Aydın Abdullayevin müqəddəs
şəhidlik yolu belə başlandı...
III yazı
Əvvəl gözünə işıq
düşdü. Ona elə gəldi ki, bütün
dünya işıqlanıb.
- Nə
işıqdır bu belə? - deyib özünə sual verdi. Yuxu ilə
reallığın arasında qalmışdı. Nə edəcəyini bilmirdi. Birdən
hansısa bir qüvvə ona "nə yatmısan,
dur" dedi. Əl havasına telefonu
axtardı ki, saata baxsın. Telefonu
tapa bilmirdi. Narahat oldu. Gecənin bir yarısı üzünə
düşən işıq nə idi? Düşdüyü
vəziyyəti mənalandırmağa
çalışdı. Bir şey
anlamadı. Gecənin yarısı
idi. Ayağa durdu və pəncərəyə
yaxınlaşdı. Pərdəni
çəkib çölə baxdı. Ətrafda heç kəs gözə dəymirdi.
Qəfil gözü səmaya
sataşdı. Göy üzündə
bir çəngə qara bulud görünürdü.
Bulud onların yaşadığı binanın
üstünə tərəf sürünürdü.
Buluda baxa-baxa hiss etdi ki, ürəyi sıxılır. Elə bil o bulud onun ürəyinə
çökmüşdü. Qəfil
ağladı. Ata için-için,
yana-yana ağlayırdı. İnsafsız
bulud da ki, axıb gəlirdi. Bir yerdə
dayanmırdı ki, ata bir az sakitləşsin,
toxtasın. O, göz yaşını sel kimi
axıdırdı. Ataların ağlamağına
dözmək çətindir, çox çətin.
Ağlından oğlu keçdi. Sinəsini
düşmənə sipər edən oğlunun
başına bir iş gələ bilərdimi?
-
Aydının başında qaranlıq var nədir? - ata öz-özünə danışdı.
Əslində,
son günlər cəbhədə baş verən hadisələrin
hər addımda oğlu üçün böyük təhlükə
yaratdığını yaxşı anlayırdı
Əmirsoltan kişi. Onu da
yaxşı bilirdi ki, oğlu ürəklidir,
düşmənə qarşı barışmazdır, o
heç nədən çəkinmədən düşmən
üzərinə gedə bilər. Aydın
təhlükənin özəyində olmağı
sevirdi. O həmişə atasına deyirdi:
- Ay ata, nə
qədər düşmən var, təhlükə
qaçılmazdır. Sən bilirsən ki,
mən düşməndən qorxmuram. Erməni
qorxağın biridir. Onların nəinki
əsgərləri, hətta zabitləri belə bizim
sıravi əsgərlərdən qorxur. Onlar üzbəüz döyüşməkdən
qaçırlar. Tülkü kimi gizlənib
atırlar. Onlarda o cəsarət
hardadır ki, bizimlə üz-üzə gəlsin. Sən narahat olma, biz onları öz yuvasına
qədər qovacağıq. Əgər
yuvalarını tapa bilsələr...
Aydın sonuncu cümləni sevinc və qürur
hissi ilə deyirdi. Oğlunun düşmənə
öldürücü zərbələr vurduğunu ata
çox yaxşı bilirdi. Aydın
atasına tez-tez zəng vurur, baş verənlərlə
bağlı danışırdı. Əmirsoltan kişi yaxşı bilirdi ki, Aydın cəbhə
bölgəsində baş verən döyüş
zamanı düşmənin bir neçə canlı
qüvvəsini və texnikasını məhv edib. Ata oğlunun fədakarlığı haqda
düşündükcə, göz yaşları
quruyurdu. Özünə toxtaqlıq verdi.
Qısa zaman ərzində baş verənləri
yuxu kimi mənalandırdı. Ürəyində
oğluna və cəbhə bölgəsində Vətənin
keşiyini çəkən oğullara dua oxudu,
Tanrıdan onlara sağlıq arzuladı. Atası Aydın haqqında düşünəndə
həmişə qürurlanırdı. Elə bilirdi ki, oğlu yenilməzdir.
Əmirsoltan kişinin fikri oğlunun yanında
idi. Bir an da olsa Aydın yadından
çıxmırdı.
- Səhər
açılsın, uşağa zəng vurum, görüm
salamatçılıqdırmı? -deyə
ürəyindən keçirdi.
