İctimai nəqliyyatın təşkili ictimai maraqlara necə cavab verir?

"İctimai nəqliyyatda ölüm hallarının 20-30 faizi..."

Bakı şəhərində ictimai nəqliyyatın təşkili işinin və bu məsələdə ictimai maraqların müdafiəsinin hansı səviyyədə həyata keçirilməsi hər birimizi maraqlandırır. Bakıda nəqliyyat sarıdan illər əvvəlki problem yaşanmır. İndi demək olar ki, şəhərin istənilən yerinə getmək üçün avtobus qıtlığı yaşanmır.

Bu sahədə əhalini ən çox narahat edən tıxaclardır. Sirr deyil ki, bu gün Bakıda həm dövlət balansında olan, həm də müstəqil servis və qurumlar tərəfindən müxtəlif istiqamətlər üzrə xəttə buraxılan marşrut avtobusları var. Avtobusların çoxluğu şəhərdə ictimai nəqliyyat probleminin ictimaiyyətin maraqları müstəvisində həllində böyük rol oynayır.

Azərbaycanda ictimai nəqliyyat sisteminin inkişafı, yeni marşrut xətlərinin açılması, əhaliyə yüksək səviyyədə xidmət göstərilməsi və sairlə bağlı bir sıra rəsmi qərarlar qəbul edilib.

Bakı şəhərində ictimai nəqliyyat sarıdan yaşanan problemlərin xeyli dərəcədə aradan qaldırılmasında rol oynayan 2000-ci illərin ortalarından şəhərimizə gətirilən müxtəlif markalı, iritutumlu marşrut avtobuslardır. "MAN", "DAEWOO", "MAZ" və digər ictimai nəqliyyat növlərinin şəhərimizdə görünməsi ictimaiyyətin az qala hər gün üzləşdiyi problemə müəyyən qədər son qoydu.

Nəqliyyat üzrə mühəndis Bayram Zülfiyevin dediyinə görə, son bir neçə ildə şəhərimizə və bölgələrimizə gətirilən iritutumlu avtobuslar əhalinin tələbatını ödəməyə hesablanıb. Bu nəqliyyat növlərinin əsasən dövlət hesabına alındığını deyən B.Zülfiyev hesab edir ki, bəziləri ictimai rəyi çaşdırmaq üçün yalan məlumatlar yayır. Onun sözlərinə görə, bəzi dırnaqarası şirkət və şəxslər xəbər yayır ki, guya dövlət vəsaiti hesabına alınaraq ölkəyə gətirilən və xəttə buraxılan avtobuslar əhalinin tələbatına uyğun deyil: "Belə xəbərlər adamı narahat edir. Şəhərimizə gətirilən ictimai nəqliyyat növlərindən, xüsusən də avtobuslardan hər birimiz istifadə edirik. Çox rahat avtobuslardır. Bəzi adamlar yalan məlumat yayır ki, onlar keyfiyyətsizdir, yaxud həddən artıq baha alınıb, əhalinin tələbatını ödəmir. Rəsmi məlumata görə, 2008-ci ildə ölkəyə ictimai nəqliyyat növü olan avtobusların alınaraq gətirilməsinə dövlət büdcəsindən 30 milyon manat ayrılıb. Amma avtobusları özəl qurumlar gətirdiyinə görə, onların da külli miqdarda vəsait ayırdığı deyilirdi. Rəsmi deyilənə görə, hökumət xəttilə ölkəyə 280 avtobus gətirilib. Az göstərici deyil ki? Bu məlumatları müəyyən qüvvələr şişirdib problem açırlar.

Bu yalanlar nəyə lazımdır? Fakt budur ki, Bakıya çeşidli marşrut avtobusları gətirilib və əhali də ondan istifadə edir. İctimai nəqliyyatın çoxluğu problemlər də yaradır, amma məsələ burasındadır ki, camaat onların çoxluğunu razılıqla qarşılayır. "Transgeyt"lərin şəhərə gətirilməsi uzun illərdən bəri ictimaiyyətdə əsəb gərginliyi, qıcıq yaradan bir məsələyə son qoydu. Artıq insanlar salonda bir-birinə yapışmadan rahat gedə bilir. Çünki nəqliyyatın içi genişdir. Ümumiyyətlə, ictimai nəqliyyatın ictimaiyyətin maraqlarına uyğun tənzimlənməsi, idarə edilməsi vacib amildir. Artıq yollarımız da yenilənir. Körpülər, yol qovşaqları tikilir. Düzdür, şəhərdə tikintinin geniş vüsət alması, çox yeri əhatə etməsi iritutumlu avtobusların hərəkətinə maneçilik törədir. Amma bununla belə, iritutumlu avtobuslar ictimaiyyətin razılıqla qarşıladığı nəqliyyatdır".

