Qarabağ Zəfərinə həsr olunmuş bədii əsərlərin arasında tək Yunus Oğuzun "Cığır"ı...

Səlim Babullaoğlu: “44 günlük savaş bitəndən təxminən iki ay sonra Ukraynada “Bayraqdar” antologiyası çap olundu”

“Yunus Oğuzun “Cığır” romanı özbək dilinə tərcümə olunaraq çap edilib”

Vətən savaşında qazandığımız böyük Zəfərdən sonra Azərbaycan yazıçı və şairləri bu zəfəri öz əsərlərində əks etdirib. Məsələn, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi “Qarabağ dastanı” (Otuz ilin həsrəti – 44 günün Zəfəri) adlı kitab, Xalq şairi Sabir Rüstəmxanlı “Qarabağa dönüş” adlı poema yazıb, əsərin həcmi böyükdür və ayrıca kitab şəklində çap olunub.

Xalq şairi Vahid Əziz Qarabağa həsr edilən ayrıca şeir kitabı – “Param-parça illər”i ortaya qoyub. Xalq şairi Nəriman Həsənzadənin “Zəfər yolu” poeması dərc edilib. Yazıçı Yunus Oğuzun “Cığır” romanı işıq üzü görüb. Bu sırada onlarla əsərin, müəllifin adlarını çəkmək olar ki, onlar böyük Zəfərimizi təbliğ edən əsərlər yazıblar.

Yazıçı və şairlərimizin Qarabağ zəfərinə həsr etdikləri əsərlər, şeirlər, poemalar, hekayələr hansı xarici dillərə tərcümə edilib? Yunus Oğuzun “Cığır” romanının özbək dilinə tərcümə edildiyi məlumdur. Başqa əsərlər barədə, sözün açığı, elə bir məlumat yoxdur.

Yazıçı və şairlərimizin bu əsərləri xarici ölkələrdə, ən azından qardaş dövlətlərdə necə təbliğ edilir?

“Amma bu işləri sistemli görmək üçün Azərbaycan ədəbiyyatının xaricdə təbliği proqramı olmalıdır”

Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) Beynəlxalq əlaqələr üzrə katibi, şair-tərcüməçi Səlim Babullaoğlu “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, bu istiqamətdə xeyli işlər görülüb və bundan sonra da görülməsi gündəmdədir. “Əvvəla ordan başlayım ki, istənilən bədii əsərin xarici dilə tərcüməsi və nəşri işi büdcə, yəni vəsait deməkdir. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin isə konkret büdcəsi var və o büdcə AYB-nin nəşrlərinin saxlanmasına, nəşrinə xərclənir. Təbii ki, AYB-nin ədəbi orqanları arasında iki nəşr - “Literaturnıy Azerbaydjan” və “Mir literaturı” jurnalı rusca nəşr olunur. Həmin nəşrlərdə isə həm azərbaycanlı müəlliflərin ana dilində yazdığı və rus dilinə tərcümə olunmuş əsərləri, eyni zamanda Azərbaycanda yaşayan və rusca yazan yazıçıların, şairlərin əsərləri dərc olunur. Bilirəm ki, bu illər ərzində “Literaturnıy Azerbaydjan”da və “Mir literaturı”da ana dilimizdə yazılan və 44 günlük savaşa həsr olunan xeyli sayda əsər rus dilinə tərcümə olunaraq dərc edilib. Təəssüf ki, indi mənim əlimin altında statistika yoxdur. Bilirəm ki, Meyxoş Abdullahın nəsr əsərləri, başqa şairlərin Qarabağla bağlı əsərləri zaman-zaman bu nəşrlərdə işıq üzü görüb. Bunun üçün büdcə tələb olunmur və bu jurnalların cari işidir. Amma qaldı xaricdəki nəşrlərə, sizə bir neçə nəşrin adını çəkə bilərəm. Ümumiyyətlə, Qarabağ həqiqətlərinin zaman-zaman təbliğatı istiqamətində iki əsas xətti qeyd etmək istəyirəm. 44 günlük savaş bitəndən təxminən iki ay sonra Ukraynada “Bayraqdar” antologiyası çap olundu. O, Xalq yazıçısı Elçin Əfəndiyevin eyni adlı povestinin adından götürülüb. Xatırladığım qədər, o antologiyada bizim 10-12 yazıçının əsərləri Ukrayna dilinə tərcümə edilərək nəşr olunub. Burda Azər Abdullanın, Elçin Hüseynbəylinin, Şərif Ağayarın, gənc yazarlardan Samirə Əşrəfin və başqa yazarların əsərləri yer alıb. Sizin də qeyd etdiyiniz kimi, Yunus Oğuzun “Cığır” romanı özbək dilinə tərcümə olunaraq çap edilib. Bizim qazi şairlərimiz var ki, onların çox təsirli, çox gözəl şeirləri var”-deyə S.Babullaoğlu bildirdi.

