Heydər Əliyev Fondu tərəfindən
Vatikanda Müqəddəs Marçellinio və Pietro katakombalarının
bərpası azərbaycançılıq və tolerantlıq
nümunələri kimi...
Azərbaycan tolerantlığın
ünvanıdır. Ölkəmizdə tarixən
mövcud olan tolerantlıq əsrlərdən bəri bir ənənəyə,
daha doğrusu, həyat tərzimizə çevrilib.
Azərbaycan xalqının daxilinə
sirayət edən, genetik xüsusiyyətinə
çevrilən tolerantlıq, multikultural ənənəyə
hörmət hissi gözəl nümunədir.
Bizim ulu babalarımız tarixən xeyriyyəçilik
etməyi, başqa xalqların nümayəndələrinə
dayaq olmağı, onlara humanist münasibət
göstərməyi seviblər. Sirr deyil ki, paytaxtda bəzi kilsələr, məbədlər
azərbaycanlı xeyriyyəçilərin maddi
köməkliyi ilə inşa edilib. Allah
evlərinin inşasına, yaxud təmirinə
imkanlı şəxslər tarixən dəstək
göstərib.
Ulularımızın xeyriyyəçilik ənənələri
dövlətimiz tərəfindən davam etdirilir. Bu sahədə
çeşidli işlər görülür. Dövlət dəstəyi ilə kilsələr,
sinaqoqlar inşa edilir. Təmirə
ehtiyacı olan məbədlər əsaslı şəkildə
təmir-bərpa edilir.
Bildiyimiz kimi, bir sıra sosial-mədəni layihələrin
həyata keçirilməsində Heydər Əliyev
Fondunun, onun rəhbəri UNESCO və İSESCO-nun
xoşməramlı səfiri, millət vəkili Mehriban
xanım Əliyevanın misilsiz xidmətləri var.
Məlum olduğu kimi, Mehriban Əliyevanın rəhbərliyi
ilə Heydər Əliyev Fondu nəinki Azərbaycanda, hətta
onun hüdudlarından kənarda irimiqyaslı layihələr
həyata keçirir, məktəblər tikir, təmirə
ehtiyacı olan binaları təmir etdirir.
Azərbaycanda tarixən qeyri-islam dinlərinə
də hər zaman sayğı və qayğı göstərilib. Başqa dinlərə
məxsus inanc məbədləri Heydər Əliyev Fondu
tərəfindən təmir edilib.
Bilirik ki, Heydər Əliyev Fondunun tolerantlıq ənənələrinin
yayılmasına, multikultural
dünyagörüşümüzün dünyada
tanıdılmasına, eləcə də digər sahələrə
böyük töhfələr verir.
Heydər Əliyev Fondunun həyata keçirdiyi
irimiqyaslı layihələrdən biri xristian
dünyasında böyük əks-səda verdi.
Bu, Fondun Vatikanda gördüyü xeyriyyə
işi ilə bağlı idi.
Fondun Azərbaycan-Vatikan əlaqələrinin
inkişafında böyük zəhməti olduğunu
etiraf edən Vatikan təmsilçiləri qeyd edir ki, Azərbaycan-Vatikan
əlaqələri bir reallıqdır. Heydər
Əliyev Fondunun dəstəyi ilə Müqəddəs
Marçellinio və Pietro katakombalarının bərpa
edilməsi təbii ki, böyük hadisədir və bu
hadisə tarix durduqca yaşayacaq. Vatikan rəsmiləri
Fondun bu sahədə gördüyü işləri
çox yüksək qiymətləndirib və onlar buna
görə də Mehriban Əliyevaya minnətdarlıqlarını bildirib. Onlar
vurğulayıb ki, Heydər Əliyev Fondunun Vatikanda həyata
keçirdiyi tədbirlər təkcə
katakombaların bərpası ilə bitmir. Fond, eyni zamanda, Vatikan Apostol kitabxanasında
olan Azərbaycana aid əlyazmaların bərpasına
da töhfə verib.
