Şuşa Teatrının Şuşaya qayıtması hələ mübahisəlidir...

Yadigar Muradov: “Xankəndidəki teatr binasını bizə veriblər”

Hazırda Bakıda fəaliyyət göstərən Şuşa Dövlət Musiqili Dram Teatrının nə zaman Şuşaya qayıdacağı müzakirə edilən məsələlərdən biridir. Erməni vandallarının Şuşanı işğal etməsi nəticəsində öz doğma evindən didərgin salınan Şuşa Dövlət Musiqili Dram Teatrı uzun illərdir ki, paytaxtda öz varlığını qoruyur, çox maraqlı repertuarla tamaşaçılar qarşısına çıxır.

Zəngin ənənələrə malik olan Şuşa Teatrı qaçqınlıq dövründə də öz əzəli qayəsinə sadiq qalıb, bir-birindən maraqlı əsərlərə müraciət edib, təsirli tamaşalar təqdim edib.

Şuşa Dövlət Musiqili Dram Teatrının doğma ocağına qayıtmasının vaxtı çatıb. Böyük fədakarlıqla teatrı qoruyanların arzusu geriyə qayıdıb öz yuvalarına nəfəs verməkdir.

2022-ci ildə teatr Şuşada tamaşa oynadı, kollektiv Şuşada M.F.Axunzadənin "Müsyö Jordan və Dərviş Məstəli şah " tamaşası ilə çıxış etdi...

Bu gün isə teatrın geri qayıdışı məsələsi aktualdır.

“Teatrımızın Şuşada fəaliyyət göstərdiyi binadan əsər-əlamət qalmayıb, ermənilər elə dağıdıblar ki, sanki heç orada bina olmayıb”

Müsahibimiz - Şuşa Dövlət Musiqili Dram Teatrının direktoru, əməkdar artist Yadigar Muradovla həm bu mövzuda, həm də teatrla bağlı digər məsələlər barədə danışdıq.

- Yadigar müəllim, Şuşa Dövlət Musiqili Dram Teatrı Şuşaya nə zaman qayıdacaq?

- Hələ Bakıdayıq, kollektiv məzuniyyətdədir. Qayıdışın vaxtı bizə hələ ki, deyilməyib. Amma sizə bir xəbər deyə bilərəm ki, Xankəndidəki teatr binasını bizə veriblər. Vaxtilə ermənilər Xankəndidə Maksim Qorki adına Xankəndi Dövlət Dram Teatrı açmışdılar. O teatrın binasını təmir edib bizə verəcəklər, nə vaxt olsa kollektivimiz ora köçəcək.

- Bildiyimiz qədər, teatrın Şuşada fəaliyyət göstərdiyi binanı ermənilər işğal dövründə dağıdıblar...

- Dağıdıblar. Bizdən sonra orada kukla teatrı açdılar, ondan sonra da dağıdıb yerində park salıblar. Bu bina bilirsiz harda yerləşirdi? Üzeyir bəyin, Natəvanın və Bülbülün güllələnmiş heykəllərinin qoyulduğu yerin arxası teatrın binası idi. Teatrımızın Şuşada fəaliyyət göstərdiyi binadan əsər-əlamət qalmayıb, ermənilər elə dağıdıblar ki, sanki heç orada bina olmayıb.

- Teatr binasının onlara nə ziyanı vardı ki?

- Suala bax eee. Bilmirsiz ki, niyə dağıdıblar? Siz düşmənlərimizin erməni olduğunu unutmusunuz? Ancaq belə vandalizm hərəkətini ermənilər edə bilərlər. Məqsədləri bizim mədəniyyətin izlərini itirmək olub, guya orada Şuşa Dövlət Musiqili Dram Teatrının binası olmayıb. Amma gördüz, Allah bizə qismət etdi ermənilərin vaxtilə min bir hiylə ilə Azərbaycanın pulu ilə tikdikləri teatr binası Şuşa Dövlət Musiqili Dram Teatrına verildi, bizə qismət oldu. Biz gedib orada tamaşalarımızı oynayacağıq.

- Maraqlıdır, deyirsiz ki, ermənilər o teatrın açılmasına min bir hiylə işlədərək nail olublar. Söhbət nədən gedir?

- Bəli, onlar bu teatrı xüsusi məqsədlə açmışdılar.

O zaman bizim “qeyrətli rəhbərlərimiz”, Nazirlər Soveti sərəncam verdi ki, maliyyə çətinliklərinə görə Üzeyir Hacıbəyov adına Şuşa Dövlət Musiqili Dram Teatrının fəaliyyətinə xitam verilsin.

- Bu hadisə hansı ildə baş verib?

