Cumhuriyyət medalı - Azərbaycanın şərəfli tarixinin simvollarından biri kimi…

Yunus Oğuz: “Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin 100 illiyi” yubiley medalının təsis olunmasının tarixi-siyasi əhəmiyyəti çox böyükdür”

Faiq Ələkbərli: “Cumhuriyyətin 100 illiyini yaşadığımız bir dönəmdə belə bir medalın təsis edilməsini çox yüksək dəyərləndirirəm”

Bu il mayın 28-də Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin (AXC) 100 yaşı tamam olur. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev bir neçə ay əvvəl AXC-nin 100 illik yubileyinin yüksək səviyyədə keçirilməsi və 2018-ci ilin “Cumhuriyyət ili” elan edilməsi ilə bağlı Sərəncam imzalayıb.

Mayın 1-də isə “Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin 100 illiyi (1918-2018)” yubiley medalı təsis edilib. Qeyd edək ki, Milli Məclisin mayın 1-də keçirilən iclasında “Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin 100 illiyi (1918-2018)” Azərbaycan Respublikasının yubiley medalının təsis edilməsi ilə əlaqədar “Azərbaycan Respublikasının orden və medallarının təsis edilməsi haqqında” Qanuna dəyişikliklər edilməsi ilə bağlı qanun layihəsi müzakirə olunub. Təklif olunan dəyişikliyə əsasən, “Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin 100 illiyi (1918-2018)” yubiley medalı təsis edilib. Məlumatlara görə, Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti liderlərinin varisləri və Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti irsinin tədqiqində və təbliğində, Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin qorunub saxlanmasında və inkişafında, ölkənin ictimai-siyasi həyatında xüsusi xidmətlərinə görə Azərbaycan vətəndaşları, əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslər bu medalla təltif olunacaqlar.

“Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin 100 illiyi (1918-2018)” yubiley medalının təsis edilməsinin mahiyyətini şərh edən ekspertlər qeyd edirlər ki, bunun böyük tarixi-siyasi əhəmiyyəti var.

“Olaylar” qəzetinin və eyni adlı saytın rəhbəri, yazıçı-dramaturq, tədqiqatçı Yunus Oğuz “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, “Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin 100 illiyi (1918-2018)” yubiley medalının təsis edilməsi dövlətimizin öz şanlı tarixinə sonsuz sayğısının təzahürüdür.

“Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin 100 illiyi” yubiley medalının təsis olunmasının tarixi-siyasi əhəmiyyəti çox böyükdür. Bu, ilk növbədə, onu göstərir ki, bu il 1918-ci ildə Müsəlman Şərqində ilk dəfə qurulan demokratik respublikanın 100 illiyinin keçirilməsi bir daha o respublikanın qüdrətini təsdiq edir. Bu medalın təsis edilməsinin tarixi əhəmiyyəti odur ki, biz keçmişimizi bu kimi vasitələrlə gələcəyə daşımalıyıq. Gələcək nəsillər bilməlidirlər ki, Cumhuriyyət olub və işğalçılar tərəfindən qəsb edilib, ancaq buna baxmayaraq, yenidən bərpa edilib. Bu medalın təsis edilməsi Cumhuriyyətin təbliği, tanıdılması baxımından gənc nəsil üçün də xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Onun gənclərə daha yaxından tanıdılması olduqca vacibdir. Bu, cəmiyyətimiz üçün də gərəklidir. Çünki Cumhuriyyətin bərpasında saysız-hesabsız insan iştirak edib. Mən o fikirlə razılaşmıram ki, 350 nəfər millət vəkilinin hamısına “istiqlalçı” adı verilsin. Əslində, Cumhuriyyətin 100 illiyi ilə bağlı təsis edilən medal, birinci, xalqın özünə verilməlidir. Çünki dövlətimizin istiqlalını ikinci dəfə xalq özü qazanıb. Əgər xalq Ali Soveti mühasirəyə almasaydı, təzyiq və təpkilər göstərməsəydi, bəlkə də biz müstəqilliyimizin bərpası məsələsində Türkmənistandan və digər Orta Asiya respublikalarından sonra gələrdik. Faktiki olaraq isə Baltikyanı ölkələrdən sonra birinci Azərbaycan dövlət müstəqilliyini elan edib, müstəqillik bəyannaməsini imzalayıb. Sözümün canı odur ki, xalqın özü istiqlala can atdı və onu yenidən əldə etdi. İndi bir qisim millət vəkili deyir ki, bəzi deputatlara “istiqlalçı” adı verilməlidir, bir qisim isə təklif edir ki, 350 nəfərə verilsin. Fikrimcə, onların çoxu heç bu ada layiq deyil”- deyə bildirən Y.Oğuz hesab edir ki, “Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin 100 illiyi” yubiley medalı Azərbaycan istiqlalının qazanılmasında rolu olan insanlara verilməlidir. Onun sözlərinə görə, elə insanlar var ki, onlar həmin dövrdə deputat olmayıblar, ancaq Azərbaycanın istiqlalı uğrunda mücadilələr veriblər. O deyir ki, xalqı istiqlala səsləyən, Cumhuriyyətin bərpası uğrunda mübarizəyə hazırlayan, onların önündə gedən insanların əməyi unudulmamalıdır: ”Əgər onların təklif etdiyi kimi, deputatlara “istiqlalçı” adı verilsə, bəs onda meydanlarda olan insanlar nə etsinlər? Deputatlar ona görə istiqlalın bərpasına əl qaldırıb səs verirdi ki, onların arxasında xalq dururdu. Müstəqillik bəyannaməsinə səs verənlər arxayın idilər ki, xalq onlara dəstək verir. Bilirsiniz, o dövrdə gecə-gündüz yatmayıb Azərbaycanın müstəqilliyi uğrunda mübarizə aparan insanlar var idi. Hətta onlar arasında bu yolda canlarını qurban verənlər də oldu. İnsanlar var idi ki, onlar camaatı meydanlara toplayır, onları yönləndirir, onlara şüarlar verirdilər, bəs onlar nə olacaq? Hamı deyir mən müstəqilliyə səs vermişəm, mənə “istiqlalçı” adı verilsin. Mən o vaxt heç deputat olmamışam, ancaq həmişə xalqın içində meydanlarda idim. O dövrdə AXC-nin İdarə Heyətinin üzvü idim. Bəs mənim haqqım, mənim kimi digər insanların haqqı nə olacaq? Rayon şöbələrinin idarə heyətlərinin üzvləri vardı, hədsiz dərəcədə fəal idilər, rayonlarda camaatı mitinqlərə toplayırdılar. Ona görə də hesab edirəm ki, millət vəkilləri arasında “istiqlalçı” sözü yığışdırılmalıdır. İstiqlalçı xalqdır və istiqlalın bərpa edilməsi uğrunda mücadilələr verən, mübarizə aparan insanlara da “Cumhuriyyət” medalı verilsin. Millət vəkillərinə də o medal verilsin, ancaq onların hamısı “istiqlalçıyam” deməsinlər. Düzdür, o dövrdə millət vəkilləri arasında istiqlalçılar da var idi. Məncə, bu gün ancaq deputatların istiqlalçı adlandırılması ədalətsizlik olardı. “Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin 100 illiyi” yubiley medalı ilk növbədə Heydər Əliyevə düşür. Çünki Azərbaycanın müstəqilliyi məsələsi ilk dəfə Naxçıvan Ali Məclisində Heydər Əliyevin rəhbərliyi, təşəbbüsü ilə gündəmə gətirilib, üçrəngli bayrağımız orada dalğalanıb. Bu medal Əbülfəz Elçibəyə, Gültəkin anaya düşür. Gültəkin ana ilk dəfə Azərbaycan bayrağını bədəninə tikib gətirmişdi və bayrağı 1988-ci ildə meydanda açdı. Belə insanlar vardı. Bu gün onların hər üçü haqq dünyasındadır, Allah onlara rəhmət eləsin. Mən yüzlərlə elə insan adı çəkə bilərəm. Neçə nəfər Naxçıvanda istiqlal uğrunda şəhid olub, bəs millət vəkilləri onlardan və onların ailələrindən niyə danışmır, ancaq özləri haqqında düşünürlər ki, onlar istiqlala səs veriblər. Onda xahiş edirəm, Naxçıvan Ali Məclisinin bütün deputatlarına “Cumhuriyyət” medalı verilsin, çünki ilk dəfə Azərbaycan bayrağını onlar qaldırıblar. Belə faktlar var. Bu baxımdan, bölücülük aparılması düzgün deyil. Kimin əməyi, xidməti olub, xalqın önündə gedib, bu yolda təzyiqlə, təqiblə üzləşib, onlar bu medala layiq görülsünlər”.