Qeyd edək
ki, Roma Papasının Müqəddəs Arxeologiya
üzrə Şurasının sədri kardinal Can-Franko
Ravazi Mehriban Əliyevanın fəaliyyəti
haqqında bunları deyib: "Mehriban Əliyevanın
rəhbərlik etdiyi Fond tərəfindən dünya
miqyasında uşaqlara, yaşlı və kasıb
insanlara kömək göstərilməsi, müxtəlif
humanitar layihələrin
reallaşdırılması ilə bağlı məlumatımız
var. Bir sözlə, Heydər Əliyev Fondu bir çox sahələrdə
mühüm işlər görür. Azərbaycana
səfərim zamanı bu ölkədə müxtəlif
dinlərin, etnik qrupların, icmaların nümayəndələrinin
bərabər hüquqlar əsasında, bir yerdə necə
mehriban yaşamasının şahidi oldum. Azərbaycanda müsəlman, xristian və yəhudilər
sülh şəraitində yaşayır".
Şura
sədri vurğulayıb ki, Azərbaycana səfəri
zamanı Bakı ilə yanaşı, Azərbaycanın
regionlarını da gəzib, oradakı tarixi abidələrlə
tanış olub.
"Zənnimcə,
Azərbaycanda xarici qonaqlara təqdim etmək
üçün gözəl imkanlar var. Belə ki, bu
ölkədə turistlərin marağına səbəb
ola biləcək bir çox görməli yerlər,
böyük həssaslıqla qorunub saxlanan, müxtəlif
mədəniyyətlərə aid tarixi abidələr
var. Azərbaycanda dinindən, dilindən, irqindən
asılı olmayaraq, hər kəs böyük qonaqpərvərliklə
qarşılanır, çox xoş münasibət
görür. Buna görə də Azərbaycana
olan səfərlərim mənim üçün xoş
xatirədir" - deyə Roma Papasının Müqəddəs
Arxeologiya üzrə Şurasının sədri
bildirib.
Məlum olduğu kimi, Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü
ilə Vatikanda bərpa edilən Müqəddəs
Marçellinio və Pietro katakombalarının
açılış mərasimi böyük hadisə
olub.
Azərbaycanın birinci xanımı, Heydər
Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban Əliyeva 2016-cı
ilin 23 fevral tarixində baş tutan açılış
mərasimində iştirak edib.
Əvvəlcə Mehriban Əliyeva Romadakı Massimo
Sarayına gələrək burada Müqəddəs
Marçellinio və Pietro katakombalarının bərpası
ilə bağlı təqdimata qatılıb.
Muzeyin direktoru Rita Paris Azərbaycanın birinci
xanımı Mehriban Əliyevanı və digər
qonaqları salamlayıb.
Professor Fabrizio Biskonti Roma katakombalarının
bərpasına göstərdiyi diqqətə görə
Mehriban Əliyevaya xüsusi minnətdarlığını
bildirib. O,
katakombaların tarixi barədə məlumat verərək
onların bütün xristian dünyası
üçün mühüm əhəmiyyət
daşıdığını vurğulayıb və bərpa
işlərindən sonra əldə edilən nəticələrin
möhtəşəm olduğunu deyib: "Heydər
Əliyev Fondunun dəstəyi ilə biz tarixi məkanı
qoruya bildik".
Vatikanın
Mədəniyyət üzrə Pontifik
Şurasının sədri kardinal Canfranko Ravazi
Müqəddəs Marçellinio və Pietro
katakombalarının dünya mədəniyyəti,
xüsusilə də xristianlar üçün
böyük mənəvi dəyəri olduğunu
vurğulayıb: "Müsəlman ölkəsi olan Azərbaycanın
Heydər Əliyev Fondu isə bu mənəvi dəyərin
yaşamasına böyük dəstək verdi".
Canfranko Ravazi bildirib ki, məhv olmaq təhlükəsi
ilə üzləşən katakombaların bərpası
ilə bağlı bütün dünya xristianlarına
müraciət edib, lakin müsbət cavab
almadığını, yalnız Heydər Əliyev
Fondunun bu çağırışa cavab verdiyini diqqətə
çatdırıb.
Azərbaycanın birinci xanımı Mehriban
Əliyeva çıxışında Azərbaycanın
ünvanına səslənən xoş sözlərə
görə təşəkkürünü bildirib. Rəhbərlik
etdiyi Heydər Əliyev Fondunun dünya mədəni
irsinin qorunmasındakı fəaliyyətindən
danışan Mehriban Əliyeva ölkəmizin hər
zaman dinlər və mədəniyyətlər
arasında körpü olduğunu qeyd edib.