B.Zülfiyevin sözlərinə görə, Bakıda hərəkət edən iri və ortatutumlu avtobuslar əsasən Almaniya, Koreya, Çin və Belorusdan alınıb. B.Zülfiyevin sözlərinə görə, Bakıda ictimai nəqliyyat vasitələrinə aid bəzi problemlər də var ki, onlar diqqətdən qaçmır: "Mən nəqliyyat sisteminin yaxşı tərəflərini hər zaman səmimiyyətlə etiraf etməyə özümü bir mütəxəssis kimi borclu sayıram. Yaxşını görüb qiymətləndirmək lazımdır. Eyni zamanda da, nöqsanları demək yerinə düşərdi. Son illər nəqliyyat sisteminin təkmilləşdirilməsi üçün nazirliyin və aidiyyəti qurumların göstərdiyi səyləri müsbət qiymətləndirirəm. Amma müşahidə etmişəm ki, sərnişindaşıma ilə məşğul olan avtobusların çoxunda nə tibb çantası var, nə də yanğınsöndürmə balonları. Əslində, bu çox vacib bir məsələdir. Həm tibb çantası, həm də yanğınsöndürmə balonu hər bir ictimai nəqliyyat növündə olmalıdır. İstismarda olan avtobusların sürücüləri, sahibləri bu nöqsanı aradan qaldırmalıdır. Beş-altı dəfə olub ki, müxtəlif marşrutlara minib "sizdə bint, yod, spirt, ağrıkəsici dərmanlar, naşatır spirti varmı? Yanğınsöndürmə balonunuz hardadır?" - deyə soruşmuşam. Sürücülər deyib ki, onlarda belə şeylər yoxdur. Onlar deyir ki, tələb olunan bu vəsaitləri maşın sahibləri almalıdır. Onlar da belə şeylərə əhəmiyyət vermir. Halbuki bütün ictimai nəqliyyatda onlar olmalıdır. Mən mütəxəssislərdən birinin rəyini oxudum. O qeyd edir ki, ictimai nəqliyyat qəza törətdiyi zaman ölüm hallarının 20-30 faizi ilk tibbi yardımın zamanında göstərilməməsi ilə bağlıdır. Yəni qəza baş verir, yaralının yarasını sarımaq üçün lazım olan tibbi vasitələr olmur. Təəssüf ki, "Transgeyt" şirkətinin avtobuslarında bu vəsaitlərin olmaması halları daha çox nəzərə çarpır

Bu yaxınlarda gördüm ki, Nəqliyyat Nazirliyi də mənim narahat olduğum bu məsələ ilə bağlı rəsmi xəbər yayıb. Nazirlik təmsilçiləri deyib ki, ilk tibbi yardım çantasının həm fərdi minik vasitələrində, həm də ictimai nəqliyyatda olması vacibdir. Nazirlikdən deyiblər ki, bu məsələyə özəl avtobusların sahibləri xüsusi nəzarət etməlidir. Nazirlik güman edir ki, ilk tibbi yardım çantaları və təhlükəsizlik balonları yəqin onların nəzərindən qaçıb. Nazirlik vəd edib ki, bu problemin həllinə çalışacaqlar. İnanıram ki, problem kökündən həll olunacaq".

İctimai nəqliyyat sahəsində görülən böyük işlərdən birinin də London taksilərinin Bakıya gətirilməsi olduğunu deyən mütəxəssis bildirir ki, bu ictimai nəqliyyat vasitələri də ictimaiyyətin maraqlarının müdafiəsinə söykənir. B.Zülfiyevin xatırlatmasına görə, London taksisinin Bakıya gəlişi əsasən ölkəmizin paytaxtında keçirilən "Eurovision-2012" beynəlxalq mahnı müsabiqəsilə bağlı olub: "Bənövşəyi taksilərin Bakıya gətirilməsi haqda xəbər yayılanda ictimaiyyətdə qəribə bir canlanma yarandı. Hamı bu taksiləri gözləməyə başladı. Bu taksilərin gəlişi camaatın ürəyincə oldu. Başlıcası genişliyinə görə camaatın ondan xoşu gəlir. Ölkəmizdə "Eurovision-2012" yarışması ilə bağlı gətirilən bu taksilərdən şəhərimizə gələn turistlər razı qaldılar. Əslində bu, şəhərimizin inkişafı ilə sıx bağlı olan bir məsələdir. Bu gün London taksilərinin sayı çoxalıb. Düzdür, bəzən camaat narazılıq edir ki, London taksilərinin sürücüləri sərnişinlərdən artıq pul alır. Ola bilsin belə problem var. Yaxşı olar ki, bununla üzləşən sərnişin bu cür sui-istifadə halına görə müvafiq qurumlara müraciət etsin. London taksilərinin gəlişi istismar üçün yararsız olan taksiləri sıradan çıxardı. Elə maşınlar vardı ki, ona minmək həm sərnişin, həm də sürücünün özü üçün böyük təhlükə yaradırdı. Amma bu gün onlar xətlərdə yoxdur. Deyim ki, London taksiləri "AVRO 4" standartlarına uyğundur".

