Yazıçı, general 85 yaşına çatdı

İllər uzunu içində doğulduğu Kavdar kəndinin yarasını gəzdirib, yurd ağrısını içi sızlaya-sızlaya yazıya çevirib, amma söz də məlhəm olmayıb yarasına.

44 günlük Vətən savaşında şanlı ordumuzun Cəbrayılın Kavdar kəndini də düşmən tapdağından azad etməsi yarasına məlhəm olub, yarası sağalıb. Gün gəlib ki, ayağı yenidən dədə-baba yurdu Kavdara dəyib, əyilib doğma kəndinin torpağını öpüb, uca və ulu çinarın köksündən süzülən kəhrzin suyundan doyunca içib, əl-üzünü yuyub, bütün acılarını da unudub, illər boyu həsrətini çəkdiyi el-obasına qovuşmağın xoşbəxtliyini yaşayıb.

85 yaşı tamam olan nasir, tənqidçi, publisist, tərcüməçi, 1980-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Juralistlər Birliyinin üzvü (1964), fılologiya elmləri doktoru (1991), Azəbaycan Milli Yaradıcılıq Akademiyasının akademiki (1996), Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin deputatı (1990), Beynəlxalq mükafat laureatı (1994), "Qızıl qələm" mükafatı laureatı Yasif Nəsirlidən danışırıq. Yasir müəllim ədəbiyyatımızın, bədii tərcümə sənətinin, publistikamızın elə bir tanınmış simalarındandır ki, onun yazdıqları ürəyinin gözündən süzülüb, səmimiyyətlə doludur, hər cümləsində insanı cəzb edən işıq var. Ədəbiyyata könül verən, qələmə, sözə bağlanan Yasif müəllim 85 yaşında da yazıb-yaradır, özü də gənclik şövqi ilə. Mehriban, səmimi insan kimi də insanların qəlbinə yol tapan Yasif Nəsirlinin ömrü doğma xalqına xidmətdə keçib.

Yasif Nəsirli 1938-ci il dekabrın 23-də Azərbaycanın Cəbrayıl rayonunun Kavdar kəndində anadan olub. Y.Nəsirli həmin rayonun Soltanlı kənd orta məktəbini bitirib, ondan sonra Bakı Mədəni-Maarif texnikumunu (1958) və Azərbaycan Dövlət Universitetini (1963) fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Moskvada M.Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunda, Ali Ədəbiyyat kurslarında (1968), ÜİLKGİ MK-nin Ali komsomol məktəbində (1964), SSRİ DTK-nin F.Dzerjinski adına Ali məktəbində (1973-1975) təhsilini artırıb. Əmək fəaliyyətinə Azərbaycan Dövlət Universitetinin Elmi Cəmiyyətinin sədri və universitet qəzetinin baş redaktorunun müavini, Azərbaycan LKGİ Mərkəzi Komitəsində təlimatçı kimi başlayıb, sonra burada şöbə müdiri vəzifələrində (1962-1969) işləyib.

Y.Nəsirlinin çağdaş ədəbiyyat tarixində özünəmıxsus yer tutduğu məlumdur. Hər zaman müşahidə edirik ki, orta nəsil yazarlar Yasif müəllimə xüsusi rəğbətlə yanaşır. Çoxlarından eşitmişik ki, onların əsərlərinin çağında Y.Nəsirlinin rolu olub. Onu da qeyd edək ki, Y.Nəsirli "Ulduz" ədəbi-bədii və ictimai-siyasi jurnalının məsul katibi və ilk baş redaktoru (1967-1968) olub. Əlbəttə, bu müddət ərzində o, dövrünün gənclərinin əsərlərini çap etməklə onlara dəstək olub.

Qeyd edək ki, Y.Nəsirli 1969-1973-cü illərdə Azərbaycan KP Mərkəzi Komitəsində təlimatçı, Azərbaycan Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsində şöbə müdiri, 1975-1987-ci illərdə İdarə rəisi və Kollegiya üzvü olub. 1987-1991-ci illərdə Azərbaycan KP MK-da İnzibati orqanlar şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışıb. Azərbaycan KP MK-ya üzv seçilib. Zaqafqaziya Hərbi dairəsi Hərbi Şurasının üzvü (1989-1991) olub. Burada general-mayor rütbəsinə layiq (1990) görülüb. Azərbaycan Prezidenti yanında Ali Nəzarət İnspeksiyasında İnzibati orqanlar şöbəsinin müdiri, sədr müavini (1991-1992) işləyib.

Yasif Nəsirli bir müddət Azərbaycan Demokratik Sahibkarlar Partiyasının üzvü olub.

Qarabağ Təşkilat Komitəsi sədrinin birinci müavini olub. Qarabağ müharibəsi veteranıdır. Respublika "Veteran" Xeyriyyə fondunun prezidenti, Dünya azərbaycanlılarının Mədəniyyət Mərkəzinin vitse-prezidentidir. Bir çox xarici ölkə universitetlərinin fəxri doktorudur. Azərbaycan yazıçılarının hərbi vətənpərvərlik komissiyası sədrinin müavinidir.

2007-ci ildən Azərbaycan Dünyası Beynəlxalq Əlaqələr Mərkəzinin (Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqə Cəmiyyəti) prezidentidir.

Prezident İlham Əliyevin 2008-ci il 19 dekabr tarixli sərəncamı ilə "Əməkdar İncəsənət xadimi" Fəxri adına layiq görülən Yasif Nəsirlinin fəaliyyətinə dövlət tərəfindən yüksək qiymət verilib.

