Azərbaycanda dünya üzrə yeganə olan ƏSA teatrı…

Nicat Qulami: “Teatrımızın yaranmasında məqsəd əlilliyi olan şəxslərin incəsənətə daha yaxın olmasına dəstək vermək, həmin şəxsləri monoton həyat tərzindən müəyyən qədər də olsa uzaqlaşdırmaq, cəmiyyətə inteqrasiyasını təşkil etməkdir”

“ƏSA ölkəmizdə əsas heyəti əlilliyi olan aktyorlardan ibarət ilk inklüziv teatrdır"

Fiziki məhdudiyyətli insanların həyata baxışı, sənətə münasibəti çox maraqlıdır. Bəzən düşünürük ki, yerimə əngəli olan insanlar səhnədə, kinoda necə rol oynaya bilərlər? Ancaq belə deyil, onlar özlərinin istedadını səhnədə daha qabarıq şəkildə ifadə edə bilirlər. İnanmırsınız? Bakıda fəaliyyət göstərən müstəqil peşəkar inklüziv ƏSA teatrında çalışan fiziki əngəlli aktyor və aktrisalar, sözün həqiqi mənasında, səhnəni fəth ediblər. Bildiyimiz qədər, ƏSA inklüziv teatrı dünyada yeganə teatrdır ki, burada fiziki məhdudiyyəti olan aktyor və aktrisalar çalışır. Teatrdan aldığımız məlumata görə, Azərbaycanın və eləcə də Qafqazın əlilliyi olan və olmayan aktyorlardan ibarət ilk teatrı olan ƏSA 3 sentyabr 2016-cı ildə aktyor-rejissor Nihad Qulamzadə tərəfindən yaradılıb. Yaranması ilə bağlı ictimaiyyətə elan verildikdən dərhal sonra bir çoxları ƏSA teatrının Azərbaycan incəsənətində inqilabi təşəbbüs olduğunu və yaxud son illər ölkəmizdə baş verən ən müsbət hadisə olduğunu bildiriblər. Müstəqil şəkildə fəaliyyət göstərən teatr heç bir qurum və şəxs tərəfindən maliyyələşmədən ilk addımlarını atıb. Teatrın fəaliyyətə başlaması üçün ilkin maliyyə dəstəyini teatrın hazırkı baş meneceri Nicat Qulam təmin edib. Teatrın adına gəlincə, ƏSA adı bir çoxlarının istifadə etdiyi əl ağacı mənasını daşıyır, eyni zamanda, əngəlsiz, sərhədsiz, azad sözlərini özündə birləşdirir.Teatrdan bildiriblər ki, əlilliyi olan şəxslərin cəmiyyətə inteqrasiyasını bərpa etmək və sürətləndirmək, əlilliyi olan, eyni zamanda olmayan şəxslərin birgə fəaliyyətini təmin etmək, onların sosial, ictimai rifahını yüksəltmək, nəinki teatrla, incəsənətin digər sahələri ilə də məşğul olmalarına təşviq etmək kimi mütərəqqi məqsədlər ƏSA teatrının yaranmağına səbəb olub.Məlum olduğu kimi, qısa zamanda teatr öz üslubu ilə ictimai rəğbət qazana və digər əlilliyi olan şəxslərdə motivasiya yarada bilib. Belə ki, ƏSA-ya qoşulmaq üçün əlilliyi olan və olmayan şəxslər teatra çoxsaylı müraciət ünvanlayıblar.Beş nəfərlik heyətlə fəaliyyətə başlayan ƏSA teatrı müəyyən zamanlarda otuz nəfərdən çox heyətlə fəaliyyətinə davam edirib. Bir ildən çox olan fəaliyyətləri dövründə əlilliyi olan və olmayan aktyorların iştirakı ilə dörd tamaşa və bir performans hazırlayıblar. Bu tamaşalar fasilələrlə bir neçə dəfə nümayiş olunub.ƏSA teatrı yaranması ilə ölkə tarixində böyük bir ilkə imza atıb. Eyni zamanda, teatr fəaliyyəti dövründə bir çox dünya miqyaslı ilklər həyata keçirib. ƏSA teatrı dünyada ilk dəfə teatr tamaşasını işarət dili ilə sinxron şəkildə tərcümə edib. Bu, nitq məhdudiyyəti olan şəxslər üçün atılmış vacib addımlardan biri idi. Beləcə, hazırda tamaşaçılarımız arasında nitq məhdudiyyətli şəxslər çoxluq təşkil edirlər. Əlilliyi olan şəxslərlə bağlı ölkə tarixində ilk dəfə sosial videoçarx ƏSA teatrı tərəfindən hazırlandı. Sosial çarxı çəkməkdə məqsəd cəmiyyətin bütün təbəqələrinin diqqətini ölkədə əlilliyi olan şəxslərə yönəltmək olub.Onu da vurğulayaq ki, Prezident İlham Əliyev əlilliyi olan aktrisanı mədəniyyət sahəsində göstərdiyi nailiyyətlərə görə Prezident mükafatı ilə təltif edib. Bu aktrisa da ƏSA teatrının yetirməsi Gülnar Əlfidatlıdır. Bununla da Gülnar Əlfidatlı ƏSA teatrının aktrisası olaraq əlilliyi olan aktrisa kimi Prezident mükafatı alan ilk gənc olub. ƏSA teatrının rəhbəri, rejissor Nihad Qulamzadə “Adamlar və siçanlar – 2” tamaşasının quruluşunda teatr tariximizdə bir ilk həyata keçirib. Belə ki, Nihad Qulamzadə tamaşanın quruluşunda film texnikalarından, xüsusilə də “flashbacklar”dan istifadə edib. Bununla da teatr tarixinə yeni üslub gətirib.ƏSA teatrının həyata keçirdiyi tamaşa və layihələr hər zaman teatr ictimaiyyəti tərəfindən böyük maraqla qarşılanıb. Belə ki, teatrda “DUMB” psixodraması (müəllif və quruluşçu rejissor Nihad Qulamzadə), Kapoeyra üslubunda inkluziv performans ( müəllif və quruluşçu rejissor Nihad Qulamzadə) ,“Yuxum” (U.Şekspir, “Yay gecəsində yuxu” romantik komediyası, quruluçu rejissor Şamil İbrahimov, rejissor Nihad Qulamzadə), “Adamlar və siçanlar (C.Steynbek “Siçanlar və insanlar haqqında” faciəsi, quruluşçu rejissor və bəstəkar Nihad Qulamzadə, rejissor Elşən Əsgərov), “Adamlar və siçanlar – 2” (C.Steynbek, “Siçanlar və insanlar haqqında” faciəsi, quruluşçu rejissor Nihad Qulamzadə), “Paris Partladı” (M.F. Axundov "Müsyö Jordan və Dərviş məstəli şah" komediyası, quruluşçu rejissor Elşən Əsgərov) və s. tamaşalara quruluş verilib.