M.Əliyeva bu gün də Azərbaycanda müxtəlif
dinlərin nümayəndələrinin sülh və
mehribanlıq şəraitində
yaşadığını vurğulayıb: "Azərbaycan
əsrlər boyu müxtəlif mədəniyyətlərin
və sivilizasiyaların təmas və ünsiyyət
məkanı olub. Asiya ilə Avropa
arasında yerləşən ölkəmizin mədəni
müxtəlifliyinə bu coğrafi yerləşmə
öz təsirini göstərib. Tarix
boyu bu qədim torpaqda müxtəlif dinlərin, mədəniyyətlərin,
etnik qrupların nümayəndələri sülh,
qardaşlıq və hörmət şəraitində
yaşayıblar. Minilliklərlə
formalaşan bu ab-hava Azərbaycan cəmiyyətində
qorunub saxlanıb.
Azərbaycan bu gün çoxmillətli,
çoxkonfessiyalı ölkədir və yenə də
tolerantlıq və dözümlülük ideyaları
cəmiyyətdə çox güclüdür. Ölkəmizdə
heç vaxt dini zəmində qarşıdurma
olmayıb və olmayacaq. Azərbaycan
dövlətinin siyasəti ondan ibarətdir ki, dini
münasibətlər çox sağlam zəmində
qurulub. Biz bütün dini tədbirləri,
bayramları birgə keçiririk. Bizim din xadimlərimiz
hər zaman birlik nümayiş etdirir. Əlbəttə,
cəmiyyətdə hökm sürən tolerantlıq və
dözümlülük ab-havası Azərbaycan
xalqının yaşam tərzidir.
Əfsuslar olsun ki, son zamanlar dinlərarası
münasibətlər də böhran yaşayır. Biz
islamofobiya, ksenofobiya, antisemitizm kimi meyllərin
güclənməsini görürük. Dini zəmində qanlı toqquşmalar,
münaqişələr baş verir. Minlərlə
günahsız insan həlak olur, milyonlarla insan öz
doğma yurdlarını tərk edib qaçqın və məcburi
köçkün həyatı sürməyə məcbur
qalır. Eyni zamanda, sərhədlər
bağlanır, antimiqrant meylləri güclənir.
Əminəm, bu hallar bizim hər birimizi
narahat edir və bu gün Azərbaycanın dünyaya
mesajı ondan ibarətdir ki, multikulturalizm
mümkündür. Azərbaycanda
müşahidə olunduğu kimi, müxtəlif dinlərə
və millətlərə mənsub olan insanlar, müxtəlif
mədəniyyətlərin nümayəndələri
birgə sülh və qardaşlıq şəraitində
yaşaya bilər. Azərbaycan müsəlman
aləminin ayrılmaz bir hissəsidir. Eyni zamanda, bizi Avropa ölkələri ilə
güclü əlaqələr birləşdirir. Biz siyasi, iqtisadi, enerji, humanitar sahələrdə
əməkdaşlıq qurmuşuq. Azərbaycan
həm İslam Əməkdaşlıq Təşkilatına,
həm də Avropa Şurasına üzv olan nadir ölkələrdən
biridir. Bu il ölkəmizdə
"Multikulturalizm ili" elan olunub. Mən
çox şadam ki, bu gün biz bir layihəni başa
çatdırırıq, eyni zamanda, digər layihəyə
start veririk. Yəni bizim əməkdaşlığımız
davam edir. Fikrimcə, belə
münasibətlər, belə əlaqələr dinlərarası
münasibətlərin ən səmərəli, ən
xeyirxah formasıdır. Mən bu
gün fəxr edirəm ki, Azərbaycan dövləti
xristian abidələri sırasında öz tarixi və
mədəni dəyəri ilə xüsusi yer tutan
Müqəddəs Marçellinio və Pietro
katakombalarının bərpasına öz töhfəsini
verib. Bərpa işlərində əməyi
olan hər bir insana bir daha dərin minnətdarlığımı
bildirirəm".
