İstedadlı gənclərə hüquqi və fiziki şəxslərin həvəsləndirici münasibəti vətənpərvərlik tərbiyə üsulu kimi...

İstedadlı gənclər məmləkətimizin sərvətidir. Odur ki, bu sərvətin qədrini bilməli və xalq olaraq qeydinə qalmalıyıq. Bu sahədə dövlət müxtəlif tədbirlər görür. Ancaq dövlətin gördüyü işlərə kənardan da güclü dəstək verilməsi pis olmazdı. Azərbaycanda gənclərin inkişafı müxtəlif istiqamətdə özünü göstərir. Gəncliyin istedadı istənilən sahədə üzə çıxa bilər. Bu baxımdan da istedadlı gəncləri həvəsləndirmək üçün istər dövlət, istərsə də hüquqi və fiziki şəxslər tərəfindən xüsusi mükafatlar təsis edilərək belə kateqoriyalı insanlara verilməlidir.

Gənc kinoşünas Aydan Şükürlünün bildirdiyinə görə, bu sahədə Azərbaycan dövləti çox mühüm işlər görüb və görməkdədir: "Ancaq bu işi yalnız dövlətin həyata keçirməsi ilə kifayətlənmək olmaz. Gərək imkanlı şirkətlər, bəzi fiziki şəxslər də belə məsələlərdə fəal olsun. Çünki qayğı ilə yanaşılan gəncin istənilən sahədə qazanacağı uğura, onun özü ilə yanaşı, həm də Azərbaycan dövləti şərikdir. Bir sözlə, bu həm də bizim uğurumuz sayılır. Müasir dövrdə artıq mübahisəsiz təsdiq olunub ki, dövlətin gələcəyinin etibarlı təminatı intellektual səviyyəli potensial kadrların yetişdirilməsindən keçir. Yəni elmin inkişafı dövlətin gələcəyi deməkdir. Bu gün Azərbaycan gəncləri ictimai-siyasi, sosial-mədəni və digər sahələrdə fəal iştirak edir. Gənclərlə iş sahəsində görülən tədbirlər onların inkişafına təkan verir, cəmiyyətdə özlərini təsdiq etməsində böyük rol oynayır. Ölkəmizdə gənc nəslin mənəvi-ideoloji tərbiyəsinə, onların sağlamlığının qorunmasına xüsusi qayğı ilə yanaşılır. Azərbaycanın aparıcı dövlətə çevrilməsi naminə gənclərin imkanlarından daha səmərəli istifadə edilməsi, həmçinin, bunun üçün əlverişli şəraitin yaradılması gənclər siyasətinin əsasını təşkil edir. Bundan əlavə, gənclərlə bağlı dövlət siyasətinin uğurla həyata keçirilməsi məqsədilə zəruri qanunvericilik bazasının formalaşdırılması da təmin edilib. Bunlardan biri də Azərbaycanın təhsil, elm, texnika, mədəniyyət sahəsində xüsusi istedada malik gənclərlə bağlı yeridilən dövlət qayğısı siyasətidir. 1996-2002-ci illərdə qəbul olunan "Bədən tərbiyəsi və idman haqqında", "Gənc istedadlar üçün xüsusi təqaüdlərin təsis edilməsi haqqında", "Azərbaycanın gənc istedadlarına dövlət qayğısı haqqında", "Dövlət gənclər siyasəti haqqında" qanun, fərman və sərəncamlar, habelə "Gənc ailə" proqramı, "Gənclərdə vətənpərvərlik və vətəndaşlıq hisslərinin yüksəldilməsi haqqında", "İstedadlı yeniyetmələrin və yaradıcı gənclərin sosial-iqtisadi və s. problemlərinin həllinə yönəlmiş, onların öz qabiliyyətlərini inkişaf etdirməsinə kömək edən Dövlət Proqramı", "Ordudan tərxis olunmuş gənclərin məşğulluğu" Dövlət Proqramı bu qəbildəndir. Qanunlar, fərman, sərəncam və dövlət proqramları gənc nəslin mütəşəkkil qüvvə kimi formalaşmasına, mənəvi-ideoloji cəhətdən tam yetkinləşməsinə, sosial problemlərinin həllinə, faydalı məşğulluğunun təmin olunmasına təsir göstərdi.

Məlum siyasət 2003-cü ildə İlham Əliyev Prezident seçiləndən sonra da davam edir. Dövlət başçısının Sərəncamına əsasən, ali məktəblərə daxil olan və 650-dən çox bal toplayan 100 tələbəyə Prezident təqaüdü verilir. Bu da qəbul imtahanlarında iştirak edən gəncləri daha da həvəsləndirir. Bu da təsadüfi deyil. Çünki iqtisadi inkişafda davamlılığın təminatı, qanunçuluğun, dövlət idarəetmə sistemi üçün yüksək ixtisaslı, bacarıqlı, intellektual səviyyəli, vətənpərvər kadrların hazırlanması güclü təhsildən və elmin inkişafından keçir. Bunun bir mühüm yolu da xüsusi istedada malik gənclərə hərtərəfli şəraitin yaradılmasıdır".

