Dünya şöhrətli müğənnimiz

Rəşid Behbudovun 100 illik yubileyi...

Milli musiqi sənətimizin görkəmli simalarından biri, Azərbaycan musiqisini bütün dünyada böyük sevgi ilə tərənnüm edən Rəşid Behbudovun 100 illik yubileyidir. Görkəmli müğənni, aktyor, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, xalq artisti Rəşid Behbudovun xatirəsi hər zaman böyük ehtiramla yad edilir. Azərbaycan dövləti Rəşid Behbudov sənətinə, Rəşid Behbudov şəxsiyyətinə, onun mədəni irsinə həmişə qayğı ilə yanaşıb.

2005-ci ildə dövlət xəttilə dünya şöhrətli Rəşid Behbudovun 90 illik yubileyi Azərbaycanın bir sıra şəhər və rayonlarında yüksək səviyyədə qeyd edildi.

2005-ci ildə Gəncədəki mərkəzi kitabxanada görkəmli müğənni, SSRİ xalq artisti Rəşid Behbudovun anadan olmasının 90 illik yubileyinə həsr olunan tədbir keçirilib. Ecazkar səsə, böyük aktyorluq məharətinə malik Rəşid Behbudovun həyat və yaradıcılığı olduqca dəyərlidir. O da məlumdur ki, hələ sovetlər birliyi zamanı Azərbaycanın və eləcə də milli musiqimizin dünyaya tanıdılmasında böyük sənətkarın xidmətləri danılmazdır.

2010-cu ildə isə Rəşid Behbudovun 95 illik yubileyi keçirildi. Yubiley tədbirləri çərçivəsində "Rəşid Behbudov və Azərbaycan bəstəkarları" mövzusunda konfranslar, tədbirlər keçirilib.

Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının sədri, xalq artisti Firəngiz Əlizadə "Rəşid Behbudov Azərbaycanın ən parlaq simalarından biridir" deyə qeyd edirdi.

Rəşid Behbudovun yubileyləri hər zaman dövlət xəttilə keçirilir.

Qeyd etdiyimiz kimi, bu il R.Behbudovun 100 yaşı tamam olub. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev bu ilin mart ayında Rəşid Behbudovun 100 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında Sərəncam imzalayıb.

Sərəncamda qeyd edilir: "2015-ci ilin dekabr ayında dünya şöhrətli musiqi xadimi, görkəmli müğənni və tanınmış ictimai xadim, SSRİ və Azərbaycan Respublikasının xalq artisti, SSRİ və Azərbaycan Respublikasının Dövlət mükafatları laureatı, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı Rəşid Məcid oğlu Behbudovun anadan olmasının 100 illiyi tamam olur. R.Behbudov Azərbaycanın çoxəsrlik mədəniyyəti tarixinin yetirdiyi böyük simalardandır. Özünəməxsus ifaçılıq tərzinə və həzin lirizm çalarlı ecazkar səsə malik sənətkar təkrarolunmaz yaradıcılığı boyunca sənət aləminə gətirdiyi yeniliklərlə milli musiqi salnaməsini xeyli zənginləşdirmişdir. Çoxşaxəli fəaliyyəti dövründə özünün qurduğu və bu gün də adını daşıyan Azərbaycan Dövlət Mahnı Teatrı mədəniyyətə sanballı töhfə təşkil edir. R.Behbudovun kino aktyoru kimi canlandırdığı unudulmaz obrazlar ölkə kinematoqrafiyasının parlaq səhifələridir. Vətənə və xalqa son dərəcə bağlı olan sənətkar dünyanın ən məşhur teatr səhnələri və konsert salonlarındakı rəngarəng repertuarlı saysız çıxışları ilə Azərbaycan mədəniyyətinə geniş şöhrət qazandırmışdır".

Bu ilin mart ayından imzalanan Sərəncamdan irəli gələrək respublikamızın bütün mədəniyyət ocaqlarında R.Behbudovun anadan olmasının 100 illiyi qeyd olunur. Bu il belə silsilə tədbirlər çox keçirilib və onlardan biri də Lənkəranda baş tutub. Lənkəran şəhərindəki Mərkəzləşdirilmiş Kitabxanada baş tutan yubiley tədbirində rayonun mədəniyyət işçiləri və ictimaiyyət nümayəndələri iştirak edirdilər.

