Paşinyan Ermənistanın Qarabağ təcavüzkarlığının iç üzünü BMT tribunasında tam açıb göstərdi…

Erməni ekspertləri şoka salan yeni fakt…

Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin dinc yolla həlli üçün istər Azərbaycan, istərsə də vasitəçilər tərəfindən edilən cəhdlərin üzərindən Ermənistanın mövcud hakimiyyətinin qalın xətt çəkməsi aydın şəkildə özünü göstərməkdədir. Bunu Ermənistanın baş nazir Nikol Paşinyanın BMT Baş Assambleyasının 73-cü sessiyasında çıxışı zamanı səsləndirdiyi fikirlər də təsdiq edir. Bu çıxışdan bir daha bəlli olur ki, İrəvan Qarabağ konfliktinin dinc yolla həllini istəmir və o üzdən problemin həlli üçün savaşdan başqa yol qalmır.

Qeyd edək ki, hakimiyyətə gəldiyindən bəri Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı populist və sərsəm bəyanatlarla çıxış edən Paşinyan BMT-də də Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ətrafında vəziyyəti daha da gərginləşdirəcək bəyanatlar verib: “Dağlıq Qarabağ heç vaxt Azərbaycanın tərkibində ola bilməz. Qarabağ münaqişəsinin nizama salınması Ermənistanın xarici siyasətinin prioriteti olaraq qalır. Dağlıq Qarabağın statusu və təhlükəsizliyi danışıqlar prosesində Ermənistanın xüsusi prioriteti olacaq”. Bundan başqa, baş nazir münaqişənin “əsas subyekti” adlandırdığı Dağlıq Qarabağla Azərbaycanın dialoqa başlamalı olduğu barədə tələbini də yeniləyib. Ekspertlər isə hesab edir ki, əvvəla, BMT tribunasında belə mövqe sərgiləməklə Paşinyan özünü gülünc duruma salıb. Ən azı ona görə ki, Paşinyanın tribunasından çıxış etdiyi BMT-nin Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı məlum dörd qətnaməsi var və onların hamısında Dağlıq Qarabağ Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi kimi qeyd olunur. Belə ki, BMT Təhlükəsizlik Şurası Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə əlaqədar 822 , 853, 854 və 884 saylı qətnamələri yekdilliklə qəbul edərək, Azərbaycan ərazilərinin işğalını pisləyib. Həmin qətnamələrdə də Azərbaycanın ərazi bütövlüyü, suverenliyi və sərhədlərinin toxunulmazlığını, Dağlıq Qarabağın Azərbaycanın ayrılmaz hissəsi olduğunu bir daha təsdiq edib. Eyni zamanda işğalçı qüvvələrin dərhal, tam və qeyd-şərtsiz bütün işğal olunmuş Azərbaycan ərazilərindən çıxarılmasını tələb edib. Hətta 874 saylı qətnamədə BMT Təhlükəsizlik Şurası ATƏT-in Minsk Qrupunun bütün üzvləri tərəfindən təqdim olunan “Təhlükəsizlik Şurasının 822 və 853 saylı qətnamələrinin icrası üçün təxirəsalınmaz tədbirlər haqqında yeniləşdirilmiş vaxt cədvəli” da müəyyən edib. Təhlükəsizlik Şurasının 853 saylı qətnaməsinin mandatı əsasında tərtib olunan bu sənəd Ermənistan qoşunlarının Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərindən mərhələli şəkildə və konkret vaxt qrafiki əsasında çıxarılmasını nəzərdə tutur. İndi belə sənədlər ortada ola-ola Paşinyanın BMT tribunasından Qarabağ məsələsi ilə bağlıyenə sərsəm fikirlər səsləndirməsi həm onun özünün bu mötəbər təşkilatda rüsvayçı vəziyyətə düşməsini, Qarabağ danışıqlarının mahiyyətindən xəbərsiz olmasını göstərir, həm də konfliktin sülh yolu həllini mümkünsüz hala gətirir. Özü də bütün bunlar dünyanın gözü qarşısında baş verir.

Belə vəziyyət Ermənistanın xarici işlər naziri Zöhrab Mnatsakanyanla Azərbaycan xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarovun Nyu-York görüşünü də əhəmiyyətsiz edir. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, Mnatsakanyan özü də destruktiv mövqe sərgiləyir. Belə ki, erməni nazir Azərbaycan-Ermənistan sərhədində və qoşunların təmas xəttində vəziyyətin gərginləşməsinə görə məsuliyyəti rəsmi Bakının üzərinə atmağa çalışır.