S.Babullaoğlu qeyd etdi ki, müharibə iştirakçısı olan şairlərimizin şeirləri bu ilin sentyabrında qazax dilində Qazaxıstanın “Tanşolpan” jurnalında çap olunacaq. Müsahibimizin sözlərinə görə, ümumiyyətlə, bu jurnalın builki 6 sayı bütövlükdə Azərbaycan ədəbiyyatına həsr olunub. “Onun da üç sayı çıxıb. Sentyabrın 27-də Vətən müharibəsinin növbəti ildönümü gəlir. Sentyabr ayında bu jurnalda həm qazi şairlərimizin, həm də digər şairlərin Qarabağla bağlı yazdıqları xeyli sayda əsərin tərcüməsi yer alacaq. Bizdə “Barıt qoxulu şeirlər” adı bir antologiya çıxmışdı. Həmin ora daxil olan şairlərin altısının şeirləri o jurnalda yer alacaq. Üstəlik, Şuşa ilə bağlı ayrıca şeirlər və nəsr əsrləri də çap olunacaq ki, onların üzərində iş gedir. Məsələn, orda Tamerlan Əsədov, Vüsal Hətəmov, Nicat Ağayev və başqalarının şeirləri vardı. Biz iki il əvvəl “Şuşaya salam” adlı maraqlı bir layihə gerçəkləşdirdik. “Şuşaya salam” layihəsi hər gün efirdə oldu və orada 32 ölkədən 32 şairin və bizim 12 şairin Qarabağ və Şuşa ilə bağlı şeirləri vardı. Bilirsiz ki, həm Şuşanın 270 illiyi, həm də Zəfərin növbəti ildönümü idi. Orda Vyetnamdan, Argentinadan, Yaponiyadan, Rumınyadan, Moldovadan, Ukrayanadan, Belarusdan, Gürcüstandan, Rusiyadan, qardaş Türkiyədən, qardaş Qazaxıstandan, Özbəkistandan, Türkmənistan, Qırğızıstandan şairlər var ki, onlar Qarabağa ithafən şeirlər oxuyurdular. Onların sırasında elə şairlər vardı ki, onlar Qarabağa aid şeirlər yazıblar.

Onların bizim Zəfər savaşının, qələbəmizin, Şuşa zəfərinin təbliğində böyük rolları var. Macarıstan şairi Atilla Balaş Qarabağ tarixindən elə danışırdı ki, elə bil, azərbaycanlı danışır. Bu adamların yazdıqları həmin antologiyada yer aldığı üçün həmin antologiyanı da dolayı yollarla öz ölkələrinin resurslarında təbliğ edirlər. İtaliyalı şairə vardı, Laura Qaravalya, o, “Europa in versi” poeziya festivalının direktorudur. Məsələn, onun öz səhifəsi var və o, orada Qarabağla bağlı müsahibələr dərc edir. Bu işlər görülüb. Yeri gəlmişkən, Türkiyədə də “Heca” dərgisində bir nəşr oldu, orada da Qarabağla bağlı şeirlər vardı. Amma bu işləri sistemli görmək üçün Azərbaycan ədəbiyyatının xaricdə təbliği proqramı olmalıdır. Bu proqramın da tərcümə strategiyası olmalıdır və ona da maliyyə ayrılmalıdır. Bununla bağlı Mədəniyyət Nazirliyinə proqram təqdim etmişəm. İnanıram ki, bu daha sistemli şəkil alar. Daha əvvəl “Qarabağ hekayələri” adlı antologiya çap olundu. Orada da Qarabağla, Qarabağın tarixi, erməni haqsızlığı və sairlə bağlı xeyli sayda Azərbaycan yazıçısının hekayələri və povestləri toplanmışdı. Yeri gəlmişkən, rumın dilində Qarabağla bağlı bir antologiya da hazırlayırıq, o, rumın dilində Moldovada çıxacaq. Planda var ki, imkan olarsa, Moldovadan sonra Rumınya nəşrini də çap edək. Əcnəbi şairlərin sırasında biz iki kitab nəşr etdik, bu kitablar təbii ki, həmin dillərdə nəşr edilib. Onlardan biri xüsusi önəm kəsb edir. Bu, İon Hadırkanın “Mavi güzgü” şeirlər kitabıdır ki, orda “Azərbaycan damarı” adlı bir bölmə var. Şair, demək olar ki, 24-yə yaxın şeirini Azərbaycana həsr edib, orda Qarabağdan da danışılıb. Bundan əvvəl Leo Butnaurun şeirlərini çap etmişdik. Bu işlər görülür, amma istəyirəm biləsiz ki, Yazıçılar Birliyinin konkret resursu yoxdur. Bu işlər konkret olaraq dostların, Azərbaycana sevgisi olan xaricdə yaşayan adamların dəstəyi ilə həyata keçirilir. Bu işlər görülür, bundan sonra da görüləcək”-deyə S.Babullaoğlu qeyd etdi.

İradə SARIYEVA

Bakı Xəbər .- 2024.- 15 avqust, (№ 144).- S.13.