Prezident İlham Əliyevin Azərbaycan sənayesinin modernləşdirilməsi siyasəti

Məlum olduğu kimi, ölkə başçısı İlham Əliyevin sərəncamı ilə 2014-cü il ::::Sənaye ili:::: elan edilib. Sərəncamda bildirilir ki, ötən əsrin 70-80-ci illərindən başlayaraq Azərbaycanda sənayeləşmə siyasəti geniş miqyasda həyata keçirilib, yüzlərlə sənaye müəssisəsi inşa edilib, bu sahədə güclü potensial yaradılıb: ::::Son on ildə Azərbaycan iqtisadiyyatının bütün sahələrində olduğu kimi, sənayenin inkişafında da böyük uğurlar qazanılıb, sənaye məhsulları istehsalının həcmi 2,7 dəfə artıb.

Bu müddət ərzində rəqabətqabiliyyətli müasir sənaye sahələrinin yaradılması, sənayenin infrastruktur təminatının yaxşılaşdırılması sahəsində çoxsaylı layihələr icra edilib, yeni iş yerləri açılıb, ölkə sənayesi yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyub.

Hazırkı mərhələdə müasir çağırışlar və yeni təşəbbüslər nəzərə alınmaqla sənayenin modernləşdirilməsi və qeyri-neft sənayesinin şaxələndirilməsi məqsədilə bir sıra tədbirlərin həyata keçirilməsi, o cümlədən mövcud təbii və iqtisadi resursların təsərrüfat dövriyyəsinə cəlb edilməsi, ənənəvi sənaye sahələri ilə yanaşı, yeni prioritet istehsal sahələrinin, sənaye parklarının yaradılması, regionlarda sənaye potensialının gücləndirilməsi, sənayenin innovasiyalar əsasında inkişafını təmin edəcək imkanların formalaşdırılması zəruridir::::.

Cari ilin ::::Sənayə ili:::: elan olunması alimlərin marağına səbəb olub və böyük rəğbətlə qarşılanıb. Mütəxəssislərin fikrincə, bu sərəncam qeyri-neft sektorunun mühüm qolu olan sənayenin inkişafına təkan verəcək, əsaslı keyfiyyət dəyişikliklərinə gətirib çıxaracaq.

Azərbaycan Texniki Universitetinin (AzTU) rektoru, texnika elmləri doktoru, professor Havar Məmmədovun sözlərinə görə, müasir iqtisadi sistemlərin evalyusiyasında başlıca ənənə xammal və postindustrial iqtisadiyyat paradiqmindən ::::Elm əsasında qurulmuş iqtisadiyyat:::: paradiqminə keçiddir: ::::Respublika iqtisadiyyatında son onillikdə nail olunmuş makroiqtisadi sabitlik, dinamik iqtisadi artım, yoxsulluğun azaldılması və əhalinin sosial rifahının yüksəldilməsində qazanılmış uğurlar Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin ölkə iqtisadiyyatının inkişafının prioritet istiqamətləri üzrə həyata keçirdiyi sistemli və ardıcıl fəaliyyətin nəticələridir. Dövlətimizin başçısının 2014-cü ili ::::Sənaye ili:::: elan etməsi keyfiyyətcə yeni mərhələdə Azərbaycanın müasir dövlətə çevrilməsi, müstəqil siyasət yürütməsi, ən əsası isə inkişaf etmiş ölkələr səviyyəsinə yüksəlməsi istiqamətində aparılan məqsədyönlü fəaliyyətin məntiqi davamıdır. Sərəncamda sənayeləşmənin reallaşdırılması üçün İqtisadiyyat və Sənaye Nazirliyi tərəfindən müvafiq tədbirlər planının hazırlanması üçün əsas tezislər öz əksini tapıb. Bunlar hazırkı mərhələdə müasir çağırışlar və yeni təşəbbüslər nəzərə alınmaqla sənayenin modernləşdirilməsi, qeyri-neft sənayesinin şaxələndirilməsi, mövcud təbii və iqtisadi resursların təsərrüfat dövriyyəsinə cəlb edilməsi, ənənəvi sənaye sahələri ilə yanaşı, yeni prioritet istehsal sahələrinin, sənaye parklarının yaradılması və regionlarda sənaye potensialının gücləndirilməsindən ibarətdir.

