Nəsiminin ”Divan”ının Ankaranın Milli Kitabxanasında saxlanan iki əlyazma nüsxəsinin surəti əldə edilib…

“Nəsiminin üzə çıxarılan əlyazma nüsxələri onun ədəbi irsinin tam olaraq çap olunmasına, bu külliyyatın dilçilər, ədəbiyyatşünaslar tərəfindən yenidən tədqiqata cəlb edilməsinə ciddi ehtiyac olduğunu təsdiqləyir”

Qiymət Məhərrəmli: “Nəsimişünaslıq sahəsində böyük uğurdur”

Prezident İlham Əliyevin Sərəncamı ilə 2019-cu ilin “Nəsimi ili” elan edilməsi Nəsimişünaslıq sahəsində yeni tədqiqatların meydana çıxmasına şərait yaradır. İndiyə qədər Nəsimişünaslar dəfələrlə qeyd edirdilər ki, dahi şairin əlimizdə olan “Divan”ı tam olaraq onun yaradıcılığını əks etdirmir.Onlar hesab edirdilər ki, xarici ölkə muzeylərində, kitabxanalarında Nəsimi yaradıcılığından örnəklər qorunub saxlanır. Əlbəttə, Azərbaycan alimlərinin bir sıra ölkələrin muzey və kitabxanalarında işləməyə, tədqiqat aparmağa elə də maraq göstərməməsi nəticəsində Nəsimi də daxil olmaqla əksər klassikimizin əsərlərinin xeyli hissəsi üzə çıxarılmayıb. “Nəsimi ili” çərçivəsində həyata keçirilən tədbirlər imkan verir ki, alimlərimiz xarici ölkələrin muzey və kitabxanalarında araşdırmalar aparıb burada Nəsimi irsinə aid olan əsərləri tapıb üzə çıxarsınlar. Artıq bu sahədə yeni məlumatlar üzə çıxarılıb. Belə ki, AMEA-nın Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun direktor müavini, filologiya üzrə elmlər doktoru Paşa Kərimov böyük Azərbaycan şairi İmadəddin Nəsiminin ”Divan”ının - lirik şeirlər toplusunun Ankaranın Milli Kitabxanasında saxlanan iki əlyazma nüsxəsinin surətini əldə edib. Bu nüsxələrdə şairin "Hüseyni” təxəllüsü ilə yazdığı şeirləri aşkar edilib. 105 vərəqdən ibarət birinci əlyazmanın başlığı “Divani-Həzrət Seyyid-Nəsimi” kimi getsə də, buradakı şeirlərin çoxu “Hüseyni” təxəllüsü ilə yazılıb. 124 vərəqdən ibarət ikinci əlyazmada şairin həm “Nəsimi”, həm də “Hüseyni” təxəllüsü ilə yazdığı şeirləri var.

Xatırladaq ki, bundan əvvəl də P.Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından böyük Azərbaycan şairi İmadəddin Nəsiminin anadilli “Divan”ının iki nüsxəsinin surətini əldə etmişdi. 83 vərəqdən ibarət birinci “Divan” aydın nəsx xətti ilə köçürülüb. 308 vərəqdən ibarət olan ikinci “Divan” da səliqəli və gözəl xətlə yazılıb. Qeyd edilənə görə, bu “Divan” Nəsiminin əlyazma divanları içərisində ən irihəcmlilərdəndir. “Divan”ın əvvəlində “Divani-həzrəti-Seyyid Nəsimi qəddəsə sirülhül-əziz” (“Həzrət Seyid Nəsiminin (qəbri pak olsun) Divanı”) sözləri yazılıb. Buraya 711 qəzəl, 6 tərcibənd, 3 məsnəvi, 9 müstəzad, 5 müxəmməs, 603 rübai, 3 qitə daxildir. Diqqəti cəlb edən cəhət odur ki, bu nüsxədə Nəsiminin əlyazma və mətbu divanlarında rast gəlmədiyimiz bir sıra şeirlər var. Mənbələrdə şairin heç bir müxəmməsinə rast gəlmədiyimiz halda, burada onun 5 müxəmməsi verilib. O da bildirilir ki, bu şeirlər hürufiliyi yaymaq məqsədilə Nəsiminin nüfuzundan istifadə edən, onun adından əsərlər yazan hürufilərə də məxsus ola bilərFilologiya üzrə fəlsəfə doktoru, tədqiqatçı-alim Qiymət Məhərrəmli “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, Nəsiminin yeni əlyazma nüsxələrinin aşkar edilərək onların surətinin ölkəmizə gətirilməsi Nəsimişünaslığa böyük töhfədir. O hesab ki, bu əlyazmalar tədqiqata cəlb edilməli və onun elmi izahı hazırlanmalıdır. Ekspertin sözlərinə görə, Nəsimi poeziyasının zənginliyi, elmi və fəlsəfi tutumu, dil gözəlliyi, rəvanlığı tədqiqatçıların bu sahədə daha geniş işlər görməsi üçün şərait yaradır. “Nəsiminin “Divanı”nın Azərbaycan elmi üçün iki yeni nüsxəsinin surətinin əldə edilməsi Nəsimişünaslıq sahəsində böyük uğurdur. Nəsiminin öz qəzəllərini müxtəlif təxəllüslərlə yazdığı məlumdur. Onların içində “Hüseyni” təxəllüsü də var. Düzdür, bu təxəllüsü elə də geniş şəkildə araşdırılmayıb. Yəni o öz qəzəllərini “Hüseyni”, “Seyid Hüseyni”, “Seyid” təxəllüsləri ilə də yazıb. Bu da bizə yeni iz açır ki, Nəsiminin yaradıcılıq örnəklərini digər ölkələrin kitabxana və muzeylərində də axtarmalıyıq. Nəsiminin üzə çıxarılan əlyazma nüsxələri onun ədəbi irsinin tam olaraq çap olunmasına, bu külliyyatın dilçilər, ədəbiyyatşünaslar tərəfindən yenidən tədqiqata cəlb edilməsinə ciddi ehtiyac olduğunu təsdiqləyir. Nəsimi irsi böyük tərbiyə və əxlaq məktəbidir. Bu məktəb geniş şəkildə tədqiq və təbliğ olunarsa, biz Nəsimini bir daha kəşf etmiş olarıq” - deyə Q.Məhərrəmli bildirdi.Q.Məhərrəmli qeyd etdi ki, Nəsiminin “Divan”ı Azərbaycanda 1972-ci ildə Həmid Məhəmmədzadə tərəfindən çap olunub. O vurğuladı ki, bundan sonra da Nəsimi irsinin bizə məlum olmayan nüsxələrinin üzə çıxacağı istisna edilmir. Alimin sözlərinə görə, AMEA-nın aidiyyəti institutları “Nəsimi ili” çərçivəsində xarici ölkələrin muzey və kitabxanalarına tədqiqatçı qrupları göndərsə, bu, müsbət hal olardı. Alimin fikrincə, bu qrup Nəsiminin dünya muzey və kitabxanalarında saxlanan əlyazmalarını üzə çıxara bilər.

İradə SARIYEVA

Bakı xəbər.- 2019.- 25 yanvar.- S.12