Sənsiz yaşamaq çox çətin...

Nəhayət xanım alboma bax-baxa gah kövrəlir, gah düşünür, gah da titrək barmaqları ilə şəkillərdən boylanan övladlarının çöhrələrini sığallayır, köks ötürürdü... Anidən gözlərini bayırdakı boşluqlara dikdi və dedi:

- Musa şair idi. - Bir qədər susdu, yenidən dedi: - Altmışa yaxın şeiri var. Onları toplayıb kitab halına salsam, bir borcdan çıxaram...

İçimdən ani sızıltı keçdi. Sanki içimdəki “mən” pıçıltı ilə, yalnız özünün eşidəcəyi səslə dedi:

- O borc sənin deyil, bizim hamımızın borcudur, şəhid anası. O şeirləri kitab halına salmaq şəhid qardaşımıza verəcəyimiz ən doğru hesabat olar...

Nəhayət xanım qarşıma çöhrəsi solmuş bir dəftər vərəqi qoydu. Orada “Ana” şeiri əks olunurdu. Şeir belə idi:

Dünyanın ən gözəl varlığı - Ana,

Mən sənə möhtacam hər zaman, hər an.

Sənsiz yaşamağım çox çətin olar,

Səni çox sevirəm, ey gözəl ana.

İlk dəfə sən verdin mənə sevgini,

Yerişi, gülüşü, kədər, sevinci,

Dil açdım, söz dedim mən inci-inci,

Səni çox sevirəm, ey gözəl ana.

Xətrinə dəymişəm, bağışla məni,

Saçların ağarıb buludlar kimi,

Bir damla göz yaşına qurbanam sənin,

Səni çox sevirəm, ey gözəl ana.

Hər “Ana” deyərkən ürəyim əsdi,

Yolumu bir anlıq qaranlıq kəsdi,

Sənə qovuşmaqçun qüvvətim bəsdi,

Səni çox sevirəm, ey gözəl ana.

Sənin nəfəsindi məni yaşadan,

Allah yanımızdan almasın səni.

Öyüd-nəsihəti sən verdin mənə,

Səni çox sevirəm, ey gözəl ana.

Bu şeirdə bir şəhid şairin ana sevgisi, ürək çırpıntıları, kövrək ruhu əks olunur. Anasını qiblə kimi xarakterizə edən Musa “Səni çox sevirəm, ey gözəl ana” fikri ilə sanki and içir...

...O, bu andı illər sonra Vətən uğrundakı şücaəti ilə təsdiq etdi.

***

Nəhayət xanımın qarşıma qoyduğu vərəqlərdə daha bir neçə poetik nümunə sıralanıb. Musanın illərdir xınalı çiçəklər kimi (bir-bir) ipə-sapa keçirdiyi bu şeirlərin əksərində böyük həyat eşqi tapıram. (Sonra da) düşünürəm ki, görəsən, o, bu böyüklükdə təpəri (o qədər də böyük olmayan) vücuduna necə sığışdırıb?

Musanın poetik duyğusu yüksək amal, məslək, əqidə, yurd, Vətən, din və inanc uğrunda təmənnasız çarpışmaq fəhmidir. O, bir növ, söz uğrunda savaşın cəsur döyüşçüsüdür. O, həyatın mübarizələrinə yaxından şahidlik edir, prosesləri dəqiq izləyir. Vətən, torpaq, yer-yurd, el-oba şərəfinin nə olduğunu bilir, hər kəsi onun fəhmi qarşısında ədalətli, nəhayətdə, Vətən olmağa səsləyir. Bu prizmadan yanaşaraq deyə bilərəm ki, Musa üçün söz, vəslinə yetə bildiyi poeziyanın ən yüksək mərtəbəsi, başqa bir rakursda da Vətəndir.

Maraq doğuran haldır ki, Musanın şeirlərində milli mənlik, qürur, milli mənsubiyyət sətiraltı deyil, aşkardır. O, yaşadığı az həyatı da milli sanır, hadisələrə də milli ruhla nüfuz edir. Elə nümunə kimi verdiyim “Ana” şeirində də insanı təqdir edən poetik vəsfin ənənəvi tərzi ilə qabaq-qənşərəm. Musa üçün eşq də Vətən qədər üstün məqamdır, onun ləngərində duruş gətirə bilmək hər kəsə müəssər deyil. “Ana” şeirində pərvanə ola bilmək şamın hansı rakursda əriyə bilmək sevdasını anlamaq kəsbi verir.

