Son 10 ildə iqtisadiyyat

2003-cü ildən bəri Azərbaycan iqtisadiyyatın inkişaf sürətinə görə dünyanın əksər ölkələrini geridə qoyub. Elə bir sahə yoxdur ki, orda irəliləyişə nail olunmasın.

Beləliklə, “Son 10 ildə” rubrikamızın iqtisadi mövzuda növbəti müsahibi, Nazirlər Kabinetinin iqtisadiyyat və maliyyə siyasəti şöbəsinin keçmiş müdiri, mətbuata qarşı həmişə açıq münasibəti ilə seçilən iqtisadçı-ekspert, Əməkdar Dövlət Qulluqçusu Oqtay Haqverdiyevdir:

– Oqtay müəllim, son 10 ildə Azərbaycanın hansı sosial-iqtisadi göstəricilərini strateji əhəmiyyətə malik saymaq olar?

– 2003-cü ildən bəri Azərbaycanda istehsal olunan ümumi daxili məhsul 7-8 dəfə, ölkə iqtisadiyyatına qoyulan investisiyalar isə təxminən 5 dəfə artıb. Əgər 2003-cü ildə Azərbaycanda həm daxili, həm də xarici mənbələr hesabına investisiya qoyuluşları 3-4 milyard dollar civarında idisə, bu gün həmin rəqəm təxminən 20 milyard dollardır.

Qızıl-valyuta ehtiyatlarımızın məbləği 46 milyard dollara yaxınlaşıb, ölkənin maliyyə problemi yoxdur.

Təbii ki, bütün bu müsbət dəyişikliklərdə neft amili həlledici rol oynayıb.Amma bildiyimiz kimi, son 2 ildə Azərbaycanda qara qızıl hasilatında azalma qeydə alınıb və neft sektoru öz yerini tədricən qeyri-neft sektoruna verməkdədir.Bu baxımdan, ölkədə neftdən kənar sahələrin inkişaf etdirilməsi üçün həyata keçirilən dövlət proqramları böyük əhəmiyyət kəsb edir.

Ölkədə elm tutumlu iqtisadiyyat yaranmaqdadır.Milli peykin orbitdə olması iqtisadiyyatı keyfiyyətcə yeni mərhələyə qaldırıb həm də yeni mahiyyətli ixrac potensialının yaranmasını təmin edəcək.

– Azərbaycanda neft hasilatının həcminin azalması geniş ictimai müzakirələrə yol açıb. Siz necə düşünürsünüz, bundan narahat olmağa dəyərmi?

– Neft hasilatının nə vaxtsa aşağı düşəcəyi gözlənilən idi. 1994-cü ildə “Əsrin müqaviləsi” imzalandı və bu saziş 30 il müddətinə nəzərdə tutulmuşdu. O vaxt sabiq prezident Heydər Əliyevin yanında müşavirə keçirildi və həmin toplantıda “bp” şirkətinin nümayəndələri də iştirak edirdi. Onlar 2024-cü ilə qədər hasilatın necə dəyişəcəyi ilə bağlı qrafik tərtib etmişdilər və orda göstərilirdi ki, ilk neft 1997-ci ildə çıxarılacaq, 2011-2012-ci illərdə hasilat aşağı düşəcək, 2017-2018-ci illərdə yenidən qalxacaq və nəhayət, 2024-cü ilə qədər yenidən azalacaq.

Bütün bunlar əvvəlcədən məlum idi və istehsal həcminin aşağı düşməsi narahatlıq yaratmamalıdır.Yəni, belə problemlər müvəqqəti xarakter daşıyır, Səudiyyə Ərəbistanı, Meksika kimi neftlə zəngin ölkələr üçün də xarakterikdir.Tədricən vəziyyət sabitləşir.

– Nazirlər Kabinetində iqtisadiyyat və maliyyə siyasəti şöbəsinin müdiri işlədiyiniz dövrdə hansı mühüm qərarların qəbul edilməsində iştirakınız olub?

– Mənim rəhbərlik etdiyim şöbə əsasən dövlət büdcəsi layihələrinin hazırlanmasında iştirak edirdi. Yəni, ölkənin baş maliyyə sənədinin layihəsi bizim şöbədən keçib Prezident Administrasiyasına gedirdi.Aylarla bu sənədin üzərində işləyirdik.

Sosial əhəmiyyət kəsb edən, minlərlə insanın maliyyə vəziyyətinə təsir edən qərarların qəbulunda şəxsən iştirak etmişəm.Məsələn, iqtisadiyyatın ayrı-ayrı sahələrində əmək haqlarının artırılması, pensiyaların artırılması kimi qərarların qəbul edilməsində Nazirlər Kabinetində iqtisadiyyat və maliyyə siyasəti şöbəsi böyük rol oynayırdı.Dövriyyəyə buraxılacaq əlavə pul kütləsinin məbləğini, onun qiymət artımına mümkün təsirini qiymətləndirmək məsələsini də yada sala bilərəm.

– Son 10 ildə şəxsi həyatınızda nə kimi yeniliklər baş verib?

– Mən Nazirlər Kabinetində 2001-ci ildən 2007-ci ilə qədər işləmişəm. Ondan əvvəl isə 37 il SSRİ dövründə Dövlət Plan Komitəsində (“Qosplan”), müstəqillik dövründə isə İqtisadiyyat Nazirliyində çalışmışam. 5 ildir ki, pensiyadayam. Amma işsiz qalmıram, müxtəlif ictimai təşkilatlarla, mətbuat orqanları ilə əməkdaşlıq edirəm, şərhlər yazıram. Telekanallara tez-tez çağırırlar.Son 10 ildə ictimaiyyət arasındayam və bu mənim üçün həm maraqlıdır, həm də faydalı.

Namiq Hüseynov

Baku Post.-2013.-13 mart.-S.6.