Azərbaycançılıq, milli ideya və iqtisadiyyat - dünyada yerimizi təyin etmiş amillər...

Milli ideya ümumi halda milli özşüurun sistemli ümumiləşdirilməsidir. Milli özşüur cəmiyyətin özü haqqında təsəvvürlərin cəmidir. Bu keyfiyyətdə milli özşüur cəmiyyətin bütün fəaliyyət sferalarını - sosial, siyasi, mənəvi, mədəni, əxlaqi, ideoloji və s. sahələri özündə ehtiva edir.

Bu mənada, milli ideya milli özşüurun yüksək konseptual səviyyədə yığcam və fokuslanmış ifadəsidir ki, xalqın (etnosun, qövmün, millətin) mövcudolma mənasını əks etdirir. Deməli, milli ideyanın mənbəyində milli özşüur dayanır ki, burada tarixi, psixoloji, sosial, siyasi, mədəni, mənəvi-əxlaqi, ideoloji məqamlar hər bir dönəmdə konkret məzmun alır və bu keyfiyyətdə özünün mənası olur.

Milli ideyanın funksiyaları çoxdur, onların sırasında xalqı birləşdirməyin ayrıca yeri və rolu vardır. Xüsusilə, müasir tarixi dönəmdə cəmiyyəti real olaraq birləşdirə bilən milli ideya perspektivlidir. Müstəqil dövlətlər bu səbəbdən öz milli ideyalarını müəyyənləşdirməyə strateji məsələ kimi baxırlar. Çünki indiki xeyli dərəcədə xaotik, qeyri-müəyyənliklər və risqlərlə dolu, sürətlə dəyişən dünyada xalqı birləşdirməyin real modelini müəyyən etmək dövlət üçün də həyati əhəmiyyətli məsələdir. Dövlət üçün həyati əhəmiyyəti olan məsələləri xarakterizə edərkən milli dövlətin mədəni tarixi birliyi saxlaması vəzifəsi xüsusi qabardılır. Bu da avtomatik olaraq ölkənin ictimai və dövlət institutlarının sabit fəaliyyətinin təmin edilməsi ilə yanaşı, inkişafını da nəzərdə tutur. Müasir dövlət üçün həyati əhəmiyyət daşıyan məsələlər kimi daxili siyasi, mənəvi, mədəni, ideoloji, konfessional və etnik birliyi təmin etməklə xarici dağıdıcı təsirlərə qarşı dayanıqlı immunitetə malik olmağı göstərmək olar. Təcrübə göstərir ki, istənilən halda güclü iqtisadiyyatı olmayan ölkə nə daxili birliyini təmin edə bilir, nə də milli maraqlara uyğun stabil mövqe tutur. Belə nəticə çıxır ki, ulu öndər Heydər Əliyevin müəyyən etdiyi güclü dövlət quruculuğu konsepti çərçivəsində güclü iqtisadiyyat yaratmaq xətti Azərbaycanın müstəqil dövlət kimi regionda və qlobal miqyasda yerini müəyyən edib. Azərbaycan özünü təmin edən və dinamik inkişafda olan iqtisadi sistem qura bilib. Bu əsasda dövlətin mövqeyi tam stabilləşib. Yəni daxili sabitlik, sakitlik, sosial-siyasi, mənəvi-mədəni, ideoloji birlik olmadan dayanıqlı surətdə dövlət maraqlarını müdafiə etmək mümkün olmur. Bu, müstəqil dövlət quruculuğunun müasir dönəmdə çox mühüm şərtidir. Müstəqil dövlətlərin son illərdə topladıqları təcrübə göstərir ki, praktiki müstəvidə buna nail olmaq ciddi məsələdir. O, çoxlu sayda çətinliklər və həlli zəruri olan problemləri aradan qaldırmağı tələb edir. Cənubi Qafqaz dövlətlərinin nümunəsində bu tezisin doğruluğuna əmin olmaq mümkündür. Azərbaycan yeritdiyi uğurlu və rasional siyasəti ilə buna nail ola bildi.

