Teatrların nəzdində teatr studiyaları...
Zülfiyyə Eldarqızı: "Bölgə teatrları üçün aktyorların hazırlanması baxımından bu studiyaların yaradılması vacib idi"
Xəzər Gəncəli: "Hazırda belə bir studiya bizdə mövcuddur və "İnam" adlanır"
Nurəddin Mehdixanlı:
"Arzu edərdim ki, Akademik Milli Dram Teatrında da belə studiya olsun"
Əzizağa Əzizov: "Amma o studiyalara da gərək peşəkarlar rəhbərlik etsin"
Gəncliyin teatra axını günümüzün vacib
məsələlərindən biridir. Azərbaycanda
teatrın inkişafına təkan
verən
faktorlardan biri, bilavasitə
olaraq, gənc aktyor
və
rejissorların teatrlara gəlib
burada fəaliyyət göstərməsidir. Gənclərin teatrlara cəlb edilməsi üçün
müxtəlif
proqramlar həyata
keçirilir. Bu layihə və
proqramlar gəncliyin
fikir və
düşüncəsinə uyğun gəlməlidir.
Azərbaycanda teatrın yeni dövrü başlayıb. Bu yeniliyin
önündə, təbii ki, gənclik getməlidir. Bir vaxtlar teatrlar narazılıq edirdi ki, Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət
və İncəsənət
Universitetinin məzunları
tələbatı ödəmir və onların
istedadının inkişaf etdirilməsi üçün teatrlarda
studiyalar açılmalıdır. Əlbəttə, 10-15 il əvvəl səsləndirilən bu ideyalar artıq
reallığa çevrilib. Bu gün Mədəniyyət
və Turizm
Nazirliyinin xətti
ilə 13 teatrda
teatr studiyası açılıb. Bu
studiyalarda teatra marağı olan, bu sənətə bağlanmaq istəyən gənclər kurs keçir, sənətin yollarına bələd olur.
Bu gün fəaliyyət göstərən teatr studiyalarında onlarla gənc məşğul olur və onlar peşəkar teatr xadimlərindən dərslər alır.
Xalq teatrlarının iflasının nəticələri nə oldu?
Qeyd edək ki, illər əvvələ qədər xalq teatrları, özfəaliyyət dərnəkləri fəaliyyət göstərirdi. Özfəaliyyət dərnəklərinin birbaşa
işi gəncləri teatra
hazırlamaq idi. Xalq teatrlarında səhnəyə çıxan gənclərin
əksəriyyəti sonradan peşəkar səhnə fəaliyyətinə başlayıb və bu gün
tanınmış sənətkarlardır.
Əlbəttə, xalq teatrlarında təsadüfi insanlar işləmirdi, onlar professional
teatr adamları idi. Mədəniyyət evlərində, klublarda təşkil olunan
özfəaliyyət kollektivlərinin işi
teatrlara kadrlar hazırlamaq idi. Gənclər bu kollektivlərdə yetişir və teatrın nə olduğunu
anlayırdı. Əksər hallarda özfəaliyyət dərnəklərinə gələn gənclər sonra aktyorluq, rejissorluq
təhsili
alıb. Yaşlı və
orta nəsil
aktyorların hansından soruşsanız deyəcək ki, özfəaliyyət
dərnəyində, xalq teatrında
iştirak etmişəm.
Əslində, o zamanlar xalq teatrlarının böyük
uğurları, nailiyyətləri vardı. Bu gün də müəyyən yerlərdə xalq teatrları fəaliyyət göstərməkdədir, lakin
onların gördüyü işlər
reklamdan kənardır,
çoxlarımız onlardan xəbərsizik.
Mütəxəssislər qeyd edir ki, özfəaliyyət dərnəklərinin yetişdirdiyi teatr
adamları bu sənətə təmənnasız bağlanırdı. Teatrşünaslar
bildirir ki, xalq teatrlarının fəaliyyətinin arxa plana
keçməsi gəncliyin bu sənətə
gəlişinə müəyyən çətinlik yaradıb.