Lakin Ermənistandan fərqli olaraq, Azərbaycan elə BMT-də konfliktin dinc müstəvidə həllini istədyini açıq bəyan edir. Bakı münaqişənin həlli üçün BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələrini rəhbər tutaraq, ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədrləri tərəfindən real addımlar atılması, Ermənistanın substantiv danışıqlar masasına qaytarılmasını tələb edir. Bakı bəyan edir ki, Ermənistandan beynəlxalq hüquq və BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələri əsasında üzərinə düşən öhdəliklərin yerinə yetirilməsinin tələb edilməsi təmin olunmalıdır. Əks təqdirdə İrəvanın konstruktiv mövqeyə gəlməsi çətin olacaq və Paşinyanın BMT-dəki çıxışı Bakının bu mövqeyində bir daha haqlı olduğunu göstərir.

İşğalçı ölkənin hazırkı mövqeyi, sadəcə, Qarabağ münaqişəsinin yenidən alovlanmasına xidmət edir. Erməni siyasi şərhçi Samvel Akopyan isə ölkəsinin hamilərini itirdiyi bir vaxtda müharibənin yenidən başlanmasının ölkəsi üçün fəlakət olacağını vurğulayır. “Nikol Paşinyan: tütün qutusunda baş nazir” sərlövhəli şərhində o, diqqəti ilk növbədə buna yönəldir ki, Paşinyanı ABŞ hakimiyyətə gətirib və qarşısına konkret hədəflər qoyub: “Paşinyanın Ermənistanı Rusiya kimi ənənəvi müttəfiqlərindən ayırması da bu hədəflərdən biridir. Vaşinqtonun əsas hədəflərindən biri Paşinyanın əli ilə Qarabağ münaqişəsini həll etməkdir. Çünki Azərbaycanın əraziləri hərbi yolla azad etmək planı və bu işdə NATO üzvü olan Türkiyənin onu dəstəkləməsi KTMT-nin timsalında Rusiyanın da məsələyə qarışması ilə nəticələnə bilər. ABŞ bunu NATO ilə Rusiya arasında hərbi münaqişənin başlanması olaraq görür. Hərçənd, Qarabağa görə NATO və Rusiyanın toqquşmasını nə Vaşinqtonda, nə Brüsseldə, nə də Ankarada istəyirlər. Buna görə də ABŞ və Türkiyə Qarabağın azad edilməsinin fərqli yolunu seçdi: Ermənistan cəmiyyəti Qarabağı könüllü şəkildə Azərbaycana qaytarsın. Paşinyanın korrupsiya ilə mübarizə şüarı altında “Qarabağ klanını” təqib etməsi də bu planın bir hissəsi kimi görünür”. Akopyan məqaləsində Respublika Partiyasının deputatı Artaşes Qeqamyanın Paşinyana müraciətini də xatırladır. A.Qeqamyan “İravunk” qəzetində Paşinyana ünvanladığı müraciətində deyirdi: “Sən öz azarkeşlərini inandırırsan ki, erməni xalqının arasında qaralar və ağlar var. Nə edirsən et, amma cinsi azlıqları gizli və açıq müdafiə edərək, bizim ailə dəyərlərimizi məhv etmə. İrəvanın polis bölmələrinə, bütün ermənilərin katolikosuna hücum edən təcavüzkar dini sektaları himayə etmə. Soros tərəfindən maliyyələşdirilənlər 15-18 noyabrda İrəvanda “Şərqi Avropa və Mərkəzi Asiyanın LQBT – xaçpərəstlərinin forumu” adı altında növbəti yığıncaq keçirməyi planlaşdırır. Səndən xahiş edirəm, inqilab və əksinqilab haqqında əsəbi nitqlərinlə insanlara əzab verməyi dayandır. Bəlkə sən anlamırsan, lakin Ermənistanın milli təhlükəsizliyi təhdid altındadır”.