Əmirsoltan
kişi Aydının
qorxmazlığı haqqında dostları arasında
az qala əfsanəyə çevrilən bir hadisəni
xatırladı. Aydın üçillik cəbhə
həyatında oddan-alovdan, ən ağır sınaqlardan,
təhlükələrdən adlamışdı. Elə 2012-ci ilin oktyabrında oğlunun göstərdiyi
fədakarlıq insanlıq tarixinə qızıl hərflərlə
yazılmalıdır.
Aydın Tərtər rayonunun Qapanlı kəndində
xidmət edirdi. Qapanlılar onu öz doğmalarından
seçmir, özlərinə ən əziz adam
bilirdilər. Aydının bir hərəkəti
onu Qapanlı camaatının gözündə daha da
ucaltdı. Onlar gizirin
yaxşılığını heç vədə
unutmayacaqdılar.
2012-ci ilin soyuq payız günündə, daha dəqiq
desək, oktyabrın 26-da bir hadisə baş vermişdi. Qapanlı kəndinin
sakini Elməddin Quliyev təmas xəttində minaya
düşərək həlak olmuşdu. Heç kəs Elməddinin meyitini hadisə
baş verən ərazidən çıxarmağa ürək
etmirdi. Əlbəttə, ora
yaxınlaşmaq həyatını itirmək demək
idi. Meyiti oradan götürmək istəyən
insan gərək ölümü gözü
qarşısına alaydı. Aydın
ölümün gözünün içinə dik
baxıb irəliyə doğru hərəkət etdi.
Əsgərləri, zabit və gizirlər: - Aydın,
geri qayıt, ora getmək olmaz. Həlak
olarsan, - desələr də o, yolundan dönmədi.
Elməddinin nəşini
götürüb geri qayıdan Aydın doğma
qardaşını itiribmiş kimi hönkürdü.
Elməddinin bədəni ələ gələsi
deyildi. Mina ayağını
biçmişdi, o qədər qan itirmişdi ki, hər tərəf
onun qanına bələnmişdi. Atası
Aydının keçən il ona
danışdığı bu hadisədən xeyli təsirlənmişdi.
Vaxtın necə keçdiyini hiss etməyən
Əmirsoltan kişi səhəri
dirigözlü açmışdı.
Evdə dərin səssizlik hökm
sürürdü. Dan yeri ağarırdı.
Əmirsoltan kişi havanın
işığına telefonunu tapdı, düz
gözünün qarşısında imiş, amma o bunu
görə bilməyib. Kişi saata
baxdı, hələ tez idi.
Əmirsoltan
kişi yenə də xəyala
daldı. Aydının
uşaqlığını, yeniyetməliyini bir-bir
kino lenti kimi gözləri qarşısından
keçirdi, onunla aralarında baş verən mərhəm
söhbətləri yenidən yaddaşında canlandırmağa
çalışdı. Aydın uşaq
vaxtı atasına çoxlu suallar verərdi,
sualına cavab almayınca, ondan əl çəkməzdi.
Aydın atasına xalqımızın
tarixi, qəhrəmanları, mənsub olduğu nəsil
şəcərəsi haqqında suallar verir və
hamısına da dolğun cavab istəyirdi.
- Ata, sənin
babaların kim olub? Onlar nə
ilə məşğul olub? -deyə
atasından soruşurdu.
Əmirsoltan
kişi də, öz növbəsində,
oğluna ulu babaları haqqında
danışırdı.
Aydın gözlərini yumub xəyala dalır,
özünü keçmişdə hiss edir, qəhrəmanlıq
göstərir, dizi aynalı pəhləvanlarla güləşir,
şər üzərində qələbə
qazanırdı.
- Ata,
danış, nə olar?
Əmirsoltan
kişi tarixin o üzündə qalan
hadisələri, atasından eşitdiyi əhvalatları
nağıl edirdi oğluna.
-
Oğul, bizim babalarımız igid, qorxmaz adamlar olub. Onların dizini yerə gətirmək hər pəhləvanın
işi olmayıb. Şabran həmişə
öz igid oğulları, düşmən
bağrını dələn ərənləri ilə
şöhrətlənib. Ata-baba yurdumuz Zeyvə kəndinin də
tarixi qədimdir. Bilirsən ki, kəndimiz
dağlar qoynunda yerləşir, füsünkar təbiəti
insanlarının ömrünü uzadır. Oğul,
qocalarımız, aqil insanlarımız
danışırdı ki, bu yerlər Şeşparə
mahalının ən qədim məkanlarından olub, hətta
bu kəndin salınması tarixinin VII əsrin
sonlarına təsadüf etdiyi bildirilir. Pirnəzir Baba piri kəndimiz haqqında
böyük məlumat verir. Bizim nəsil
Sultan Əhmədli adlanır. Zeyvədə
qədimdən kök salan nəslimiz burada ad-san
qazanıb, hörmət-izzət sahibi olub. Sultan Əhməd bir el pəhləvanı olub və
onun şöhrəti ətraf mahallara yayılıb.