İdeologiya, iqtisadiyyat və milli ideyalar Azərbaycanı layiq olduğu yerə çıxardı

Prezident İlham Əliyev Çinin CGTN telekanalına müsahibəsində Azərbaycanın dünyada yerini müəyyən edən faktorlarla bağlı çox önəmli məqamlara toxunub. Ölkə başçısı qeyd edib ki, ideologiya, iqtisadiyyat və milli ideyalar Azərbaycanı dünyada layiq olduğu yerə gətirib çıxarıb: “Biz özümüzü daxili işlərə müdaxilədən qorumağa müvəffəq olduq. Lakin heç də hər bir ölkə bunu etmək üçün potensiala malik deyil. Əgər ölkə iqtisadi cəhətdən asılıdırsa, o zaman sözsüz ki, onun müqavimət göstərmək və öz milli maraqlarını müdafiə etmək üçün daha az imkanı olacaq. İqtisadiyyat hər şeyin əsasını təşkil edir. İdeologiya, iqtisadiyyat və milli ideyalar - bunlar hamısı birlikdə Azərbaycanı bizim layiq olduğumuz yerə gətirib çıxardı”.

Prezidentin Azərbaycanın dünyadakı yerinin müəyyən olunmasında həlledici formul kimi verdiyi bu üç prinsipin içərisində azərbaycançılıq ideologiyasının rolu nədən ibarətdir?

Azərbaycançılıq cəmiyyətdə birləşdirici, təkanverici rol oynadı

Sözügedən məsələni “Bakı-Xəbər”ə şərh edən şərqşünas Seyid Camal Əzimbəylinin fikrincə, hər üç faktorun uğurlu formada əlaqələndirilməsi və aparılan düzgün siyasət Azərbaycanın qələbəsini təmin edib: “Mərhum prezident Heydər Əliyev tərəfindən əsası qoyulan azərbaycançılıq ideyası və bunun Prezident İllham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilməsi çox önəmli rola malikdir. Məsələ ondadır ki, azərbaycançılıq ideyası həqiqətən də cəmiyyətdə birləşdirici, təkanverici rol oynadı. Halbuki, dünyada bəzi dövlətlər illərdir vahid birləşdirici ideya ətrafında birləşə bilmirlər. Çünki bunun fundamental əsaslarını praktiki nöqteyi-nəzərdən yarada bilmirlər. Nəticədə həmin ölkələrdə illərdir təbəddülatlar səngimək bilmir. Ancaq Azərbaycan bütün dünyaya nümunə olacaq bir duruş, bir konsepsiya ortaya qoydu. Birinci Qarabağ müharibəsində məğlub olsaq da, cəmiyyəti konsolidasiya etmək mümkün oldu. Məhz azərbaycançılıq ideyası sayəsində. Nəticədə atəşkəsdən 26 il sonra ərazilərimizi işğaldan azad etdik. Azərbaycanın uğurlarının kökündə həm də iqtisadiyyat dayanır. Əgər biz iqtisadi baxımdan hansısa ölkədən asılı olsaydıq, bu uğurları təmin edə bilməzdik. Bu baxımdan güclü iqtisadiyyat bu məsələdə önəmli faktorlardan biridir. 1994-cü ilin 20 sentyabrında imzalanan “Əsrin kontraktı” sazişi və illər sonra bunun gətirdiyi dividentlər ölkəmizin iqtisadi müstəqilliyinin təmin edilməsində mühüm rol oynadı. İqtisadi müstəqillik sayəsində müasir silahlar alıb güclü ordu yarada bildik. İqtisadi müstəqillik hesabına əhalinin sosial durumu yaxşılaşdırıldı, infrastruktur yeniləndi, məcburi köçkünlərin mənzil şəraiti yaxşılaşdırıldı və s. Bütün bunlar birlikdə güclü Azərbaycanın qurulmasına öz töhfəsini verdi”.

Vidadi ORDAHALLI

Bakı Xəbər 2025.- 19 fevral (№ 30).- S.8.