Vurğulayaq ki, müqəddəs Roma
katakombalarının bərpası Heydər Əliyev
Fondu ilə Müqəddəs Taxt-Tac arasında 2012-ci ildə
imzalanmış ikitərəfli sazişə əsasən
həyata keçirilib. İtaliya mətbuatı
və ictimaiyyəti tərəfindən Fondun bu addımı
dinlər və mədəniyyətlərarası
dialoqun inkişafına verilən ən önəmli
töhfələrdən biri kimi qiymətləndirilib.
Qeyd edək ki, ümumdünya mədəni irsinin
qorunmasına böyük dəstək verən Heydər
Əliyev Fondunun gördüyü işlər
heyranlıqla qarşılanır. Mehriban Əliyeva
Rusiyanın İTAR-TASS agentliyinə müsahibəsində
Fondun beynəlxalq aləmdə gördüyü işlərə
maraqlı izah verib: "... Yarandığı
ilk gündən Heydər Əliyev Fondu nəinki Azərbaycanın,
eləcə də ümumdünya mədəni irsinin
qorunmasına böyük əhəmiyyət verir.
Biz bir sıra iri layihələr həyata
keçirmişik. Bizim "Azərbaycan
- tolerantlığın ünvanı" layihəmiz
var. Bu layihə çərçivəsində həm
müsəlman məscidləri, həm də xristian kilsəsi
bərpa edilib, Azərbaycanda yaşayan yəhudi
uşaqları üçün məktəb və mədəni
mərkəz inşa olunub. Avropada biz
Versal Sarayının memarlıq abidələrinin,
kafedral kilsənin vitrajlarının bərpasında,
bir sıra digər layihələrdə də
iştirak etmişik. Mən bir daha qeyd
etmək istərdim ki, bu layihəni çox vacib hesab
edirəm. Çünki dünyəvi
müsəlman ölkəsi olan Azərbaycan yalnız
xristian aləminə aid müqəddəs yerlərin və
tarixi-mədəni abidələrin bərpasında
iştirak etmir, eyni zamanda, ümumdünya əhəmiyyətli
abidələri bərpa edir. Bu, Fondun
siyasətidir və inanıram ki, məhz mədəniyyət,
mədəni irs sadə olmayan bugünkü
dünyanı birləşdirə bilər".
Qeyd edək
ki, Roma Papasının Müqəddəs Arxeologiya
üzrə Şurasının səlahiyyətli
nümayəndəsi Fabrisio Biskonti Heydər Əliyev
Fondunun xeyrirxah əməlini təqdir edərək
bildirib: "...Roma şəhərinin ətrafında
yerləşən 60-a yaxın katakomba arasında
Müqəddəs Marçellinio və Pietro
katakombaları xristian aləmi üçün ən
mühüm və ən maraqlı abidələrdən
biridir və Lavikano küçəsində yerləşir.
Öz məzarının və anası
imperatriça Yelenanın şərəfinə
tikdirdiyi mavzoleyin yerləşdiyi bu katakomba
imperator Konstantinin tolerantlığa verdiyi dəyərin
göstəricisidir. Qeyd edim ki,
saysız-hesabsız rəsm əsərləri də burada
saxlanır. Onların arasında 100-ə
yaxın əsər var ki, bunların kiçik bir hissəsini
məhz Roma Papasının Müqəddəs
Arxeologiya üzrə Şurası öz vəsaiti
hesabına bərpa edib.
Bu baxımdan hazırda Heydər Əliyev Fondunun
bizə göstərdiyi yardım tərəfimizdən
olduqca yüksək dəyərləndirilir. Biz bundan
böyük şərəf hissi duyuruq. Buna görə mən Fondun prezidenti Mehriban
xanım Əliyevaya təşəkkürümü
bildirmək istəyirəm ki, bu cür böyük
xeyirxahlıq göstərib, bizim nüfuzlu arxeoloji
abidəmizin bərpasına öz töhfəsini vermək
qərarına gəlib".
Heydər Əliyev Fondunun həyata keçirdiyi
işlər tolerantlığa, dinlər, millətlərarası
münasibətlərə böyük stimul, təkan
verir. Azərbaycan həqiqətən də
tolerantlığın vətənlərindən
biridir. Tolerantlıq hissiyyatı genlərimizdə
olmasaydı, o bu cür təbii şəkildə
formalaşmazdı.
İradə
SARIYEVA
Bakı xəbər.- 2016.- 8-10 oktyabr .- S.15