Azərbaycanın daxili və xarici siyasətində dövlət maraqlarının müdafiəsi...

Razi Nurullayev: "Azərbaycanın daxili və xarici siyasətində milli və dövlət maraqlarımızın qorunması, müdafiə edilməsi qənaətbəxş hesab edilə bilər"

Kamil Rüstəmli: "Heydər Əliyev 1993-cü ilin 10 oktyabrında dedi ki..."

İyirmi ildən yuxarıdır ki, Azərbaycan dövləti suverendir, onun müstəqil daxili və xarici siyasəti var. Azərbaycanın daxilində uzun illərdən bəri davam edən sabitlik və inkişaf hər bir vətəndaşın həyatını, güzəranını yaxşılaşdırır. Stabillik, sülh və əmin-amanlıq, sosial-iqtisadi inkişaf Azərbaycan dövlətinin vətəndaşlara bəxş etdiyi ali bir dəyərdir. Müstəqil Azərbaycan dövləti özünün daxili və xarici siyasətində dövlət maraqlarının müdafiəsini əsas xətt kimi götürür və buna sadiq qalır.

Azərbaycanın daxili siyasətində dövlət maraqlarının ən böyük müdafiəsi milli təhlükəsizliyimizin, hava, quru və su sərhədlərimizin qorunması sayəsində özünü daha qabarıq göstərir. Ölkədə hökm sürən davamlı stabil mühit dövlət maraqlarımızın müdafiəsində başlıca rol oynayır. Azərbaycan dövlətinin müstəqillik əldə etməsi onun daxili və xarici siyasətində yeni və böyük bir səhifə açdı. Məsələ burasındadır ki, Azərbaycan dövlətinin atdığı hər bir addım milli və dövlət maraqlarından kənara çıxmır. Hər şey dövlətimizin maraqlarının təmin edilməsi nöqteyi-nəzərindən edilir.

Fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru Kamil Rüstəmli bizimlə söhbətində bildirdi ki, Heydər Əliyevin 1993-cü ildə Azərbaycan rəhbərliyinə qayıdışı ilə ölkənin ictimai-siyasi, sosial-iqtisadi, elmi-mədəni həyatında, beynəlxalq əlaqələrində dönüş yaranıb, elmi əsaslara, beynəlxalq norma və prinsiplərə uyğun müstəqil dövlət quruculuğu prosesi başlanıb: "Biz daxili və xarici siyasətdə dövlət maraqlarının müdafiəsindən danışarkən bu sahədə görülən işlərin miqyasına nəzər salmaq kifayətdir. Sirr deyil ki, daxili və xarici siyasətimizin dövlət maraqlarının müdafiəsinə söykənməsi birbaşa Heydər Əliyevin xidmətlərilə bağlıdır. Onun dövlət başçısı olduqdan sonra həyata keçirdiyi təxirəsalınmaz tədbirlərin nəticəsi kimi, bir tərəfdən, Milli Ordumuzun formalaşdırılması, Azərbaycanın milli və dövlət mənafelərini qorumağa qadir olan nizami silahlı qüvvələrin yaradılması, torpaqlarımızın müdafiə olunması ilə bağlı mühüm addımlar atıldı. Bundan başqa, atəşkəsə nail olmaq üçün bütün siyasi və diplomatik vasitələr işə salındı, bunun da nəticəsində 1994-cü ilin mayında ölkəmiz üçün həyati əhəmiyyət kəsb edən atəşkəsə nail olundu. Azərbaycanın daxilində yaranan nisbi sakitlikdən və beynəlxalq aləmdə ölkəmizə artan inam və maraqdan istifadə edərək, 1994-cü ilin sentyabrında "Əsrin müqaviləsi" adlandırılan neft müqaviləsinin imzalanması və onun gerçəkləşdirilməsi Heydər Əliyev tərəfindən işlənib hazırlandı və müstəqil Azərbaycanın iqtisadi inkişaf konsepsiyasını təşkil edən neft strategiyasının həyata keçirilməsinin parlaq təzahürüdür. Heydər Əliyevin rəhbərliyilə həm daxili, həm də xarici siyasət sahəsində çox yaddaqalan və uğurlu siyasət həyata keçirildi. Bu, Azərbaycan dövlətinin milli və dövlət maraqlarının beynəlxalq aləmdə tanıdılması, qəbul edilməsi və bir nümunə kimi təqdir edilməsi ilə bağlı idi. Cənab Prezident İlham Əliyev də, dövlət rəsmiləri də Azərbaycan Respublikasının daxili və xarici siyasətində dövlət maraqlarını əsas xətt kimi götürür. Bu gün ölkədaxili sabitliyin qorunmasında dövlət başçısının rolu və əməyi danılmazdır. Eləcə də xarici siyasət sahəsində görülən işlər, beynəlxalq əməkdaşlıq əlaqələri, Azərbaycanın ərazi bütövlüyü məsələsi diqqəti çəkir. Dövlət başçısı İlham Əliyev bütün rəsmi və qeyri-rəsmi səfərlərində, görüşlərində Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinə diqqət yetirir, bu ərazinin Azərbaycan dövlətinin ayrılmaz parçası olduğunu vurğulayır. Azərbaycanın xarici siyasətində Dağlıq Qarabağ məsələsi önəmli yer tutur. Artıq dünya dövlətlərinin çoxu Ermənistanın işğalçı bir dövlət olduğunu qəbul edir".

