Gənclik mənəvi formalaşma prosesində sosial şəbəkə imkanlarından düzgün bəhrələnə bilirmi?

Azərbaycan gəncliyi son illər yeni əhval-ruhiyyə, yeni ovqatla öz fəaliyyətinə başlayıb. Son illər ölkəmizdə gənclərlə bağlı həyata keçirilən işlərin hamısı onların gələcəyini düzgün istiqamətdə qurmasına hesablanıb. Maraqlıdır ki, gənclərin formalaşma prosesində bir sıra amillər başlıca rol oynayır. Bu amillər bir-birinə təkan verərək gənclərin düzgün şəkildə yetişməsinə şərait yaradır.

Müasir gənclərin vətənpərvərlik və milli mənlik şüuru üzərində formalaşması üçün dövlət miqyasında görülən işlər nəticəsiz deyil. İnformasiya cəmiyyətində yaşayırıq və bir vətəndaş olaraq hərtərəfli məlumat almaq imkanlarımız genişdir. Bu da bizim çiynimizə həm də böyük məsuliyyət qoyur. Faktdır ki, Azərbaycanda internet imkanlarından, xüsusən də sosial şəbəkələrdən istifadə edənlərin sayı günbəgün artır. Bunların da sırasında gənclər çoxluq təşkil edir. Sirr deyil ki, gənclər kütləvi olaraq sosial şəbəkələrdən yararlanırlar.

Azərbaycanda informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının (İKT) sürətli inkişafı, bu sahədə əldə edilən nailiyyətlər gənclərin qarşısında yeni üfüqlər açır. Gənclərin sosial şəbəkələrdən nə kimi məqsədlərlə istifadə etməsi xeyli müzakirələrə yol açır. Gənclik mənəvi formalaşma prosesində sosial şəbəkə imkanlarından düzgün bəhrələnə bilirmi?

Əslində, bu sualın özü də çoxşaxəli cavabı olan bir sorğudur. Gənclərin sosial şəbəkələrdən istifadə məsələsinin onların mənəvi formalaşma prosesinə necə təsir etdiyini bilmək elə də çətin deyil. Sadəcə, bir qədər həssaslıq və müşahidə tələb edən məqamdır.

Sosial şəbəkə burulğanı...

Sosial şəbəkənin gənclərimizi öz cazibəsinə saldığı bəllidir. Azərbaycanda sosial şəbəkələrdən istifadə gənclərin həyatında həm mənfi, həm də müsbət izlər buraxıb. Bir zamanlar gənclər sosial şəbəkələrdən istifadə qaydalarını elə də bilmirdi. Bu da mövcud sahədə maarifləndirmə işinin zəif olması və məlumatlandırmanın aşağı həddə olması ilə bağlı idi. Qeyd edək ki, sosial şəbəkələrdən istifadə əvvəlki illərdə o qədər kütləvi olmasa da, var idi. Bu da bəzi gənclərin sosial şəbəkələrdə müxtəlif təsirlərə məruz qalması ilə nəticələnirdi. Ümumiyyətlə, sosial şəbəkələri bir növ burulğana bənzətmək olar. Orada işləməyi, məqsədyönlü çalışmağı bilməsən, yad təsirlərə məruz qala bilərsən. Bəllidir ki, hazırda yüzlərlə sosial şəbəkə, internet saytı var ki, orada Azərbaycan gəncləri də öz fəallıqları ilə seçilir. Düzdür, burada milli şüurumuza, milli dəyərlərimizə zidd olan saytlar və şəbəkələr də var, təəssüf ki, bəzi gənclərimiz bu sosial şəbəkələrin burulğanına düşüblər. Bu da onların vətənpərvərlik hisslərindən uzaqlaşmasına gətirib çıxarır. Sözsüz ki, milli mənlik şüuru olmayan bir gənc heç vaxt vətənpərvər ola bilməz. Hansı gənclərdə ki, milli şüur var, o birmənalı olaraq vətənpərvər olur.

