“Sandıq açıldı, Mirzə Şəfinin sirri aydın oldu” - Böyük şairə həsr olunmuş kitab işıq üzü gördü, həm də üç dildə… -

Ötən gün "Xalq" Bankın "Xalq Əmanəti" layihəsindən növbəti kitab təqdim olunub. Sayca on səkkizinci nəşr böyük Azərbaycan şairi, mütəfəkkiri, maarifçi-pedaqoqu Mirzə Şəfi Vazehin yaradıcılıq irsinə həsr edilib.

Məlumat üçün bildirək ki, kitab üç dildə - Azərbaycan, rus və alman dillərində çap olunub və onun nəşri şairin anadan olmasının 225-ci ildönümünə təsadüf edir.

Mirzə Şəfi Vazehin yaradıcılıq irsinə həsr olunmuş adıçəkilən kitabın təqdimat mərasimində iştirak edən layihənin redaktoru, şair Səlim Babullaoğlu çıxış edərək bildirdi ki, kitab beş ildən çox müddət ərzində, müxtəlif ölkələrinin çoxsaylı araşdırmaları nəticəsində ərsəyə gəlib: “Kitabda həm klassik, həm də müasir təcrübələr yer alıb, bizə doğru 170 ilə yaxın yol gəlib. 170 il sonra ilk dəfədir ki, Vazehin bütün şeirləri Azərbaycan dilinə çevrilib. Onun 20-dək almanca şeiri var ki, indiyə qədər Azərbaycan dilində nəşrdə yer almamışdı”.

Daha sonra çıxış edən Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının vitse-prezidenti, akademik İsa Həbibbəyli qeyd etdi ki, Vazehlə bağlı yeni kitab Azərbaycan ədəbiyyatı, elmi, ictimai fikrinə hədiyyədir: “İndiyə qədər Mirzə Şəfi Vazehin yaradıcılığı bizdə bu qədər geniş tədqiq olunmayıb. Vazeh haqda bu gün də çox şey bilmirik. Nəğmələri, kitabları çeçələ barmağımız həcmində olub. Onun yalnız 40-50 şeiri ilə tanış idik.

Bu kitabda isə onun bütün yaradıcılığı öz əksini tapıb. Düşünürəm ki, kitab Vazeh yaradıcılığı haqqında çox qiymətli əsərdir”.

Milli Məclisin deputatı, akademik Nizami Cəfərov kitabın əhəmiyyətinə toxunub: "Uzun illər ədəbiyyatşünaslar arasında "Fridrix Martin fon Bodenştedtin sandığı" ifadəsi olub. Sandıq nə vaxt açılacaqdısa, Mirzə Şəfinin də sirri aydın olacaqdı. Məlum oldu ki, belə sandıq yox imiş. Bu da bir mistika idi. Mənə elə gəlir ki, sandıq bu gün açılır. Onun bu mistikasına, yaradıcılığının fəlsəfəsinə izahlar çox olacaq”.

Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyinin direktoru, millət vəkili Rafael Hüseynov kitabın Azərbaycan-Almaniya ədəbi əlaqələr nöqteyi-nəzərindən önəmli olduğunu vurğulayıb. O, Mirzə Şəfi Vazehə zamanında sahib çıxılmadığını dilə gətirdi: “Şəfidən ayrılıqdan böyük zaman keçib və ilk dəfə fundamental kitab hazırlanıb. Həmişə axtarırdıq ki, Şəfinin arxivi Bodenştetin evinin hansısa küncündədir, gizlədib və bu arxivin açılma müddəti var, amma Həmid Məmmədzadə sübut etdi ki, onu kənarda yox, elə evdə axtarmaq lazımdır.

Kekelidze adına Əlyazmalar İnstitutunda şeirlər məcmuəsi tapdı. O cüngün içərisində Mirzə Şəfi Vazehin bu günə qədər məlum olmayan şeirləri vardı”.

Rafael Hüseynov Mirzə Şəfi Vazehlə bağlı rastına çıxan nümunədən də söz açdı: “Moskva hər il “Şkola molodiy vostokavedova” adlı konfrans keçirirdi, ayrı-ayrı şəhərlərdə təşkil olunurdu. 1981-ci ildə tədbir İrəvanda keçirilirdi və mən də iştirak elədim. Matenadaranda əlyazmalarla işləyəndə Sayat Novanın oğlu Ohanın Azərbaycan türkcəsində Mirzə Şəfi Vazehə cavab olaraq yazdığı şeir rastıma çıxdı. Axtarası olsaq, hələ nə qədər mətnlər ortaya çıxar”.

AMEA Folklor İnstitutunun direktoru, akademik Muxtar İmanov bildirdi ki, böyük yaradıcı kollektivin zəhməti hesabına ərsəyə gələn bu kitab Mirzə Şəfi ilə bağlı bir sıra sirlərin üstünün açılmasına rəvac verə və gələcək tədqiqatlara böyük işıq sala bilər.

Araşdırmaçı Orxan Aras isə vurğuladı ki, 45 atalar sözü və deyim Mirzə Şəfi Vazehin şeirlərindən alman dilinə keçib: “Bu, 1919-cu ildə "Alman atalar sözü" adlı kitabda üzə çıxıb. Bu, çox vacib bir şeydir. Çörçill 1953-cü ildə Nobel mükafatı alanda etirazlar oldu, dedilər, zalım bir adama necə bu mükafatı vermək olar? Cavabda qeyd etdilər ki, ingilis dilinə Şekspirdən sonra ən çox söz daxil edən şəxsiyyət olduğundan Çörçill bu mükafatla təltif edilib. Bir dilə yeni söz və atalar sözü daxil etmək çox önəmli bir məqamdır”.

Günel CƏLİLOVA

Bakı xəbər.- 2019.- 28 iyun.- S.15.