K.Rüstəmlinin sözlərinə görə, hər bir müstəqil dövlət özünə xas xüsusiyyətlərlə fərqlənən, müxtəlif istiqamətli daxili və xarici siyasət yürüdür: "Dövlətin daxili siyasəti xalqın ümumi rəyilə yaradılan və qəbul olunan Konstitusiya əsasında onun tam bir varlıq kimi yaşamasına, fəaliyyətinə, ictimai-siyasi, iqtisadi və mənəvi həyatın bütün sahələrində təmsil etdiyi vətəndaşların maddi və mənəvi tələbatının fasiləsiz təmin edilməsinə yönəldilir. Xarici siyasət isə bu vəzifənin yerinə yetirilməsi, habelə öz ərazisində qanunverici, icraedici və məhkəmə hakimiyyətinin kənar müdaxilə olmadan həyata keçirilməsi məqsədilə təhlükəsiz və əlverişli beynəlxalq şəraitin təmin edilməsinə xidmət edir. Ölkə daxilində gedən proseslərdən və qarşıya qoyulan vəzifələrdən irəli gələn siyasi xətt dövlətin beynəlxalq münasibətlər sahəsində mövqeyini və xarici siyasətin istiqamətlərini, xarakterini, prinsiplərini müəyyənləşdirir və şərtləndirir. Bu mənada xarici siyasəti dövlətin daxili inkişafının əsas vəzifələrindən irəli gələn, ölkənin milli və dövlət maraq və mənafeləri ilə xarici aləmin maraqları arasında sivil birgəyaşayış qaydaları, normaları əsasında uyğunlaşdırılmış, uzlaşdırılmış münasibətlər sistemi yaratmağa xidmət edən məqsədyönlü fəaliyyət növü kimi xarakterizə etmək olar".

K.Rüstəmlinin bildirdiyinə görə, Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının 10-cu maddəsində göstərilir ki, Azərbaycan başqa dövlətlərlə və xarici aləmlə əlaqələrini beynəlxalq hüquq normaları, eləcə də ölkənin maraqlarını nəzərdə tutan prinsiplər əsasında qurur: "Azərbaycan Respublikasının mərhum Prezidenti Heydər Əliyev 1993-cü il oktyabr ayının 10-da prezident seçilməsilə bağlı keçirilən rəsmi andiçmə mərasimindəki çıxışında qeyd etdi ki, respublika qarşısında duran əsas vəzifələrdən biri Azərbaycanın mənafeyini dünya miqyasında müdafiə edən bilən səriştəli xarici siyasətin yürüdülməsidir. Onun sözlərinə görə, qarşıda duran böyük vəzifələrdən biri budur. O öz verdiyi vədi uğurla yerinə yetirdi. Heydər Əliyevin fəal diplomatiyası nəticəsində Azərbaycan dünyanın demokratik dövlətlərinin və aparıcı ictimai təşkilatlarının ölkəmizə, zorla cəlb olunduğu silahlı münaqişəyə münasibətinin əsaslı surətdə dəyişməsinə nail ola bildi. Heydər Əliyevin xarici siyasətinin əsasını sülh, beynəlxalq hüquq normalarına, sərhədlərin bütövlüyünə və toxunulmazlığına, dövlətlərin ərazi bütövlüyünə hörmət və qarşılıqlı surətdə faydalı əməkdaşlıq prinsipləri təşkil edirdi. Onun dünya təcrübəsinin bütün nailiyyətləri, sivil beynəlxalq normaları özündə tam əks etdirən sülhsevər xarici siyasətinin əsasında isə ilk növbədə milli müstəqilliyin möhkəmləndirilməsi, dövlətlərin hüquqlarına hörmətlə yanaşılması, bütün mübahisəli məsələlərin sülh və danışıqlar yolu ilə həll edilməsi, qarşılıqlı faydalı iqtisadi, elmi və mədəni əməkdaşlıq yaradılması, dövlətlərarası əlaqələrə mane olan hər cür məhdudiyyətlərin aradan qaldırılması prinsipləri dayanırdı".