Əlbəttə, bu cür sətiraltı zəminlər oxucunu həm düşündürür, həm ona doğru-düzgün yaşamağı öyrədir.

Musanın elə şeiri var ki, dumanı qatıdır, leysanı-dolusu bir ölüm anı qədər üzücüdür, fəqət bir yaz yağışı kimi oxucuya bahar təravəti daddırır, duyğularını məmnun qoyur. Bu şeirlərin sehri oxucuda bir “Vətən” anlayışı yaradır...

Sən qalibsən, sən, ay şəhid!

Həsrət köçüb, lal an bitib,

Düşmən adlı yalan bitib...

Qarabağda talan bitib,

Vətən necə şən, ay şəhid,

Sən qalibsən, sən, ay şəhid!

Kibrit islaq, bu şam azad,

Bir qorxusuz quşam, azad.

Laçın məmnun, Şuşam azad,

Duaçınam mən, ay şəhid,

Sən qalibsən, sən, ay şəhid!

Dərd, atdığın oxu verir,

Sınayıbdı çoxu, verir.

Cənnət kimi qoxu verir

Tabutunda çən, ay şəhid,

Sən qalibsən, sən, ay şəhid!

Əzrayıla hayanmısan?

Vətən adlı qayanmısan?

Ucalarda dayanmısan

Bayrağınla tən, ay şəhid,

Sən qalibsən, sən, ay şəhid!

“Şəhidlər bulağı” və xatirə lövhəsinin açılışı

25 sentyabr 2021-ci il tarixində Mingəçevirdə şəhid qardaşlar Musa və Tural Həsənovların xatirə lövhəsi və adlarını daşıyan ikinci “Şəhidlər bulağı”nın açılış mərasimi olub. Açılış mərasimindən əvvəl Mingəçevir şəhər Şəhidlər xiyabanında şəhid qardaşların məzarları ziyarət edilib. Ziyarətdə şəhid qardaşların ailə üzvləri, yaxınları, Bakı, Bərdə, Goranboy, Mingəçevir, Şəmkir, Kürdəmir, Yevlax, Gəncə, Şəmkir və digər bölgələrdən olan şəhid ailələri, şəhid anaları, qazilər, din xadimləri, ilahiyyatçılar, şəhər sakinləri və digərləri iştirak ediblər. Ziyarət zamanı şəhid qardaşların məzarları üzərinə gül dəstələri düzülüb, əklillər qoyulub, ruhlarına dualar oxunub. Ziyarətdən sonra şəhid qardaşların valideynlərinin yaşadığı Günəşli yaşayış massivində “Şəhidlər bulağı” və xatirə lövhəsinin açılışı mərasimi başlayıb. Əvvəlcə şəhidlərin ruhu bir dəqiqəlik sükutla yad edilib, Dövlət Himni səsləndirilib, sonra çıxışlara start verilib.

Daha sonra “Şəhidlər bulağı” və xatirə lövhəsinin üzərindən örpək götürülüb, açılış olub, məktəblilərin ifasında şəhidlərə, Vətənə həsr olunmuş şeirlər səsləndirilib, kompozisiya təqdim edilib.

Mərasimdə şəhid qardaşların valideynləri Tapdıq və Nəhayət Həsənovlara söz verilib. Onlar bir daha övladları ilə fəxr etdiklərini, qürur duyduqlarını deyib, həmçinin, bu gün onları tək buraxmadıqları, dəstək olduqları üçün başda şəhid ailələri olmaqla, bütün ziyarət və mərasim iştirakçılarına minnətdarlıqlarını bildiriblər.

Sonda şəhidlərin adına ehsan süfrəsi açılıb.

***

Günəşli qəsəbəsinin yuxarı səmtində - şəhid qardaşların böyüdükləri evin qarşısında məni Nəhayət xanım tək qarşıladı. Avtobusda da eşitmişdim ki, həyat yoldaşı Tapdıq Həsənov vəfat edib. Ağır ləngərlə Nəhayət xanımın qarşısından keçib həyətə daxil oldum. Divarlardan boylanan acı təəssüratın hənirində bişdim, gözlərimi hüzn acıları ilə doldurub dedim:

- Allah Tapdıq kişiyə rəhmət eləsin! Bu evdə indi üç müqəddəs insanın ruhu dolaşır...

Nəhayət xanım başı ilə minnətdarlıq etdi və acı-acı sızıldadı...

(Ardı var)

Hikmət Məlikzadə

Bakı Xəbər .- 2024.- 13-15 yanvar (№ 6).- S.14.