Hələlik dünyada yeganə olan inklüziv ƏSA teatrının baş meneceri Nicat Qulami “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, bu teatrın öz hədəfləri var: “Doğrudur, ƏSA teatrı ölkəmizdə əsas heyəti əlilliyi olan aktyorlardan ibarət ilk inklüziv teatrdır. Hətta təvakökarlıqdan uzaq olsa da, demək lazımdır ki, ƏSA hazırda dünyada məhz bu cür fəaliyyət göstərən yeganə teatrdır. Dünya üzrə əlilliyi olan şəxslərdən ibarət müxtəlif xareoqrafiya və rəqs qrupları olsa da, həm sayları çox azdır, həm də bunlardan sadəcə, bir neçəsi peşəkar şəkildə fəaliyyət göstərir. Teatra gəldikdə isə, belə bir ikinci aktiv fəaliyyət göstərən teatr yox dərəcəsindədir. Teatrımızın yaranmasında məqsəd əlilliyi olan şəxslərin incəsənətə daha yaxın olmasına dəstək vermək, həmin şəxsləri monoton həyat tərzində müəyyən qədər də olsa uzaqlaşdırmaq, cəmiyyətə inteqrasiyasını təşkil etməkdir”.

O vurğuladı ki, ƏSA teatrı nəinki son illərdə, 21-ci əsrdə Azərbaycan teatr tarixi üçün ən böyük hadisələrdən biridir.

İradə SARIYEVA

Bakı xəbər.- 2018.- 5 dekabr.- S.15.