- 1949-cu ildə. Üzeyir bəy rəhmətə gedəndən bir il sonra teatrın bağlanması ilə bağlı sərəncam verildi. 1949-cu ilin sentyabrında Şuşa Dövlət Musiqili Dram Teatrını bağladılar, ondan bir neçə ay sonra yeni bir sərəncamla Xankəndidə Maksim Qorki adına Xankəndi Dövlət Dram Teatrı açıldı (o vaxt Maksim Qorki adına Stenapakert Dövlət Dram Teatrı deyirdilər-Y.M). Yaxşı, maliyyə çətinliyi vardısa, Şuşa Teatrını bu bəhanə ilə bağladınızsa, bəs onda hardan maliyyə tapıb Stenapakertdə (Xankəndi) teatr binası açdınız?Ermənilər orada teatr açmaq üçün hər cür vasitəyə əl atdılar. Əslində, məqsəd Şuşa Teatrını sıradan çıxarmaq idi. Onlar qədər hiyləgər, namərd millət yoxdu dünyada.

- Teatr nə zaman bərpa olunub?

- Təvəzökarlıqdan uzaq olsa da deyim ki, 1990-cı ildə mənim fəaliyyətim nəticəsində teatr bərpa edildi. 1980-ci ildə Şuşaya getdim, orada dram dərnəkləri yaratdıq. Sonra tamaşalar hazırlamağa başladıq. Bunu təkbaşına etmədim, dostlarımızın iştirakı ilə bu tamaşalar başa gəlirdi. 1987-ci ildə Şuşada Xalq Teatrı açıldı. 1990-cı ildə də Şuşa Dövlət Musiqili Dram Teatrı bərpa edildi, açıldı. Burada Həsən Həsənovun və Polad Bülbüloğlunun səyləri mütləq qeyd edilməlidir. Onlar Şuşaya gəlmişdilər. Mən onlara sual verdim ki, Şuşada dövlət teatrını açmağın vaxtı çatmayıbmı? Onlar da dedilər ki, çatıb, belə bir fikrimiz var. Fikirlərimiz bu mənada üst-üstə düşdü. Bakıya getdilər, teatrı açıldı. Teatr bərpa ediləndən sonra bizim binamız yox idi, Mədəniyyət Evinin binasında yerləşmişdik. Amma ermənilər teatrın fəaliyyət göstərdiyi binada əvvəlcə kukla teatrı açdılar, sonra da binanı yerlə-yeksan etdilər, teatrdan əsər-əlamət qalmadı.

- 30 ildən çox teatrınız qaçqın həyatı yaşadı. Niyə kollektiv Bakıya gəldi?

- İşğaldan sonra biz təxminən ay yarım işləmədik. Bakıya gəldik. Teatrımız ona görə Bakıda yenidən fəaliyyət göstərdi ki, kollektvin böyük hissəsi Bakıda məskunlaşmışdı. Gənc Tamaşaçılar Teatrında bizə sığınacaq verdilər. Teatrın ovaxtkı direktoru rəhmətlik Kamal Əzizov idi. Kamal müəllim heç bir tərəddüd etmədən teatrda bizə yer yerdi. Baxmayaraq ki, biz çox qapılar döymüşdük, amma bizə heç kim yer verməmişdi. 2005-2006-cı illərə qədər Gənc Tamaşaçılar Teatrında yerləşdik. Sonra Mədəniyət Nazirliyi 8-ci mikrorayonda yerləşən “Savalan” kinotetarının binasını bizə verdi, ora köçdük, 2014-cü ildə bina təmirə dayandı, 2018-ci ilin 24 dekabrında, Prezidentin ad günündə ora köçdük, bugünə qədər həmin binada fəaliyyət göstəririk. Hələlik ordayıq, amma geri qayıdacağımız günü səbrsizliklə gözləyirik. Xankəndidə teatr binasının təmiri başa çatandan sonra ora gedəcəyik. Heç təmir etməsinlər, desinlər ki, sabah köçün, hamımız köçməyə hazırıq. Bütün kollektivin əli göydədir. O bina sınıq-salxaq olsa da ora köçməyə hazırıq.

- Ən çətin şəraitlərdə tamaşalar təqdim etmisiniz. Fədakar teatr kimi tarixdə qalacağınıza heç bir şübhə yoxdur...

- Bəli, yaradıcı və texniki kollektiv bütün gücünü teatrın yaşamasına, tamaşaçılara gözəl əsərlər təqdim etməyə qoyub. Biz bütün janrlarda tamaşalar oynayırıq. Sonuncu tamaşamız da Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin “Dağılan tifaq” əsəri olub. Bu tamaşanı mən hazırlamışam. Sağlıq olsun, sentyabrda gəlib baxarsınız.

- İllər sonra teatrın kollektvi Şuşaya getdi və tamaşa oynadı. Bu necə bir hiss idi?

- Bu hissi heç cür sözlə ifadə edə bilmirəm. Elə bir hissdir ki, onu yaşadığım üçün özümü xoşbəxt hesab edirəm. Nəhayət ki, teatrımız uzun illərdən sonra ilk dəfə Şuşada, doğma evində tamaşa göstərdi. Biz M.F.Axunzadənin "Müsyö Jordan və Dərviş Məstəli şah" əsərini Şuşada təqdim etdik.

Sağlıq olsun, Xankəndiyə qayıtdıqdan sonra da yeni tamaşalarla tamaşaçılar qarşısına çıxacağıq.

İradə SARIYEVA

Bakı Xəbər .- 2024.- 1 avqust, № 134. - S.15.