Tarix üzrə fəlsəfə doktoru Faiq Ələkbərli də “Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin 100 illiyi (1918-2018)” yubiley medalının təsis edilməsini yüksək dəyərləndirir. Bu medalın təsis edilməsinin böyük əhəmiyyət daşıdığını vurğulayan alim bildirdi ki, bu, dövlətimizin Cumhuriyyət irsinə verdiyi dəyər olmaqla yanaşı, həm də Cumhuriyyətin hüquqi-siyasi varisi olmasının bir daha sübut edilməsidir: ”Sözün açığı, Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti ilə bağlı belə bir medalın təsis olunması hər bir vətəndaşda qürur hissi yaradır. Yəni bunu duymaq çox qürurvericidir. Bu medalın təsis edilməsi yalnız Cumhuriyyətin varlığının dərkində deyil, həm də Cumhuriyyət ənənələrinin yeni nəslə çatdırılmasında önəmli rol oynayır. Bu, müsir gəncliyin Cumhuriyyət ideyalarının mahiyyətini dərk etməsində də önəmlidir. Bu medalın təsis edilməsinin əhəmiyyəti həm tarixi, həm siyasi, həm də digər baxımdan çox böyükdür. Ümid edirəm ki, Cumhuriyyətlə bağlı digər medal və ordenlər də təsis ediləcək. Çünki Cumhiriyyət bizim XX və XXI əsrin əvvələrindəki tariximiz üçün son dərəcə önəmlidir. Bu cür medalların göstərilən sahədə fədakarlıq göstərən insanlara verilməsi çox yaxşı olardı. Bu, bir tərəfdən, milli tariximizin, ictimai-fəlsəfi düşüncəmizin dərk edilməsidir, digər tərəfdən, Azərbaycanın bütövləşməsi, işğaldan azad edilməsi istiqamətində verilən bir dəyərdir. Ona görə də Cumhuriyyətin 100 illiyini yaşadığımız bir dönəmdə belə bir medalın təsis edilməsini çox yüksək dəyərləndirirəm. Hesab edirəm ki, bu, Cumhuriyyət tarixini tədqiq edib araşdıranlara, bu ideyanı yaşadanlara və onu təbliğ edənlərə də verilən qiymətdir. Bu medalın təsis edilməsi Cumhuriyyətə, onu quranların xatirəsinə ehtiram və onu yaşadanlara da böyük töhfədir”.

İradə SARIYEVA

Bakı xəbər.- 2018.- 3 may.- S.7.