O, meydana çıxanda çox az adam ürək
edib onunla qurşaq tutarmış. Belə
eşitmişəm ki, o vaxt güləşənlər
üçün ayrıca süfrə açılar,
üstünə bəzəkli xonçalar, nəmərlər
qoyulardı. Bunlar isə həmişə
babamıza qismət olardı. O qədər
güclü idi ki, Qubadan, Bakıdan, digər yerlərdən
onun sorağına Şabrana gələn adı bəlli
pəhləvanları da məğlub etmişdi babam. Babamız haqqında xalq arasında bir rəvayət
də yaşayır. Bir gün Sultan
Əhməd öz kəndlərindən Dəvəçibazara
satmaq üçün camış gönü
aparırmış. Yolda acır və
bir kənara çəkilib çörək yeməyə
başlayır. Bu vaxt yoldan tanımadığı
cüssəli bir adam keçirmiş,
o, babamı görüb ona yaxınlaşır
- Mən Sultan Əhmədlə güləşmək
üçün Zeyvə kəndinə gedirəm.
Mənə o kəndin yolunu göstər,
gedim Sultan Əhmədin kürəyini yerə vurum.
Babam bığaltı gülümsünüb qəribə
Zeyvə kəndinin yolunu göstərir. Amma qonağa bir kəlmə
söz də deyir:
- Qardaş, gəl ora getmə,
Sultan Əhməd səni camış gönü ilə
cırar.
Deyilənə görə, baltanın kəsə
bilmədiyi camış gönü babamın əlində
ovxalanıb pul-pul olurmuş. Qərib qonaq mətləbi
anlayır, üzünü babama tutaraq:
- Bilirəm,
Sultan Əhməd sənsən, gəl dost-qardaş olaq.
Onlar
duz-çörək kəsib qardaş-dost olacaqlarına
əhd-peyman edirlər və onların bu dostluğu uzun
illər davam edib.
Babam ailə həyatı qurandan sonra güzəranını
mal-qara saxlamaqla, əkin-biçinlə keçirib, ailəsini
dolandırıb. O, dan söküləndə yerindən durar, əməklə
məşğul olardı. O, Allaha bağlı halal,
yaxşılıq edən, əlindən pislik, mərdiməzarlıq
gəlməyən bir insan olub. Peyğəmbərin
buyruqlarına, müqəddəs Qurana sidq-ürəkdən
inanır, əməl edirdi. Sultan
Əhməd babamızın ömür-gün
yoldaşı seçdiyi Əlivə nənəmiz də
halal ocaqdan çıxmışdı. Ər-arvad əl-ələ verib doqquz övlad
böyüdüb pərvazlandırıblar. Onlardan beşi oğlan, dördü qız olub.
Sənin baban, mənim atam Bəhram kişi
Sultan Əhmədin üçüncü oğludur. Aydın, bala, bizim tayfamız, şəcərəmiz
həmişə biləyi güclü, qolu qüvvətli,
dizi taqətli, ürəyi təpərli oğullar
yetişdirib. Sən də böyü,
babaların kimi pəhləvan ol, el təəssübü
çək, ad-san qazan. Ağac öz kökündən
heç vaxt iraq düşməz, öz
kökü üstə bitər, böyüyər,
yarpaqlanar, çiçək açar, bar verər. İnsan da ağac kimidir. Kökə
bağlıdır. Kökünü tanımayan kişi qəhrəman ola bilməz,
oğlum.
Atası danışdıqca, Aydın onun sözlərinə
diqqətlə qulaq asır, danışılanları
bir-bir yaddaş sandıqcasına yığırdı. Aydın
babalarının yolu ilə gedəcəyini
düşünürdü. Atası həm də ona
Azərbaycanın xalq qəhrəmanlarından, qəhrəmanlıq
tariximizdən, İkinci Dünya Müharibəsi qəhrəmanlarından,
Qarabağın azadlığı uğrunda
canını fəda edən oğul və
qızlarımızdan, onların vətənpərvərliyindən
danışırdı, Aydın qəhrəmanlıqla
bağlı söhbətləri eşitməkdən
doymurdu. Özünü el igidlərinə
bənzədən Aydın yuxularında da onları
görürdü.