Onu da bildirək ki, Y.Nəsirli SSRİ-nin Fəxri çekistidir.

Bundan başqa o, Ritsumeikan Universitetinin fəxri doktoru (Yaponiya, 2008) seçilib.

Yazıçılıq bioqrafiyasına nəzər saldıqda görürük ki, o, ədəbi yaradıcılığa tələbəlik illərində başlayıb. Dövri mətbuatda vaxtaşırı çıxış edib. Azərbaycan nümayəndə heyətinin başçısı kimi İngiltərə (1970), Belçika (1976), İtaliya (1978), Malta (1978), Türkiyə (1980), Fransa (1983), İraq (1993), Kuba Respublikası (2003), Yaponiya (2008), Çin Xalq Respublikası (2010) və b. ölkələrdə rəsmi səfərlərdə olub. Xidmətlərinə görə medallar və Azərbaycan Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri fərmanlari ilə təltif edilib.

Yazıçının "Liftdə hadisə", "Təyyarə geri dönür", "Qan qardaşları" və başqa pyesləri əsasında hazırlanmış tamaşalar dəfələrlə Azərbaycan Dövlət Televiziyası ilə nümayiş etdirilib.

Filologiya elmləri doktoru, professor İmaməddin Zəkiyev illər əvvəl yazdığı məqalədə Yasif Nəsirli barədə maraqlı fikirlər söyləyib. “1958-ci ilin isti avqust ayı idi. Yasif Nəsirli də, mən də Bakı Dövlət Universitetini ilk dəfə görürdük.

O, Cəbrayılın Kavdar kəndindən, mən Qubanın Qonaqkənd qəsəbəsindən gəlmişdim. O, Böyük Vətən müharibəsində qəhrəmanlıqla həlak olmuş Mirzə kişinin beş övladından biri idi. Məni oxumağa məcbur edən anam kimi, balaca Yasifi də təhsilli görmək sinəsi yanıqlı bayatılarla dolu anasının ən böyük arzularından olmuşdur. Kavdar kəndində məktub oxuya bilən bir nəfərin də olmadığı Böyük Vətən müharibəsi illərində Dilbər ana oğlunun başını sığallayıb demişdi: "Oxu, mənim kimi savadsız olma. Gələcəyin adamı olmaq istəyirsənsə, kitablardan bərk yapış!"

O, anasının müdrik tövsiyəsinə əməl edərək birinci sinifdə oxuduğu vaxtdan orta təhsilini başa vurana qədər aldığı "beş"lərin köməyi ilə qarşısına çıxan maddi və mənəvi çətinliklər hasarını aşıb işıqlı bir yola çıxmışdı. Bu, ali təhsil yolu idi. Bu arzu anasının tövsiyəsindən çıxan doğru nəticənin mahiyyətində əksini tapmışdı:

Faydalı bir insan olmaq istəsən,

Aldığın təhsildən kömək istə sən!”

Dost haqqında yazılan səmimi cümlələr bizə imkan verir ki, Y.Nəsirlinin yaradıcılığının haradan qaynaqlandığını, hansı bulağın gözündən su içdiyini yaxından hiss edək. Ağrılı-acılı illərin-davanın gətirdiyi sızıltılı duyğuları yaşayan bir insanın sözdən başqa güvənc yeri olmur ki. Onda yazıya, sözə könül verir adam.

85 yaşını qeyd etdiyimiz Yasif Nəsirli ədəbiyyatımızın, ictimai fikrimizin, şağdaş ziyalılığımızın örnək olacaq simalarından biri kimi bu gün də fəaliyyətini yorulmadan davam etdirir, böyük və mehriban bir kollektivə rəhbərlik edir.

Ədəbiyyatımıza “Sənədli hekayələr”, “Araz daşan yerdə” (sənədli hekayələr), “Bolluq yaradanlar”, “Qırmızı qərənfil”, “ İnsanlar, görüşlər”, “Adsız təpə (hekayələr)”, “Çinar vüqarı” (hekayələr, ədəbi portretlər), “Qayıdacağam”, “Görə bilmədin” (hekayə və esselər), “Azərbaycan şeiri”, “Əgər ki, yıxılsam çinar göstərin” (tənqid), “Ömür” (povest, hekayə və esselər), “Dünya”, “Zaman” (povest, hekayə və esselər), “Mənalı ömür” (sənədli roman), "Əkizlər", “Günəşlə görüş”, “Gündoğandan günbatana” (publisistika) kitablarını, ruscadan tərcümə etdiyi Georgi Markovun "Sibir" (roman), Adolf Dıçanskinin "Filosof və paltaryuyan qız" (povest), “Polşa hekayələri”, Mariya Mayerovanın "Dünyaların ən yaxşısı" (roman), Ş.Ələddinin "Mərmər pillələr" əsərlərini bəxş edən Yasif Nəsirli oxuculara çox doğma qələm adamıdır.

Tanınmış yazıçı, tərcüməçi, tənqidçi, general-mayor, Əməkdar İncəsənət xadimi Yasif Nəsirlini 85 illik yubileyi münasibətilə “Bakı-Xəbər” media qrupunun rəhbəri Aydın Quliyev və kollektivi adından təbrik edir, ona can sağlığı, uzun ömür, yaradıcılıq uğurları diləyirik.

İradə SARIYEVA

Bakı Xəbər 2023.- 29 dekabr.- S.11.