Sənayeləşmə ənənəvi inkişaf mərhələsindən iqtisadiyyatda sənaye istehsalının xüsusi çəkisinin aparıcı rolu ilə səciyyələnən sənayeləşmə mərhələsinə sürətli sosial-iqtisadi keçid prosesidir. Bu proses xüsusilə metallurgiya, maşınqayırma, cihazqayırma, energetika kimi sənaye sahələrində yeni texnologiyaların inkişafı ilə əlaqədardır. Sənayeləşmə prosesi investisiyaları və iqtisadi inkişafı stimullaşdıraraq cəmiyyətin dünyaya baxışını dəyişdirir. Bunu dünyada sənaye inqilabının baş verdiyi ilk ölkə olan İngiltərənin timsalında aydın görmək olar. Sənayeləşmənin ən yüksək tempi XX əsrin sonlarında ::::Dörd Asiya pələngi:::: kimi məşhur olan Cənubi Koreya, Sinqapur, Honkonq və Tayvanda müşahidə olunub. Sabit hakimiyyət, gömrük tariflərinin aşağı salınma siyasəti, strukturlaşmış sosium, ucuz əmək resursları və həmçinin əlverişli coğrafi vəziyyət və xarici investisiyalar sənayeləşmənin müvəffəqiyyətlə həyata keçirilməsinin vacib şərtləridir. Ölkəmiz zəngin sənaye ənənələrinə malikdir::::.

H.Məmmədovun dediyinə görə, dünyada sənaye üsulu ilə ilk neft Azərbaycanda çıxarılıb. İkinci dünya müharibəsi illərində Sovet İttifaqında çıxarılan neftin 75 faizi Azərbaycanda hasil edilirdi. 1949-cu ildə sahildən 100 kilometr məsafədə yerləşən Neft Daşlarında dünya təcrübəsində ilk dəfə açıq dənizdə neft hasil olundu: ::::Bununla əlaqədar neft emalı, neft-kimya sənayesi və neft maşınqayırmasının inkişafında böyük yüksəliş baş verdi.

Azərbaycanda sənayeləşmə siyasətinin əsası ötən əsrin 70-80-ci illərində ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən qoyulub. Həmin dövrdə neft maşınqayırma kompleksi, dərin özüllər, məişət kondisionerləri, elektron hesablama maşınları zavodları istifadəyə verilmişdi. Sənaye sahələrinin şaxələnməsi həyata keçirilərək neft maşınqayırması ilə yanaşı, dəzgahqayırma, elektrotexnika və elektronika, cihazqayırma, yol-inşaat maşınları və digər sahələr inkişaf etdirilmişdi. Regionların sənaye potensialının yüksəldilməsi kimi uzaqgörən siyasət həyata keçirilərək Gəncə, Sumqayıt, Daşkəsən, Şirvan, Ağdam, Xaçmaz və digər şəhərlərdə sənaye kompleksləri yaradıldı.

1994-cü ildə ::::Əsrin müqaviləsi::::nin imzalanması ilə yeni neft strategiyası və doktrinası irəli sürülərək 14 ölkənin 30 iri neft şirkəti ilə ümumi dəyəri 60 milyard dollara yaxın olan 21 beynəlxalq saziş imzalandı. Məhz bu dövrdə həyata keçirilən məqsədyönlü tədbirlər nəticəsində müstəqil Azərbaycan iqtisadiyyatının dinamik inkişafının əsasları qoyuldu, müasir infrastrukturu formalaşmağa başladı.

Azərbaycanın neft maşınqayırma kompleksi vaxtilə Sovet İttifaqında neft və qazın hasilatı, quyuların cari və əsaslı təmiri avadanlıqlarının 70 faizini istehsal edirdi. Bu avadanlıqlar dünyanın 35 ölkəsinə ixrac olunurdu. Bu gün isə ::::Azneftkimyamaş:::: ASC 18 Törəmə Səhmdar Cəmiyyətindən, o cümlədən də 90 addan artıq və 600 növdən çox nomenklaturada neft və qeyri-neft avadanlıqları istehsal edən 14 zavoddan ibarətdir. Özündə həmçinin elmi-tədqiqat, təcrübə-sınaq və layihə-texnoloji fəaliyyətlə məşğul olan 500-dən çox alimin, mühəndis-texniki işçilərin çalışdığı 4 elmi-tədqiqat və layihə institutunu birləşdirir. ASC-nin müəssisələrində istehsal edilən bir çox məmulatlar üzrə Amerika Neft İnstitutunun monoqramları alınıb.

Son 10 il ərzində bir çox iri sənaye müəssisələri - Gəmiqayırma zavodu, Sumqayıt Texnologiyalar Parkı, Naxçıvan avtomobil zavodu, bərk məişət tullantılarının yandırılması zavodu, Qaradağ metal konstruksiyalar zavodu, Gədəbəy qızıl-mis emalı, Gəncə alüminium, Mingəçevir elektron avadanlıqlar zavodları, Qaradağ sement zavodunun yeni istehsal xətti, ::::Azbentonit:::: müəssisəsi, Qəbələ piano, ::::M-Line::::, AZMDF, EMBAWOOD mebel fabrikləri və digər müəssisələr istifadəyə verilib. Gəmiqayırma zavodunun və Sumqayıt Kimya Sənaye Parkının fəaliyyəti ölkənin sənaye potensialının daha da artırılmasına böyük töhfə olmaqla yanaşı, müasir texnologiyaların cəlb edilməsinə, idxaldan asılılığın azalmasına, qeyri-neft sənayesi sahələrinin inkişafına ciddi təkan verəcək.