Atası Aydının uşaqlığının
hər kiçik fraqmentini belə xatırlayır, yada
salırdı. Ata düşünürdü ki,
üç oğlundan niyə Aydını daha çox
istəyir, nə üçün Aydın haqqında daha
çox düşünür?
-
Aydın cəbhədədir, Nicatla Cavad isə
yanımdadır. Həm də Aydın
evimizin sonbeşiyidir axı.
Əmirsoltan
kişi oğlunun ağır təbiətindən,
bəzən ağsaqqalyana hərəkətindən
gizli qürur hissi keçirirdi. Bəzən
ona elə gəlirdi ki, Aydın yüz yaşlı
qocadır. Çünki oğlunda
müdriklik görürdü ata.
Bir dəfə Aydın atasına zəng edib
hansısa bir məsələ ilə bağlı məsləhət
istəyibmiş.
-
Oğlum, mən sənə nə məsləhət verə
bilərəm ki? Sən məndən də
ağıllısan, özün qərar verməyi
bacarırsan. Bu gün mənim sənin məsləhətinə
ehtiyacım var, oğlum, - demişdi.
Əmirsoltan
kişi heç Aydını bu qədər
xatırlamamışdı ömründə. Bir ay əvvəl gəlib nişanında
iştirak edib geri qayıtmışdı.
-
Heç ağlımdan çıxmır. Aydın
istədiyi qızı evlərinə yola salarkən
düz onu darvazanın qarşısına qədər
aparıb. Qızın atası
bayıra çıxıb Aydınla
görüşüb və onu evə dəvət edib.
Aydının nişanlısının valideynləri
ilə biz əvvəldən ailəvi dost idik. Qızın atası buna görə
Aydını evə çağırıb. Aydın
kişidən üzr istəyib, kənara çəkilib
mənə zəng vurub:
- Ata, məni
evə dəvət edirlər, gedim-getməyim?
- Ay
oğul, özün bilərsən, mən sənə nə
məsləhət verə bilərəm? - deyə
ona cavab vermişdim. Aydın gəlib qız atası ilə
sağollaşıb, orada bir söz deyib ona:
-
Dayı, mənim böyüklərim bu darvazadan içəri
keçməmiş, mən keçmərəm. Ağsaqqalım gəlsin, sonra mən də gələrəm.
-
Aydın belə oğuldur. Böyüyün-kiçiyin
yerini bilən. Əmirsoltan kişi
fikrində Aydınla danışır, onun hərəkətlərini
göz önünə gətirir, təsəlli
tapırdı. Amma yenə ürəyində
narahatlıq vardı. Ürəyini
sıxan nigarançılığı qovmağa
çalışırdı. Ancaq
bacarmırdı. O, evdəkiləri oyatmamaq
üçün ayağının ucunda evdə var-gəl
edirdi.
Ata oğlunun bir ay əvvəl cəbhədə
keçirdiyi ad gününü xatırladı. Sentyabrın
29-u Aydının ad günü idi. Anası
biş-düşlə məşğul olur, müxtəlif
naz-nemətlər hazırlayır ki, onu cəbhəyə
Aydına göndərsin. Bu istəyini
Aydına deyəndə o buna etiraz etdi.
- Gəlmək
lazım deyil. Özü də mən ezamiyyətdəyəm,
yerimdə deyiləm. Gəlib məni harada
tapacaqsınız...
Əmirsoltan
kişi oğlu ilə telefonla
danışıb Nicatla Cavadın cəbhə bölgəsinə
getməsi üçün ondan birtəhər
razılıq aldı. Amma Aydın eşidəndə ki,
anası, qaynanası da onun yanına getmək istəyir:
- Ata,
arvadın cəbhə bölgəsində nə
işi... Yaxşı kişinin dalınca
arvad gəlməz, - deyib birbaşa atasının
sözünü kəsmişdi.
Cavadla
Nicat Aydına baş çəkib gəldikdən sonra
ata onlardan Aydının vəziyyətini soruşdu:
- Akuş
(evdə Aydını belə
çağırırdılar) necədir,
canı-başı yaxşıdırmı?
Nicatdan əvvəl
Cavad dilləndi:
- Lap əladır,
ata, salam söylədi. Dedi ki, məndən
nigaran qalmayın. Canı da
yaxşıdır, başı da.
Nicat
söhbətə müdaxilə etdi:
- Ata,
maşallah, Aydının dostları arasında çox
yaxşı hörməti var, hamı onu qardaş kimi
sevir. Qardaşımla fəxr edirəm.
İradə
SARIYEVA
Bakı xəbər.- 2017.- 13 aprel.- S.14