S.Akopyan iddia edir ki, Türkiyə və Azərbaycanın Qarabağı azad etmək planlarını işə saldığı ərəfədə Ermənistanın daxilindəki xaotik vəziyyət getdikcə inkişaf edir:

“Artıq şübhə etməməliyik ki, ABŞ tütün qutusunu açacaq, oradan Nikol Paşinyan çıxacaq və Qarabağı Azərbaycana qaytarmalı olacaq. Düzdür, baş nazir indi Qarabağla bağlı sərt bəyanatlar səsləndirir. Amma Azərbaycan hərbi hərəkətə keçəndə onu dayandırmaq çətin olacaq. Rusiya və ABŞ da işə qarışmayacaq. Ona görə yaxşı olardı ki, Paşinyan Qarabağ məsələsində ölçülü-biçili danışsın. Ermənistanı ağır mərhumiyyətlərin gözlədiyi yeni Qarabağ savaşını körükləməsin”. Ekspert xatırladır ki, aprel döyüşləri və Günnüt əməliyyatlarındakı məğlubiyyətləri Paşinyan diqqətdən qaçırmamalıdır.

Rusiya Aktual İqtisadiyyat İnstitunun rəhbəri Nikita İsayev isə Paşinyana məsləhət görür ki, Moskvanın dəstəyini itirdiyini yaddan çıxarmasın. O, İrəvandan fərqli olaraq, Bakının Kremlə daha yaxın olduğunu və bunun Qarabağ münaqişəsinə də öz təsirini göstərdəyini vurğulayır. Bildirir ki, Azərbaycanla Rusiya arasında dialoqun aktivləşməsi Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinə təkan verə bilər. Rusiya prezidenti Vldaimir Putinin ölkəmizə səfərinə diqqət çəkən Nikita İsayev qeyd edir ki, iki ölkənin həm siyasi, həm də iqtisadi sahədə əməkdaşlıq üçün geniş imkanları var: “Azərbaycan və Rusiya arasında aktiv siyasi dialoqa baxmayaraq, iqtisadi münasibətlər arzulanan səviyyədə deyil. Həm Rusiya, həm də Azərbaycan iqtisadiyyatının əsas hissəsini neft və qaz sahəsi təşkil edir. Hər iki ölkə qeyri-neft sektorunun inkişafında maraqlıdır. İki ölkə logistika sahəsində əməkdaşlığı inkişaf etdirə, “Şimal-Cənub“ nəqliyyat dəhlizi də iki ölkə üçün böyük imkanlar yarada bilər. Siyasi məqama gəldikdə isə, qeyd etmək istərdim ki, Qərb və Rusiyanın arasında qalan Ermənistanın Moskva ilə münasibətləri soyuqlaşır. Bu isə Rusiya və Azərbaycan arasında münasibətlərin isinməsinə səbəb olur. Rusiya və Azərbaycan prezidentləri arasında tez-tez baş tutan görüşlər bir növ Ermənistana işarədir ki, Moskva Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həll olunması məsələsində Azərbaycanın yanında ola bilər. Biz bilirik ki, Rusiya Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllində aparıcı rola malikdir”.

Beləliklə, real vəziyyətin təhlili göstərir ki, Ermənistan beynəlxalq müstəvidə hami və dayaqlarından məhrum olub. Hərbi müstəvidə isə Azərbaycandan qat-qat zəifdir. Bu vəziyyətdə isə İrəvanın sərsəm Qarabağ açıqlamaları bu ölkənin uduzacağı yeni savaşı qaçılmaz edir və buna görə də, dəfələrlə qeyd olunduğu kimi, məsuliyyət sırf Ermənistan tərəfinin üzərinə düşür. İndi Ermənistana rəhbərlik edən Paşinyanın Qarabağ məsələsində ciddi hərbi təzyiq görməyənə qədər ağıllanmayacağı da şübhə doğurmur. Məsələ burasındadır ki, Paşinyan onu hakimiyyətə gətirən səbəbləri, yəni yoxsulluğu, səfaləti, işsizliyi aradan qaldırmaq üçün ciddi addımlar atmaq imkanında deyil. Bu səbəbdən küçənin dəstəyini, ən azından, növbədənkənar parlament seçkilərinə qədər qoruyub saxlamağın yeganə yolu kimi Qarabağ məsələsi ətrafında ifrat radikallıq və populizmi görür. Amma qeyd olunduğu kimi, bu vəziyyət də öz növbəsində Qarabağ münaqişəsinin yenidən başlanmasını qaçılmaz edir. Digər tərəfdən faktdır ki, Ermənistan silahlı qüvvələrinin Azərbaycanın işğal edilmiş ərazilərində mövcudluğu vəziyyətin gərginləşməsi və insidentlərin baş verməsinin əsas səbəbidir. Bu vəziyyətin davamı isə müharibəni tətikləyən başlıca faktorlardan biri qismində çıxış edir.

Tahir TAĞIYEV

Bakı xəbər.- 2018.- 27 sentyabr.- S. 9.