Sənayenin inkişafında mühüm məqamlardan biri ölkədə müasir nəqliyyat infrastrukturunun yaradılmasıdır. Ötən illər ərzində Azərbaycanda 7 aeroport tikilib və yenidən qurulub, 10 min kilometrə yaxın avtomobil yolu inşa olunub. Bu baxımdan, Şərq-Qərb və Şimal-Cənub beynəlxalq nəqliyyat dəhlizi üzrə avtomobil və dəmir yollarının tikintisi və yenidən qurulması, Bakı-Tiflis-Qars dəmir yolunun və Xəzər sahilində ən iri dəniz limanının inşası layihələri xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Dünyanın ən iri enerji layihələrindən olan ::::Şahdəniz-2::::, TANAP və TAP layihələrinin reallaşdırılması uzunmüddətli perspektivdə ölkə iqtisadiyyatının, xüsusilə sənayenin inkişafına öz töhfəsini verəcək.

Yeni neft-kimya kompleksinin yaradılması sahəsində də geniş proqram hazırlanıb. Məqsəd həmin sahəni elm və texnikanın son nailiyyətləri əsasında, habelə müasir texnologiyalar tətbiq etməklə daha da inkişaf etdirməkdir.

Bu və digər məsələlər planauyğun aparılır, nəzərdə tutulan layihələr ardıcıl həyata keçirilir.

Ötən dövrdə Azərbaycan kosmik sənayeyə malik ölkələr klubuna üzv olub. İndi Azərbaycanın öz peyki var və bu, tarixi nailiyyətdir.

Həmçinin, ölkəmizdə ilk dəfə olaraq müdafiə, kosmik və alternativ enerji sənaye sahələri yaradılıb. Azərbaycan Respublikasının Müdafiə Sənayesi Nazirliyi müəssisələrinin elm tutumlu texnologiyalar əsasında inkişafı dövlətin yüksək prioritetlərindən biridir və müdafiə sənayesi kompleksi qarşısında qoyulan məsələlərin reallaşdırılmasında səmərəli iştirak edə bilən yüksək ixtisaslı mütəxəssislərin yeni nəslinin hazırlanmasını tələb edir. Müdafiə sənayesi kompleksinin inkişaf səviyyəsi ölkənin milli təhlükəsizliyinin qarantı olmaqla bərabər, iqtisadiyyatın maşınqayırma, cihazqayırma, nəqliyyat, rabitə, yanacaq-enerji kompleksi kimi vacib sahələrində də elmi-texniki tərəqqinin səviyyəsini müəyyənləşdirir.

Nazirliyin müəssisələrində hazırda 750 adda məhsul istehsal edilir. Bu nomenklaturanın 85 faizini müdafiə və xüsusi təyinatlı, 15 faizini isə mülki təyinatlı məhsullar təşkil edir.

Hazırda həmin məhsulların ixracı istiqamətində təşkilati işlər görülür. İxrac etdiyimiz məhsulları alan dövlətlər arasında əsas yeri Türkiyə, İordaniya və digər ölkələr tutur::::.

Həmsöhbətimiz sənayeləşdirmə siyasətinin reallaşdırılması üçün bir sıra əlavə tədbirlərin reallaşdırılmasının vacib olduğunu diqqətə çatdırdı: ::::Buraya daxili bazarın xarici inhisarın ekspansiyasından qorunması, sənaye məhsullarının ixracının dəstəklənməsi, xarici texnologiyaların transferində yerli istehsalçıların maraqlarının müdafiəsi, nou-hauların alınması, təcrübi-konstruktor işləmələrinin birbaşa maliyyələşdirilməsi və onlardan istifadə hüququnun istehsalçıya verilməsi, müasir texnoloji durumun tələbləri səviyyəsində elmi, mühəndis-texniki, ixtisaslı fəhlə kadrları hazırlığının həyata keçirilməsi və digər tədbirlər daxildir.

2014-cü ilin ::::Sənaye ili:::: elan edilməsində başlıca məqsəd ölkəmizin iqtisadi təhlükəsizliyini təmin etmək, xarici dövlətlərdən asılılığını minimuma endirmək, habelə idxalı azaltmaq, istehsal etdiyimiz məhsulların rəqabətə davamlılığını artırmaq, ixracatı çoxaltmaqdan ibarətdir. Eyni zamanda, xammal və yarımfabrikat ixracatı mümkün qədər azaldılmalı, hazır məhsul istehsalına üstünlük verilməlidir. Məlumdur ki, adətən sənayesi zəif olan ölkələr xammal ixracatına üstünlük verirlər::::.

Günel CƏLİLOVA

Bakı xəbər.-2014.- 20 avqust.- S.15.