi
dövlətin başlıca istəyidir. "Mən
özüm yeniliklərdən danışmazdan əvvəl
tarixə qayıtmaq istədim. Onsuz da ictimaiyyət nəqliyyat
sahəsində keçmişdə yaşadığı
problemləri yada salır. Amma yeri gəlmişkən, dövlət
başçımızdan bir şey xahiş etmək istəyirəm.
Tramvay və trolleybus nəqliyyat növlərinin bərpası
ilə bağlı bir düşünsün. Bunun çox
uğurlu nəticəsi ola bilər. Bakının ictimai nəqliyyat
sektorunun sürətli inkişafı diqqət çəkir.
Bu gün Bakıda nəqliyyat bolluğu yaşanır. Bu da
bir tərəfdən yaxşı olsa da, o biri tərəfdən
sıxlıq və problem yaradır. Bakının genişlənməsi,
prospekt və küçələrin yenidən qurulması, təmir
edilməsi şəhərdə yaşanan tikinti
intibahının nəticəsidir. Yeni və müasir tipli
körpülər, inşa edilən yol qovşaqları,
piyadalar üçün keçidlər,
quraşdırılan işıqforlar hamısı ictimai nəqliyyatın
yüksək səviyyədə işləməsinə və
ictimaiyyətin maraqlarına uyğun hərəkət etməsinə
hesablanıb. Bilirsiniz ki, son 4-5 ildə Bakıda nəqliyyat
sektorunun inkişafı, müasir tələblər üzrə
qurulmasını dövlət və Nəqliyyat Nazirliyinin
müvafiq qurumları həyata keçirməyə
başlayıb. Biz Bakıya yeni tipli sərnişindaşıma
avtobuslarının, xüsusən də "Transqeyt"lərin,
"London" taksiləri adlandırılan nəqliyyat
növlərinin gətirilməsindən sonra
danışırıq. Yəni bu da inkişafın içində
olan əsas məsələdir. Amma bir məqama diqqətinizi
çəkmək istəyirəm. Bu da kadr problemidir. Təəssüflər
olsun ki, hazırda nəqliyyat müfəttişliyində,
sonra dispetçer vəzifəsində
çalışanların bir qismi nəqliyyat sahəsində
qeyri-peşəkarlardır. Yəni onların təhsili bu sahə
ilə uzlaşmır. Bu da müəyyən problemlər
yaradır. Əsasən də ictimaiyyətlə
yaşanır bu anlaşılmazlıqlar. Bura onların
kobudluğu, davranışlarının normal olmaması və
başqa şeylər aiddir. Bu gün bizim Texniki Universitetdə
nəqliyyatın idarə edilməsi sahəsindən tutmuş
başqa sahələrə qədər ixtisaslar üzrə gənclərimiz
təhsil alır. Onlar ali məktəbi istehsalata hazır vəziyyətdə
bitirir. Yaxşı olardı ki, onlar ixtisaslarına uyğun
olaraq bu sahəyə cəlb edilsin. İctimai nəqliyyat sahəsində
peşəkarların sayı nə qədər çox
olarsa, dövlətin bu sahədə qarşıya qoyduğu məsələlər
bir o qədər dəqiqliklə yerinə yetirilər.
İctimai nəqliyyat ictimaiyyətin tələblərinə
cavab verməlidir. Şəhərdə ucsuz-bucaqsız
tıxaclar baş verir. Saatlarla yolda qalmalı oluruq. Bunun bir səbəbi
də sükan arxasında peşəkarların olmamasıdır.
Bir də görürsən ki, naşı, pulla kateqoriya alan,
vəzifə qazanan bir sürücü idarə etdiyi
"Transqeyt"lə yolu kəsib. Səbəb isə
vaxtında cəld tərpənib yolu keçə bilməməsidir.
Bu da böyük tıxac
yaradır. Amma peşəkar sürücü harada necə hərəkət
etməli olduğunu yaxşı bilir. İddia etmirəm ki,
tıxacların tamamilə səbəbkarı onlardır. Hər
halda bu məsələdə onların da "əməyi"
var. Qabaqlar ictimai nəqliyyatın avtobus növündə
sürücülük edənlər ictimaiyyətdə ən
hörmətli, dəyərli insanlar kimi qəbul edilirdi.
Çünki onlar şəhər sakinlərinin təhlükəsiz
bir yerdən başqa yerə getməsini təmin edirdilər.
Məsələn, "D" kateqoriyası alan
sürücü yüksək iyerarxiya pilləsində-sürücü
elitasını təmsil edirdi. Amma indi dünən
sürücülük vəsiqəsi alan, bu gün isə
sükan arxasında əyləşib sərnişindaşıma
ilə məşğul olanların çoxu ictimaiyyətin
maraqlarına xidmət etmir..."
Mövzunun ardı olacaq...
İradə
SARIYEVA
Bakı
Xəbər.-2013.-8-10 fevral.-S.-15.