Mütəxəssis bildirdi ki, bir müddət əvvəl Nəqliyyat Nazirliyində Bakıda mövcud ictimai nəqliyyat problemlərinin aradan qaldırılması üzrə 2013-2015-ci illər üçün Tədbirlər Planının müzakirəsi keçirilib. B.Zülfiyevin sözlərinə görə, nəqliyyat nazirinin müavini Musa Pənahovun rəhbərliyilə keçirilən müzakirələrə Nəqliyyat Nazirliyinə tabe olan qurumların nümayəndələri də qatılıb: "Tədbirlər Planında yol hərəkətinin təhlükəsizliyinin gücləndirilməsi və hərəkət intensivliyinin artırılması üçün çoxzolaqlı yollarda eyni səviyyəli piyada keçidlərinin ləğv edilərək yeraltı və yerüstü piyada keçidlərinin inşası, yol-nəqliyyat hadisələrilə əlaqədar Dövlət Yol Polisi ilə operativ əlaqə yaradılması, həmçinin işıqfor obyektlərinin daimi işlək vəziyyətini təmin etmək üçün "qaynar xətt" əlaqə mərkəzinin yaradılması, Bakı şəhərinin küçə və prospektlərinin icazə olmadan bağlanması hallarının qarşısının alınması və sair məsələlər öz əksini tapıb. Görürsünüzmü, nazirlik səviyyəsində mütəmadi olaraq ictimai nəqliyyat sektorunun, sisteminin təkmilləşdirilməsi üçün böyük işlər görülür, təkliflər irəli sürülür. Bundan əlavə, Tədbirlər Planında parklanmanın təşkili üzrə müəyyən tədbirlərin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulur, o cümlədən, Bakı şəhərində parklanmaya nəzarət xidmətinin yaradılması, yol kənarında yerləşən iri ticarət, ictimai-iaşə və sosial obyektlərə gələn nəqliyyat vasitələri üçün parklanma yerlərinin müəyyən olunması və tikilməsi də Tədbirlər Planında əks olunub. Habelə müvafiq normativlərə uyğun olaraq parklanma yerləri olmayan yeni iri obyektlərin tikintisinin qadağan olunması kimi məsələlər də burada yer alıb. Tədbirlər Planında ictimai nəqliyyat üzrə, həmçinin Bakı şəhərində mövcud avtomobil yollarının tikintisi üzrə də müddəalar qeyd edilib. Bu Tədbirlər Planı tam olaraq yerinə yetirilsə, ictimai nəqliyyat sahəsində daha da böyük uğurlar əldə olunar. Burada ictimai nəqliyyatın bütün mövcud müasir problemlərinə toxunulur".

Nazirlik rəsmilərinə istinad edən müsahibimiz bildirdi ki, Tədbirlər Planı üç hissədən ibarət olacaq. Onun sözlərinə görə, birinci hissədə nəqliyyat vasitələri, avtobuslar, minik və taksi avtomobilləri, metro vaqonları, mövcud nəqliyyat vasitələri, onların texniki vəziyyəti və təminat imkanları, nəqliyyat xidmətlərinin tam təminatı üçün nəqliyyat parkının yeniləşdirilməsi qeyd edilir. Mütəxəssisin sözlərinə görə, ikinci hissə isə, Bakı şəhərində nəqliyyat infrastrukturunun dəqiqləşdirilməsidir: "Rəsmi məlumata görə, bura gözlənilən sərnişin dövriyyəsinin təmin olunması üçün mövcud vağzalların və hava limanlarının imkanlarının araşdırılması və tədbirlərin görülməsi aiddir. Bu sıraya olimpiya stadionuna və digər idman obyektlərinə gedən əsas yolların genişləndirilməsi və bərpası, eyni zamanda da qovşaqların inşası, şəhərətrafı istirahət zonalarına gedən yolların genişləndirilməsi, yeni yolların tikintisi, bütün yolların xətlənməsi, yol nişanlarının qoyulması, əsas magistral yolların tikintisinin yekunlaşdırılması da daxildir. Üçüncüsü isə, nəqliyyat xətlərinin idarə olunması və təşkili istiqamətidir. Bu istiqamətdə görüləcək işlərə Nəqliyyatı İntellektual İdarəetmə Mərkəzinin bazasında olimpiya oyunlarına cəlb olunan bütün nəqliyyat vasitələrinin və onlara xidmət göstərən şəxslərin fəaliyyətinin idarə olunmasını və əlaqələndirilməsini təmin edəcək qərargahın yaradılması aiddir.

Həmçinin burada nəqliyyat xidməti göstərən sürücü və digər kateqoriyadan olan işçilərin hazırlanması, onlar üçün xüsusi təlimatların tərtib olunması, dil hazırlıq kurslarının təşkili və bu kontingent üzrə məlumat bazasının yaradılması, nəqliyyat daşımalarında təhlükəsizliyin təmin olunması, ictimai nəqliyyatın hərəkətinin təşkili üçün xüsusi zonaların, hərəkət marşrutlarının və parklanma yerlərinin təşkili, görülən işlər barədə kütləvi informasiya vasitələrinə məlumat verilməsi və internet səhifəsində yerləşdirmək nəzərdə tutulur. Bu məsələlərin hər biri ictimaiyyətin maraqlarının müdafiəsinə aiddir. Hər bir tədbir ictimai və dövlət maraqlarının təmin olunmasına hesablanıb".

İradə SARIYEVA

Bakı Xəbər.-2013.-11 fevral.-S.12.