"Region" Beynəlxalq Analitik Mərkəzinin rəhbəri, müstəqil politoloq Razi Nurullayevin qənaətinə görə, Azərbaycan dövlətinin xarici və daxili siyasətində ölkənin dövlət və milli maraqlarının qorunması, müdafiəsi qənaətbəxş sayıla bilər: "Ümumilikdə götürdükdə Azərbaycanın daxili və xarici siyasətində milli və dövlət maraqlarımızın qorunması, müdafiə edilməsi qənaətbəxş hesab edilə bilər. Cəmiyyətdə müxtəlif təbəqələrdə insanların baxışlarında fərqlilik var. Azərbaycanın milli və dövlətçilik maraqları onun ərazi bütövlüyünə söykənir".

R.Nurullayevin sözlərinə görə, Azərbaycanın daxili və xarici siyasəti üçün mühüm olan və onun imicini zədələməyən bir sıra məsələlər var. Dağlıq Qarabağ problemindən danışan ekspert hesab edir ki, Qarabağ məsələsi birbaşa Azərbaycanın milli və dövlət maraqlarına söykənən məsələdir: "Dağlıq Qarabağla bağlı məsələlərdə cəmiyyətin özündə də heç bir parçalanma olmamalıdır. Dağlıq Qarabağ məsələsində Azərbaycanın bütün təbəqələri-iqtidar, müxalifət, vətəndaş cəmiyyəti, ekspertlər, milli azlıqlar-etnik qruplar və s. eyni düşüncəyə malik olmalıdır. Onların bu məsələdə düşüncəsi eyni olmasa, bu zaman Azərbaycanın milli və dövlət maraqları ziyan çəkə bilər. Mən digər tərəfdən burada olan bəzi məqamları da vurğulamaq istəyirəm ki, Azərbaycanla, Dağlıq Qarabağla bağlı məsələlərdə Azərbaycanın milli maraqları tam gözlənilmir. Bu da onunla bağlıdır ki, bəzən Dağlıq Qarabağ problemi üzərindən müəyyən siyasi planlar və platformalar qurulur. Qarabağ münaqişəsi müəyyən qədər siyasi debatların, seçkilərin müzakirəsinə çevrilir və bu da digər siyasətçinin maraqlarına xidmət edir. Bax, bu, Azərbaycanın maraqlarının müdafiəsində çox zərərli məsələdir. Azərbaycanın dövlət və milli maraqlarının gözlənilməsi ilk növbədə siyasi hakimiyyətin, Azərbaycan hökumətinin üzərinə düşən məsələdir. Çünki ölkənin siyasətini onlar aparır, onlar bəzi məsələlərdə "hə" və "yox" deyə bilər".

Rusiyanın Azərbaycana bəlli münasibətinin olduğunu deyən politoloq hesab edir ki, bu ölkə hər zaman Azərbaycanın dövlət maraqlarına zidd addım atır və dövlətimizin daim təzyiq altında olmasını istəyir. Qonşu dövlətlərlə, xüsusən də İran və digər ölkələrlə mədəni və siyasi əlaqələrin möhkəmləndirilməsinin Azərbaycanın milli və dövlət maraqlarına uyğun olduğunu vurğulayan politoloq Nurullayev deyir ki, İranın Azərbaycanın daxili işlərinə qarışmasının qarşısını almaq gərəkdir: "Buna görə də Azərbaycanın siyasi elitasında, həm iqtidar, həm də müxalifətdə bəlli oturuşmuş mövqe olmalıdır. Hesab edirəm ki, Rusiya ilə müqayisədə siyasi elitada İranla bağlı daha oturuşmuş mövqe var. Bu mənada Azərbaycanın milli və dövlət maraqlarına güclü təhlükə görmürəm.

Amma eyni zamanda, Azərbaycanda islam dövlətinin yaradılması ilə bağlı müəyyən məqamlar ortada var. Azərbaycanda belə qüvvələr ola bilər.

Hesab edirəm ki, bu daha ciddi şəkildə Azərbaycanın milli maraqlarını təhlükədə qoya bilər..." Rusiya və İran məsələsində Azərbaycanın bütün sağlam qüvvələrinin eyni məqsəd uğrunda birləşməli, təmərküzləşməli olduğunu deyən Razi bəy hesab edir ki, bu bizim dövlət maraqlarımıza xidmət edir.

İradə SARIYEVA

Bakı Xəbər.-2013.-25 fevral.-S.12.