Musiqişünaslar qeyd edir ki, özünəməxsus ifaçılıq tərzinə və həzin lirizm çalarlı ecazkar səsə malik sənətkar təkrarolunmaz yaradıcılığı boyunca sənət aləminə gətirdiyi yeniliklərlə milli musiqi salnaməsini xeyli zənginləşdirib. Vətənə və xalqa son dərəcə bağlı olan sənətkar dünyanın ən məşhur teatr səhnələri və konsert salonlarında rəngarəng repertuarlı saysız çıxışları ilə Azərbaycan mədəniyyətinə geniş şöhrət qazandırıb.

Tələsin, insanlar, şadlıq görməyə,

Qəm-qüssə görməyə gecikin bir az.

Tələsin, insanlar, deyib-gülməyə,

Göz yaşı tökməkdən bezikin bir az...

"Tələsin insanlar" mahnısını Rəşid Behbudovun ifasında yüz dəfələrlə dinləmişik, amma hər dəfə bizə elə gəlir ki, bu mahnını ilk dəfə dinləyirik.

Azərbaycan mədəniyyətini və incəsənətini dünya arenasına çıxarmaqda misilsiz xidmətləri olan, milli musiqimizin gücü və Tanrının bəxş etdiyi ecazkar səsinin sehri ilə milyonların, milyardların qəlbini ovsunlayan bənzərsiz sənətkar R.Behbudovun irsi tükənməzdir.

R.Behbudov SSRİ-nin bütün respublikalarında, eləcə də Albaniya, Bolqarıstan, ərəb ölkələri, Hindistan, Çin, Finlandiya, İran, İraq, Türkiyə, Çili, Argentina və s. ölkələrdə dəfələrlə qastrol səfərlərində olub.

"R.Behbudov nadir bir insandır, nadir şəxsiyyətdir. Azərbaycan mədəniyyəti tarixində bənzərsiz bir incəsənət ustasıdır"-deyə Azərbaycan Respublikasının sabiq Prezidenti, mərhum Heydər Əliyev bildirirdi. R.Behbudov sənətinə yüksək dəyər verən Heydər Əliyev bu böyük sənətkarı hər zaman qiymətləndirirdi.

Xalq artisti, sənət dostu Lütfiyar İmanov da R.Behbudov sənətinə yükək qiymət verirdi: "Sevimli sənətkarımızın Azərbaycan şəlalələrinin şırıltısı kimi könül aşan

ecazkar səsinin xoş sədası hələ bundan sonra da neçə-neçə ürəkləri fəth edəcək".

"Eşq olsun ürəyində xalqını gəzdirən, əməllərində xalqının ruhunu yaşadan Vətən oğullarına! Belə oğullar hər yeni nəsillə birgə yenidən doğulur, ömrü xalqın ömrünə qarışır, yaşı da şərtiləşir" - deyə xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadə

bildirirdi. O, Rəşid sənətinin böyüklüyünü bir daha bəyan edirdi.

Qeyd edək ki, Rəşid Məcid oğlu Behbudov 1915-ci il dekabrın 14-də Tiflisdə xanəndə Məcid Behbudalı oğlunun ailəsində dünyaya gəlib. Anası Firuzə xanım Vəkilovlar nəslinə mənsub idi. Uşaq yaşlarından məktəb xorunda oxuyan Rəşid 1933-cü ildə Dəmir yolu Texnikumuna daxil olub. Təhsili dövründə tələbə özfəaliyyət orkestrində çalışıb.

Tədqiqatçılar yazır ki, hərbi xidməti zamanı ordu ansamblının solisti olan R.Behbudov əsgəri xidmətdən sonra Tiflis estrada qruplarından birində solistlik edir və tezliklə bəstəkar A.Eyvazyanın rəhbərlik etdiyi Ermənistan Dövlət Caz Orkestrində solistliyə başlayır. 30-cu illərdə Ermənistan Dövlət Opera və Balet Teatrında klassik operaların xor səhnələrində solo oxuyur. 1939-cu ildə həmin teatrın truppası ilə birlikdə Moskvada Ermənistan incəsənəti günlərində iştirak edir. 1942-ci ildə kollektivlə birgə Krım cəbhəsinə yollanır. 1943-cü ilin sonunda Bakı kinostudiyasında Üzeyir Hacıbəyovun eyniadlı operettasının motivləri əsasında çəkilən "Arşın mal alan" filmində baş rola dəvət alır. 1945-ci ildə film efirə çıxır və çox tez bir zamanda nəinki Azərbaycanda, bütün Sovet İttifaqında böyük populyarlıq qazanır. 1946-cı ildə bu filmdəki Əsgər roluna görə R.Behbudov "Stalin mükafatı" ilə təltif olunur. 1949-cu ildə Budapeştdə keçirilən Gənclərin və Tələbələrin Ümumdünya Festivalında çıxış edir.

