Vətən uğrunda fədakar əsgər oldu...

Qədim zamanlardan əcdadlarımız Vətən müdafiəçilərinə müraciətlə “bu torpağın suyu və çörəyi sizə halal olsun” deyərək onları alqışlamışlar. Tarix boyu Vətən təhlükədə olanda xalqımızın məhz qeyrətli oğulları sinəsini sipər edərək düşmən qarşısına çıxıblar. Qarabağ müharibəsində də belə oğulların varlığı xalqımıza başucalığı gətirdi və onlar düşmənə heç vaxt yenilməyəcək gücümüzü, döyüş ruhumuzu göstərdilər.

Daxili Qoşunların yüzlərlə cəsur hərbi qulluqçusu ön cəbhədə respublikamızın ərazi bütövlüyü uğrunda döyüşlərdə şəhidlik zirvəsinə ucalıb. Onlardan bir qismi ilə birgə döyüş yolu keçmişəm. İllər ötür, zaman bizi o qanlı-qadalı günlərdən daha da uzaqlaşdırır. Ancaq şəhidlərin xatirəsi heç zaman unudulmur.

Bu yazını şəhid hərbi qulluqçularımızdan biri - əsgər Həsənov Zöhrab Məmmədxan oğlunun əziz xatirəsinə həsr edirəm. Odlu-alovlu səngərlərdə aramızda döyüşçü qardaşlığı yaranmışdı. Bütün müharibəni üstümdə gəzdirdiyim bloknotumda onun qeydləri və çəkdiyi şəkillər yadigar qalıb. Məqaləni hazırlayarkən o qeydləri bir daha oxudum, adi qələmlə çəkilmiş şəkillərə nəzər saldım, çox təsirləndim.

Z.Həsənov 1974-cü il avqustun 20-də Masallı rayonunun Köhnə Alvadı kəndində dünyaya göz açıb. Köhnə Alvadı qədim tarixi köklərə malik kənddir və özünəməxsus adət-ənənələri ilə fərqlənir. İnsanın Vətənə bağlılığı öz doğma el-obasından başlayır. Zöhrab ailədə aldığı tərbiyə və böyüyüb boya-başa çatdığı kəndin müsbət mənəvi mühiti sayəsində vətənpərvər gənc kimi yetişmişdi. O, kənd orta məktəbində 10 il oxuyub. Ancaq sonra təhsilini davam etdirməyib. Öz ədəb-ərkanına, xeyirxahlığına, elin xeyrində-şərində köməyini əsirgəmədiyinə, həmişə böyüklərə sayqı ilə yanaşdığına görə kənd camaatının hörmətini qazanıb.

Zöhrab 1992-ci ilin oktyabr ayında həqiqi hərbi xidmətə çağırılıb. Beləliklə, o, Daxili Qoşunların Sumqayıtdakı “N” saylı hərbi hissəsində həqiqi hərbi xidmətə başlayıb. Hərbi andı da bu hərbi hissədə qəbul edib.

Həmin ilin mart ayından başlayaraq Daxili Qoşunların hərbi hissələri Dağlıq Qarabağ və ətraf rayonların ərazisində erməni işğalçılarına qarşı döyüşlərdə iştirak edirdilər. “N” saylı hərbi hissədən də ön cəbhəyə müntəzəm olaraq hərbi qulluqçular göndərilirdilər. Belə ağır vəziyyətdə arxa cəbhədə yerləşən hərbi hissələrin şəxsi heyəti döyüşə getməyə can atırdı. Müharibə hərbi qulluqçularımızın döyüş ruhunu daha da artırmışdı.

1993-cü ilin mart ayının 14-dən etibarən Zöhrab ön cəbhədə - Ağdamdakı “N” saylı hərbi hissənin tərkibində hərbi xidmətini davam etdirib. Beləliklə, onun gərgin sınaqlarla dolu döyüş yolu başlayıb. İlk döyüş anlarının sarsıntısı nə qədər ağır olsa da, iradəsini toparlamağı bacarıb.

Ağır döyüşlər isə səngimək bilmirdi. Ağdərənin Canyataq və Gülyataq kəndləri, Ağdamın Papravənd, Qalayçılar, Boyəhmədli, Salahlı, İlxıçılar kəndləri və ətraf yüksəkliklər, Füzuli rayonunun Bala Bəhmənli, Böyük Bəhmənli kəndləri və ətraf ərazilər uğrunda döyüşlərdə iştirak edib. Zöhrab o ölümlü-itimli günlərdə hərbi andına sadiq qalıb, komandirlərinə və döyüşçü yoldaşlarına inamını itirməyib. Qeyd etdiyim döyüş yolunun əvvəli və son məqamı istisna olunmaqla, qalan aylarda döyüş mövqelərində bir yerdə olmuşuq. Ön cəbhədə üzləşdiyimiz bütün çətinliklərə dözümlə yanaşırdı. Mənən saflığı, dürüst olması, qayğıkeşliyi onu fərqləndirən əsas cəhətləri idi. Hərdən özünə qapanırdı, belə anlarda kimisə xatırladığını düşünürdüm. Bir dəfə soruşdum ki, kimi tez-tez xatırlayırsan? Yoxsa ailədən bir nigarançılığın var? Bir xeyli susdu, ancaq sonra anasını xatırladığını dedi. Anası o, əsgərliyə getməmişdən bir neçə ay əvvəl vəfat etmişdi. Ümumiyyətlə, Zöhrab söhbətlərimiz zamanı uşaqlıq, yeniyetməlik illərini həmişə xatırlayırdı. Deyirdi ki, kaş müharibə tez qurtarsın, hamımız sağ-salamat evimizə qayıdaq, doğma kəndi üçün çox darıxırdı.