Yəni
onların bu sənətə həvəsini
alovlandırmayıb. Sözsüz ki,
bu gün teatrlar heç də
sənətə yeni qədəm qoyan gənclərin üzünə açıq deyil.
Onlar yetişməlidir
ki, teatrlar onları qəbul
etsin.
Teatr studiyalarının açılması
yaradıcı gənclərin həyatında nə kimi rol oynayır?
Sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Zülfiyyə Eldarqızı bizimlə söhbətində bildirdi ki, teatr
studiyalarının yaradılması
alqışalayiqdir. Onun sözlərinə görə, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi tərəfindən açılan bu studiyalar sənətə ancaq fayda verə bilər: "Bilirsiniz ki,
dövlət teatrın inkişaf etməsi üçün
genişmiqyaslı layihələr həyata keçirir. Azərbaycanda teatr sənətinin inkişafı ilə bağlı bir
sıra fundamental dövlət
sənədləri qəbul edilib. Bu sənədlər arasında 2006-cı ildə qəbul edilmiş "Teatr və teatr fəaliyyəti haqqında" Qanun,
2007-ci ildə imzalanmış "Azərbaycan teatr sənətinin inkişaf etdirilməsi haqqında"
Prezident sərəncamı və "Azərbaycan teatrı 2009-2019-cu illərdə" Dövlət Proqramının
xüsusi yeri var. Azərbaycanda teatr sənəti dövlət səviyyəsində özünün layiqli qiymətini alıb. Teatr
sənətinin tərəqqisi, yeniləşməsi,
beynəlxalq teatr
məkanında
layiqli yer tutması kimi vacib məqamlar
dövlətin hərtərəfli dəstəyini qazanıb.
Bu dəstək dünyaya inteqrasiya edən teatra nail olmaq
üçün böyük imkanlar deməkdir. Bu gün
nəinki paytaxt
teatrları, habelə
bölgələrdəki teatrlar da yeni
inkişaf dövrünü yaşayır. Dövlət
Azərbaycanda
teatr sənətinin zəngin ənənələrinə əsaslanaraq onun müasir məcrada
inkişafına dayaq durur. Məlumdur ki, "Azərbaycan teatrı
2009-2019-cu illərdə" Dövlət Proqramına
müvafiq olaraq respublika teatrlarına yerli
kadrların, istedadlı gənclərin davamlı
axınını təmin
etmək məqsədilə 13 teatrda teatr
studiyası yaradılıb. Bu da
teatrlarda yeni kadrların yetişməsinə təkan verir. Bilirik
ki, xüsusən
bölgə
teatrları üçün aktyorların
hazırlanması baxımından bu studiyaların
yaradılması vacib idi və
layihə artıq
öz bəhrəsini verir. Bu gün bölgə
teatrlarında kifayət
qədər gənc var. Halbuki, son
illərə qədər
teatrlarda cavanlaşma prosesi olduqca ləng gedirdi. Amma
Teatr studiyaları bu prosesi gücləndirdi və
hazırda bu sahədə vəziyyət
ürəkaçandır.
Teatr gəncliklə nəfəs
alır. Çünki gənclik özü ilə yeni nəfəs gətirir.
Çox sevindirici haldır ki, dövlət gəncliyə böyük dayaq
olur".
Mingəçevir teatrında
teatr studiyası...
Mingəçevir Dövlət Dram Teatrının
baş rejissoru, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Xəzər Gəncəli mövzu ilə bağlı "Bakı-Xəbər"ə bildirdi ki, işlədiyi teatrda teatr
studiyası uğurla fəaliyyət göstərir: "Kadr məsələsi ən axsayan tərəfimizdir. Universitetin
məzunları
buraya gəlmir.
Təbii ki,
bunun obyektiv səbəbləri var: maddi məsələ, evlə təminat, yaşam şərtləri və s. Ona görə də biz məcburuq ki, teatrın nəzdində studiyalar təşkil edərək, elan yolu ilə perspektivli gəncləri teatra cəlb edək. Hazırda
belə bir studiya
bizdə
mövcuddur və
"İnam" adlanır".
"Teatr
studiyası təcrübəsini alqışlayıram..."