Sosioloq Təranə Musalının sözlərinə görə, Azərbaycanda sosial şəbəkələrdən kütləvi istifadənin yaşı elə çox olmasa da, gənclər artıq ondan istifadə qaydalarını tam mənimsəyib: Sosial şəbəkələr nəinki gənclərin, eləcə də orta nəslə mənsub olan bizlərin həyatına daxil olub. Gənclərimiz sosial şəbəkələrdən çox geniş surətdə istifadə edir. Bilirsiz, əvvəllər sosial şəbəkələrdən istifadə qaydaları sahəsində maarifləndirmə işi zəif idi. Bu da gənclərimizin özləri də bilmədən müxtəlif qrupların, sektaların təsirinə düşməsinə səbəb olurdu. Bu gün də o problem var, amma geniş mənada götürdükdə indi gənclər sosial şəbəkələrdən daha məqsədyönlü qaydada yararlana bilir. Gənclik mənəvi formalaşma prosesində sosial şəbəkə imkanlarından düzgün bəhrələnə bilirmi? Deyə bilərəm ki, informasiya cəmiyyətində yaşamaq gənclərin həyatında müsbət rol oynayıb".

Sosial şəbəkələr milli şüurumuzda hansı təsirlər yaradır?

Gənclərin sosial şəbəkələrdən istifadə etməsinin xeyirli tərəflərindən danışan sosioloq dedi ki, bu gün internetdə müxtəlif təbliğat çarxları işlək vəziyyətdədir. Sosial şəbəkələrin qarışıq virtual aləm olduğunu deyən T.Musalı hesab edir ki, bu mürəkkəblikdə Azərbaycan gəncliyi çoxluq olaraq işıq gələn tərəfə gedir və bunda israrlıdır: "Sosial şəbəkələrin qarışıq bir aləm olduğu bəllidir. Burada hər kəs öz tərbiyəsinə uyğun hərəkət edir. Sosial şəbəkələrdən istifadə edən gənclərin imkanları, alternativ seçim imkanları xeyli çoxalıb. İnformasiya texnologiyalarının inkişafı imkan verir ki, gənclər burada daha çox milli şüurla bağlı informasiya alsın. Nəzərə alsaq ki, hazırda sosial şəbəkələrdə Azərbaycanın tanınan siyasətçilərinin, alimlərinin, filosoflarının, sosioloqlarının, şair-yazıçılarının səhifələri var və bu səhifələrdə də milli şüurun formalaşmasına təkan verən, onu gücləndirən kifayət qədər etibarlı yazılar, istiqamətlər var. Gəncliyimizin imkanı var ki, vətənpərvərlik hisslərini daha dərindən mənimsəsinlər. Bilirik ki, Azərbaycan dövlətinin həyata keçirdiyi gənclər siyasəti gənclərin həyatını inkişafa doğru aparan bir mexanizmə çevrilib. Təbii, gənclərin sosial şəbəkələrdən azad, maneəsiz şəkildə bəhrələnməsi, İKT nailiyyətlərinə yiyələnməsi dövlətin gənclər siyasətilə uzlaşan amillərdən biridir. Sosial şəbəkələrdə Azərbaycan xalqının qədim tarixindən başlayaraq günümüzə qədər olan bütün hadisələrlə bağlı aşkar, qərəzsiz məlumatlar var. Bu da gənclərimizdə milli şüurun formalaşmasına böyük təkan verir. İnternetdə elə saytlar var ki, o saytlar birbaşa gənclərimizin milli tərbiyəsində, mənəvi formalaşmasında böyük rol oynayır. Sevindirici haldır ki, vətən tarixilə bağlı çox sanballı informasiyalar, ayrı-ayrı dəyərli insanların həyat-fəaliyyət dastanı sosial şəbəkələrə yol açıb. Bu da çox gərəkli bir məsələdir. Sosial şəbəkələr gənclərin şüuruna müsbət mənada da təsir edir. Sosial şəbəkələrdə Azərbaycanla, onun mədəniyyəti, durumu barədə real məlumatlar gənclərimizin diqqətini cəlb edir".

Gənclər sosial şəbəkələr vasitəsilə necə vətənpərvər ola bilər?