1993-cü ilin dekabr ayında düşmənin hərbi hissəmizin yerləşdiyi mövqelər istiqamətində müdafiə xəttini yarmaq cəhdlərinin qarşısı alınmışdı. Ermənilər Füzuli rayonunun ərazisinin işğalını başa çatdırmağa, Beyləqana doğru irəliləməyə can atırdılar. Hamımız dərk edirdik ki, son nəfəsimizədək mövqelərimizi qorumalıyıq. Qarşıdakı Horadiz əməliyyatına da az vaxt qalırdı.

1993-cü il dekabrın 12-də ermənilər tərəfindən zirehli texnika və artilleriya vasitələri ilə bizim postlar şiddətli atəşə tutulub. Həmin gün Böyük Bəhmənli kəndi yaxınlığındakı təpəlik ərazidə Zöhrab minaatan mərmisinin partlayışı nəticəsində ağır yaralanıb. Minaatan mərmisinin qəlpəsi onu başından yaralayıb. Zöhrabı döyüş meydanından çıxaran döyüşçü yoldaşlarından biri Natiq Mirzəyev olub. O, Zöhrabın həmkəndlisidir. Orta məktəbdə də birlikdə oxuyublar. Qismət belə gətirib ki, hərbi xidmətə və eləcə də ön cəbhəyə birgə yola düşüblər. Natiq Zöhrabın döyüş yolunun bütün məqamlarında onun yanında olub. Onun özü 1993-cü il dekabrın 25-də elə həmin ərazidə ağır yaralanıb. Hazırda müharibə əlilidir.

Z.Həsənov öncə Beyləqanın Daşburun qəsəbəsindəki hərbi qospitala yerləşdirilib, sonra isə Bakıdakı Neyrocərrahiyyə Xəstəxanasına çatdırılıb. O, 1993-cü il dekabrın 26-dək koma vəziyyətində olub. Həmin gün isə həkimlərin bütün səylərinə baxmayaraq, Zöhrab dünyasını dəyişib.

Şəhid doğma yurdunda - Köhnə Alvadı qəbiristanlığında dəfn edilib. Həmçinin, kənddə şəhidlər abidəsinə onun şəkli də həkk olunub.

Zöhrabın atası Məmmədxan Həsənov kəndin hörmətli ağsaqqallarından biridir, din xadimidir. Atası və ailənin digər üzvləri: qardaşlar Mustafa Həsənov, Ədalət Həsənov, Vüsal Həsənov, Mahir Həsənov, bacısı Zəminə Həsənova hər il onun xatirəsinə ehsan verirlər. Doğmaları üçün Zöhrabın yoxluğu nə qədər acılı olsa da, onun şəhidlik zirvəsinə ucalmasından qürur duyurlar.

Onu da qeyd edim ki, şəhidin qardaşı Ədalət Həsənov da erməni işğalçılarına qarşı döyüşlərdə iştirak edib. Digər qardaşı Vüsal Həsənov isə atəşkəs dövründə hərbi xidmətdə olarkən Ağdam rayonu ərazisində torpaqlarımızın müdafiəsində dayanıb.

Mən şəhidin bəzi ailə üzvləri, habelə kənd ağsaqqalı, “Kəndimiz və sakinləri” kitabının müəllifi Əli Mahmudoğlu ilə telefonla danışdım, qardaşı Mahirlə, döyüşçü yoldaşı və həmkəndlisi Natiq Mirzəyevlə Bakıda görüşdüm, onlardan Zöhrabın həyat yolu barədə xeyli məlumat əldə etdim. Şəhidin ailə üzvlərinə, Natiq Mirzəyevə məqalənin hazırlanmasında göstərdikləri köməkliyə görə minnətdarlığımı bildirirəm.

Novruz Novruzovun müəllifi olduğu “Masallının şəhid oğulları” kitabında şəhidin döyüş yolu barədə məlumatlarda qeyri-dəqiqliyə yol verilib. Kitab 1994-cü ildə çap olunub. Müharibə mövzusunda kitablarda bəzən belə xətalara rast gəlinir.

Zöhrabın döyüşərək canını qurban verdiyi torpaqlarımızın bir qismi işğaldan azad olunub və bu gün orada Azərbaycan bayrağı dalğalanır. Şəhid qanı axan torpağın öz sahibinə qovuşması, yağı tapdağından qurtulması böyük səadətdir!

Allah rəhmət eləsin!

Yalçın QAYA

Bakı xəbər.- 2017.- 25 oktyabr.- S.12.