Xalq artisti Nurəddin Mehdixanlı "Bakı-Xəbər"ə bildirdi ki, teatrlarda teatr
studiyalarının fəaliyyətə başlaması teatr sənətinə böyük stimul verir. Onun
bildirdiyinə
görə, bu, gənclərin teatra
axınını gücləndirir.
"Məsələ burasındadır ki, Bakıda teatr sahəsi üzrə təhsil alan
gənclər sonradan rayonlara, əyalətlərə qayıtmaq istəmir. Bunun da səbəbi evsizlik, yaşayış
problemidir ki, bu onların qarşısını
alır. Ona görə
də teatrlar olan
bölgələrdə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin
qərarı və dəstəyi
ilə teatr
studiyaları yaranıb. Bilirəm ki, Lənkəran Dövlət Dram Teatrında
teatr studiyası fəaliyyət göstərir. Onlar
teatra həvəsi olan yerli gəncləri cəlb etmək üçün müsabiqə elan edir, o müsabiqədən keçənlər iki il
müddətində teatr studiyasında dərs keçib sənəti öyrənir və sonra imtahan verir. Eyni zamanda da gənclər təhsil müddətində teatr
tamaşalarında kütləvi
səhnələrdə
iştirak edir, təcrübə qazanır. Kimlər
ki, orada özünü təsdiqləyir, onlar teatra cəlb edilir. Yəni görürlər ki, bu adam
istedadlıdır, teatr üçün
yararlıdır, onu teatrlar ştata götürür. Bu
halda, o gəncin iş yeri, evlə bağlı problemi olmur. Orada yaşayır və
fəaliyyət göstərir. Teatr studiyası təcrübəsini
alqışlayıram. Çox gözəl örnəkdir. Yəqin
bilirsiniz ki, Rus Dram Teatrı da bu təcrübədən istifadə
edir. Mən
çox arzu edərdim
ki, Akademik Milli Dram Teatrında da belə studiya olsun, teatrlar özü
müsabiqələr keçirsin,
seçilən
istedadlı gənclərə bizim aktyorlar dərs keçsin. Özünü
doğruldan gənclər teatrın
truppasına qəbul
edilsin. Bu halda, artıq teatrlara gənc istedadların
axını sahəsində problem həll olunar. Vaxtilə
teatr studiyasının funksiyasını Azərbaycanda fəaliyyət göstərən xalq teatrları, özfəaliyyət kollektivləri yerinə yetirirdi. İndi onlar bu işlə
məşğul
olmur. Hazırda bu funksiyanı
teatrların nəzdində fəaliyyət
göstərən teatr
studiyaları yerinə
yetirməlidir.
Bu studiyaları İncəsənət Universitetindəki aktyorluq
fakültəsinin
işinə hər hansı bir maneə kimi də görmürəm. Onlar tədrislə məşğuldur və gənclərə ali təhsil verir.
Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin bu sahədə gördüyü işləri dəstəkləyirəm".
"Elə bizim Musiqili Teatrın
özündə də..."
Azərbaycan Dövlət Musiqili Teatrının
aktyoru, əməkdar artist Əzizağa Əzizov bizimlə söhbətində qeyd etdi ki, teatr
studiyalarının fəaliyyətinə münasibəti müsbətdir: "Münasibətim çox əladır. Elə bizim Musiqili
Teatrın özündə
də teatr
studiyası var. Adi bir misal çəkim.
Hər
hansı bir futbolçunu yaxşı yetişdirmək üçün əvvəlcə peşəkar uşaq futbol məktəbinə qoyurlar. Sonra əvəzedici heyət, daha sonra
professional futbolda özünü göstərir. O qədər məşhur aktyorlar dərnəklərdən, özfəaliyyət kollektivlərindən gəliblər ki... İndi kim bilir o studiyalardan nə qədər böyük sənətkarlar çıxa bilər... Mən, birmənalı olaraq,
bunu dəstəkləyirəm. Amma o studiyalara da gərək peşəkarlar rəhbərlik etsin".
İradə SARIYEVA
Bakı xəbər.- 2017.- 28 fevral.- S.13.