Onu da bildirək ki, "Arşın mal alan" filmindən sonra R.Behbudov yenidən filmə çəkilir. 1955-ci ildə görkəmli rejissorumuz Lətif Səfərovun ekranlaşdırdığı "Bəxtiyar" filmində baş rola çəkilən R.Behbudov burada həm bir aktyor, həm də müğənni kimi özünü ifadə edə bilib. Bilirik ki, R.Behbudov haqqında ayrı-ayrı dönəmlərdə çoxlu verilişlər, sənədli filmlər çəkilib. Bunların hər biri Azərbaycan tamaşaçısı üçün çox dəyərlidir.

1953-1960-cı illərdə fasilələrlə M.F.Axundov adına Azərbaycan Dövlət Opera və Balet Teatrının solisti, 1957-1959-cu illərdə Azərbaycan Dövlət Konsert Ansamblının təşkilatçısı və rəhbəri olub. 1966-cı ildən musiqi və estrada sənətinin caz, balet, pantomim kimi müxtəlif janrlarını üzvi surətdə birləşdirən Azərbaycan Dövlət Mahnı Teatrını təşkil edir və ömrünün sonunadək onun solisti və bədii rəhbəri olur.

Tədqiqatçılar qeyd edir ki, bütün sovet respublikaları ilə yanaşı, Argentina, Bolqarıstan, Belçika, Çili, Çin, Efiopiya, Finlandiya, Hindistan, İran, İraq, İtaliya, Misir, Türkiyə və s. ölkələrdə geniş repertuarla çıxış edən R.Behbudov Azərbaycan xalq mahnılarının və Azərbaycan bəstəkarlarının vokal əsərlərinin xarici ölkələrdə populyarlaşmasında çox böyük rol oynayıb. R.Behbudov Hindistana səfəri haqqında "Uzaq Hindistanda" kitabını yazıb.

Dahi sənətkar 1989-cu il iyunun 9-da Moskva şəhərində vəfat edib. Məzarı I Fəxri Xiyabandadır.

Qeyd edək ki, 1959-cu ildə R.Behbudova SSRİ xalq artisti adı verilib, 1978-ci ildə Azərbaycan SSR Dövlət mükafatına,

24 aprel 1980-ci ildə Sosialist Əməyi Qəhrəmanı adına layiq görülüb, həmin vaxt "Lenin", "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif edilib.

R.Behbudovun ifa etdiyi hər bir əsər, mahnı yaddaşlarda yaşayır. Bilirik ki, bir sıra bəstəkarların əsərlərinin ilk ifaçısı və həmin əsərlərə dünya şöhrəti qazandıran R.Behbudov olub. Tədqiqatçılar bildirir ki, Azərbaycan musiqi və estrada sənətinin müxtəlif janrlarını birləşdirərək incəsənətimizin yeni, orijinal və pozulmaz səhifələrini yazdı. Dahi sənətkarın yadigar və nişanə qalan Mahnı Teatrı bu gün böyük müğənninin adını daşıyır və yaşadır. R.Behbudov elə böyük ürək sahibi idi ki, həmişə özündən sonra gələnləri düşünürdü. İndi onun yaratdığı bu sənət məbədində məhz Rəşid məktəbinin davamçıları fəaliyyət göstərir. R.Behbudov Azərbaycan incəsənətinin dünyada tanınan iki-üç simasından biri olub.

Vətənpərvər, Azərbaycansevər olan sənətkar ölkəmizin müstəqillik qazanmasına fədakarlıqla əmək verən sənətkarlardan olub. Azərbaycan naminə dünyanın ən müxtəlif ölkələrində konsertlər verən R.Behbudov anamız Azərbaycanı yüksək səviyyədə təbliğ edib.

Böyük müğənninin, dahi sənətkarın yaratdığı məktəb bu gün də mövcuddur, yüzlərlə musiqiçi, müğənni onun yolunu davam etdirir. Sevindirici haldır ki, böyük sənətkarı dünyanın bir çox yerində tanıyır, ifasında səslənən əsərləri dinləyirlər.

Ölməz R.Behbudov yüz yaşına çatsa da, hələ də ürəklərdə, könüllərdə gənclik eşqi, həvəsi ilə oxuyan böyük sənətkar kimi yaşayır.

İradə SARIYEVA

Yazı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyilə çap olunur.

Bakı Xəbər.- 2015.- 13 oktyabr.- S.11.