Kinoşünasın dediyinə görə, müasir dünyada inkişaf etmiş ölkələrin göstəricilərini şərtləndirən faktorlardan biri də beyin mərkəzlərinin təmərküzləşməsidir. Bu mənada istedadlı gənclərə hərtərəfli qayğı göstərilməlidir ki, Azərbaycandan digər ölkələrə beyin axını güclənməsin":Çünki beyin axınının davamlı olması ölkənin potensial imkanları üçün təhlükə yaradır. Onu da qeyd edək ki, dövlət siyasətinin ayrılmaz hissəsi olan təhsil bu gün həm də iqtisadiyyatın gələcəyi ilə bağlı məsələdir. Cəmiyyət həyatındakı sürətli dəyişikliklər milli təhsil konsepsiyasının müasirləşdirilməsini, bu sahədə qabaqcıllıq ənənələrinin mənimsənilməsini, eləcə də mənəvi-intellektual intibaha xidmət edən siyasətin həyata keçirilməsini vacib məsələ kimi önə çıxarır. Bununla belə, ölkə Prezidenti tərəfindən irəli sürülən vəzifələr müstəqil dövlətimizin istedadlı gənclərinə hərtərəfli qayğı göstərməsinin vacibliyini ortaya qoyur. Məhz təhsilin inkişafı Azərbaycanda milli şüuru, ictimai rəyi dünyada gedən sürətli proseslər səviyyəsinə qaldırır və onun inkişaf etmiş ölkələr arasında özünə layiqli yer tutmasına təminat verir. Azərbaycanda həyata keçirilən dövlət gənclər siyasəti gənclərin hərtərəfli inkişafını, onların cəmiyyət həyatında fəal iştirakını təmin etməkdədir. Artıq Azərbaycan gəncliyi cəmiyyətin inkişafında fəal sosial təbəqəyə çevrilib. Məsələn, Prezidentin 2005-ci il avqustun 30-da imzaladığı "Azərbaycan Gəncliyi Dövlət Proqramının (2005-2009-cu illər) təsdiq edilməsi haqqında" Sərəncamı da gənclərə dövlət qayğısının artırılması məqsədinə xidmət edir. Sərəncamda ölkəmizdə gənclərlə bağlı dövlət siyasətinin əsas istiqamətləri açıqlanıb. Sözügedən proqramda, o cümlədən, yaradıcı və istedadlı gənclərə, gənc ailələrə dövlət qayğısının artırılması, mənzil şəraitlərinin yaxşılaşdırılması, gənclərin dövlət quruculuğu işlərinə geniş cəlb olunması və bu kimi məsələlər əksini tapıb. Proqrama uyğun olaraq gənclərin sosial müdafiəsi, məşğulluğunun təmin edilməsi, yaradıcılıq axtarışlarının stimullaşdırılması, milli ruhda təlim-tərbiyəsi, hərbi-vətənpərvərlik tərbiyəsinin gücləndirilməsi, sağlam həyat tərzinin təbliği istiqamətində tədbirlər həyata keçirilir.

Bildiyimiz kimi, gənclərin əsas fəaliyyəti 9 aprel 2002-ci ildə qəbul olunmuş "Gənclər Siyasəti Haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə tənzimlənir. Bu qanunda diqqətçəkən məqamlardan biri də 6-cı maddədə öz əksini tapır. Belə ki, orada, sosial və maddi vəziyyətindən asılı olmayaraq, istedadlı və yaradıcı gənclərin təhsilini davam etdirməsinə dövlət təminat verir. Sosial müdafiəyə ehtiyacı olan istedadlı gənclərə təhsilini başa vurduqdan sonra qaytarmaq şərti ilə qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada kreditlər verilə bilər. Həmçinin, istedadlı gənclərin təcrübə keçməsinə şərait yaradılması qanunda öz əksini tapıb.

Gördüyümüz kimi, Azərbaycan dövləti bu istiqamətdə əlindən gələni edir, hətta bu işlərin həyata keçirilməsi üçün möhkəm qanunvericilik bazası da formalaşdırılıb".