Hərbçi Kamil Zamanov bizimlə söhbətində bildirdi ki, keçmişdə gənclərdə milli mənlik şüurunun, xüsusən də vətənpərvərliyin formalaşdırılması üçün iş görmək daha böyük vaxt və geniş imkan tələb edirdi. Onun sözlərinə görə, hazırda sosial şəbəkələrin verdiyi imkanlardan səmərəli istifadə etməklə sözünü gəncliyə deyə bilərsən: "Milli şüur məsələsi bu gün çox ciddi bir məsələ kimi gündəmdədir. Milli şüur tərbiyəsinin gənclərdə formalaşdırılması üçün ən böyük işi dövlət görür. Dövlətin həyata keçirdiyi işlər sayəsində gənc nəsildə milli mənlik şüurunun formalaşması yüksək səviyyədə gedir. Əvvəlki zamanda gənclərə bu hissləri aşılamaq üçün böyük çətinliklərlə qarşılaşırdıq. Rayonlara, kəndlərə gedirdilər, orada günlərlə mühazirələr oxuyur, tədbirlər keçirirdilər. Yəni təbliğat bu formada olurdu. O da təbii ki, müxtəlif çətinliklər yaradırdı. Bir pedaqoqun, şairin, yazıçının, professorun bölgələrə gedib qayıtması böyük vaxt itkisi idi. Ancaq hazırda sosial şəbəkələrin, internetin imkanları genişlənib. Bu da alimlərin, ideoloqların, ictimai-siyasi insanların təbliğat üçün bölgələrə getməsinə o qədər də ehtiyac olmadığını şərtləndirir. İndi çox rahatlıqla sosial şəbəkələrdən istifadə edərək gəncliyə düzgün yolu göstərmək olar. Bu gün sosial şəbəkələrdə kifayət qədər ağıllı, düşüncəli, vətənpərvər gənclər var. O gənclər sosial şəbəkələrdə Azərbaycanla bağlı böyük işlər görürlər. Müşahidəm nəticəsində mənə aydın oldu ki, belə gənclərin sırası günbəgün artır. Sosial şəbəkələrdən istifadə etməklə müxtəlif şəhər və rayonlarda, ölkələrdə yaşayan gənclər bir-birilə əlaqə saxlayırlar. Bu əlaqələr sağlam müstəvidə olduğu üçün çox sevindiricidir. Sosial şəbəkələrdə vətənpərvərliyi təbliğ edən şəxslər çoxdur və gənclər də o qruplarda fəallıqları ilə seçilir. Bu gün Milli Qəhrəmanlarımızın, Qarabağ müharibəsi veteranlarının, şəhidlərinin həyatı, döyüş yolu ilə bağlı geniş məlumatlar var. Bu məlumatların son illər sosial şəbəkələrdə geniş miqyas alması müsbət haldır. Hesab edirəm ki, sosial şəbəkələr gənclərin milli şüurunun düzgün istiqamətdə formalaşmasında mənfi rol oynamır. Çünki burada mənfi təsirlərə qarşı sarsılmaz tərəf olan məlumatlar, fikirlər, təbliğat çarxları çoxdur. Vətənpərvərlik hisslərinin təbliği üçün mövcud durumda sosial şəbəkələr böyük işlər görür".

Sosial şəbəkələr vasitəsilə Azərbaycanı tanıdan gənclər...

Müsahibimiz bildirdi ki, sosial şəbəkələr həm də xaricdə yaşayıb təhsil alan gənclərimizin milli şüurunun formalaşmasına böyük təkan verir. Onun dediyinə görə, gənclər sosial şəbəkələr vasitəsilə Azərbaycanı təbliğ etməkdə davam edir: "Vaxt vardı ki, Azərbaycanın internetə çıxış imkanları elə də geniş deyildi. Gənclərimiz bu şəbəkə vasitəsilə sözünü elə də deyə bilmirdi. Ancaq son illər internet imkanlarının artırılması, sosial şəbəkələrdən geniş istifadə imkanları gənclərimizin həyatında böyük səhifələr açıb. Bu gün həm xaricdə, həm də Azərbaycanda yaşayıb təhsil alan gənclər sosial şəbəkələr vasitəsilə çox böyük işlər görür. Deyim ki, indi Azərbaycanla, Dağlıq Qarabağ problemi ilə, mədəniyyətimizlə, iqtisadiyyatımızla, sosial-mənəvi həyatımızla bağlı müxtəlif qruplar yaradıblar. Bu qrupların bir neçə dildə fəaliyyət göstərməsi imkan verir ki, əcnəbilər də onlara üzv olub Azərbaycan düşüncəsini, mədəniyyətini yaxından tanısın. Gənclərimizin milli şüurunun formalaşması sayəsində vətənpərvərlik hissləri özünü geniş səviyyədə göstərir. Hesab edirəm ki, sosial şəbəkələr vasitəsilə vətənpərvərlik hissinə sahib olan gənclər çoxdur. Bu da o deməkdir ki, gənclik mənəvi formalaşma prosesində sosial şəbəkə imkanlarından düzgün bəhrələnə bilir. Söhbət burada çoxluqdan gedir. Gənclərin böyük hissəsi artıq bu işin bir milli prinsip olduğunu düşünür".

İradə SARIYEVA

Bakı xəbər.-2014.-10-12 yanvar.-S.15.