O, deyir ki, dövlətlə yanaşı, bəzi fiziki və hüquqi şəxslərin də istedadlı gəncləri həvəsləndirmək üçün xüsusi mükafatlar təsis etməsinin şahidi oluruq. Onun sözlərinə görə, təkcə bir faktı yada salmaq kifayət edər ki, Azərbaycan cəmiyyətinin bütövlükdə öz gənc istedadlarına necə yanaşdığına qiymət verəsən":Olimpiadada yüksək nəticələr qazanan gənclərimizə dövlət tərəfindən çoxsaylı hədiyyələr, xüsusi pul mükafatları təqdim olundu. Həmin vaxt Azərbaycanın ayrı-ayrı tanınmış şirkətləri tərəfindən də gənc idmançılara müxtəlif bahalı mükafatlar verildi. Bu hədiyyələrin sırasında şirkətlər tərəfindən idmançılara təqdim olunan mənzilləri, bahalı avtomobilləri göstərmək olar. Dövlətin qayğısı ilə yanaşı, həm də fiziki və hüquqi şəxslərin diqqətini hiss edən istənilən istedadlı gənc bununla qürur duyur və yalnız növbəti nailiyyətlər barədə düşünməyə başlayır. İdmanla yanaşı, bəzi şirkətlərin elmdə nailiyyətlərə imza atmış gənclərə xüsusi mükafatlarının təsis edilməsi hallarına da çox rast gəlirik".

Ancaq maraqlıdır, istedadlı gənclərə qayğını inkişaf etdirmək üçün hüquqi və fiziki şəxslər tərəfindən xüsusi mükafatların təsis edilməsi hazırda nə yerdədir?

Bu barədə bizimlə fikirlərini bölüşən Samir Adıgözəlli hesab edir ki, istedadlı gənclərə olan qayğı yalnız dövlətin göstərdiyi diqqətlə bitməməlidir: "Hazırda Azərbaycan gəncliyi öz yüksək inkişaf dövrünü yaşayır. İstedadlı gənclərimiz müxtəlif istiqamətlərdə yüksək nailiyyətlər qazanmaqla çoxsaylı beynəlxalq uğurlara imza atır. Belə uğurlar qazanan istedadlı gənclərə olan dövlət qayğısı yetərincədir. Təbii ki, bu istiqamətdə iş adamları, QHT-lər, imkanlı fiziki şəxslər də fəal olmalıdır. Xüsusilə böyük şirkətlərin belə işlərlə maraqlanması çox vacibdir. İki gün əvvəl biz DAK-ın qurultayından qayıdanda təyyarədə maraqlı halın şahidi olduq. Azyaşlı gimnast qızlarımız hansısa beynəlxalq yarışda qazandıqları nailiyyətdən o qədər sevinirdi ki, adamın lap ürəyi açılırdı. Bax, belə nailiyyətləri iri şirkətlər mütləq izləməlidir. Həmin gənclərə, dövlətin qayğısından əlavə, xüsusi mükafatlar da verilməlidir".

Məsələyə münasibət bildirən Yeni Azərbaycan Partiyası Gənclər Təşkilatının sədr müavini Aytac Əliyevanın sözlərinə görə, istedadlı gənclərə göstərilən dövlət qayğısı ilə yanaşı, bu məsələyə fiziki və hüquqi şəxslər də xüsusi diqqətlə yanaşmalıdır: "Məlum olduğu kimi, Azərbaycanda bir sıra sahələr üzrə xüsusi istedada malik gənclərə yüksək səviyyədə qayğı göstərilir. Bu, ilk növbədə, dövlət başçısı cənab İlham Əliyev tərəfindən həyata keçirilir. Belə ki, hər il ali təhsil müəssisələrinə keçirilən qəbulda 650-dən yuxarı bal toplayan abituriyentlərə Prezident təqaüdü verilir. Bu çox müsbət hal olmaqla yanaşı, eyni zamanda, gənclərin təhsilində mühüm stimulverici rol oynayır. Ötən dövrün təcrübəsi də bunu təsdiq edir. Məsələ ondadır ki, Prezident təqaüdü almaq bir çox istedadlı tələbələrin ən böyük arzularından biridir. Bundan başqa, Heydər Əliyev Fondu sözügedən sahələr üzrə kifayət qədər işlər görüb. Başda millət vəkili Mehriban Əliyeva olmaqla, adıçəkilən Fond bu istiqamətdə əlindən gələn köməyi göstərir. Fondun QHT olduğunu nəzərə alsaq, istedadlara olan dövlətdən kənar diqqətin dərəcəsini müəyyənləşdirmiş olarıq. Heydər Əliyev Fondu tərəfindən bəzi sahələr üzrə nailiyyət qazanmış gəncləri həvəsləndirmək üçün müxtəlif xüsusi mükafatlar təsis edilib.

Bu çox gözəl bir ənənədir və hesab edirəm ki, Azərbaycanın digər qeyri-dövlət strukturları gənclərə göstərilən bu qayğıdan örnək götürməlidir. Bununla yanaşı, musiqi, incəsənətin digər sahələrində də xüsusi istedad və qabiliyyətə malik gənclərə yardımlar göstərilir. Onlar hər zaman diqqət mərkəzində saxlanır. Bütün bu deyilənlərə rəğmən, hesab edirəm ki, xüsusi istedada malik gənclərə göstərilən dövlət qayğısını daha da inkişaf etdirmək üçün bir yenilik olmalıdır".

İradə SARIYEVA

Bakı xəbər.-2014.-6 may.-S.15.