Kim kimin kitabını oxuyur?

Kitabxanaçı Abihəyat xanım: «Pənah Hüseyn, Azər Əmiraslanov, Fəzail İbrahimli tez-tez gəlirdi»

Milli kitabxanadan reportaj

Yolumu Axundov kitabxanasından saldım. Hər dəfə burda olduğumda yadıma düşdüyü kimi, bu dəfə də tələbəlik illərimi xatırladım. Əsasən kurs işi, diplom işi üçün bu kitabxanaya tez-tez ayaq basmalı olurdum. İçəri daxil olan kimi, girəcəyin sağ tərəfində mühafizə xidməti yazılmış otağı keçib, oxucuların qeydiyyat bölməsi yazılmış onunla yanaşı olan otağa tərəf irəlilədim. (Kitabxana həftənin cüt günləri axşam saat 8-ə kimi, tək günləri isə 5- ə kimi işləyir). Qeydiyyyat bölməsində 2 xanım əyləşib. Birinci sırada oturan xanıma yaxınlaşıb, (hardasa 30 yaşda olardı G.İ) hamı kimi buraxılış vərəqəsi istədim. Məndən şəxsiyyət vəsiqəmi kitabçaya qeyd etmək üçün aldı, qeydiyyat apardı, buraxılış vərəqəsi verər-verməz bir az sual- cavab da elədi.

- Tələbəsən?

- Xeyr

- Ha… bakalavrsan?

- Xeyr. Mən universiteti çoxdan bitirmişəm.

- Nə vaxt?

- 2007- də.

- Sənin biletin olmayıb bəs?

- Olub. Amma vaxtı bitib.

- Gedəndə vəsiqəni götürərsən. Axşam 7-yə kimi burdayıq.

Bir an fikirləşdim - yaxşı ki, jurnalist oluğumu demədim, yoxsa axşama kimi sual atəşinə tutardı məni. Buraxılış vərəqəsini götürüb yuxarı qalxmışdım ki, təsadüfən nə vaxtdandı görmədiyim azərbaycan dili müəllimimi gördüm. Kataloqlarda nə isə axtarırdı. Salamlaşdıq, bir az hal-əhval tutduq. Kitabxanaya işi ilə bağlı tez–tez gəldiyini dedi.

Demək olar ki, kitabxanada adam az idi. Kataloqları axtaran kim, kitab oxuyan kim, «zakaz» verdiyi kitabı gözləyən kim. Ab-hava əvvəlkindən başqa idi. Burda kitabxanaçıların çoxusu da yeni idi, eyni zamanda kompüterdə işləyən kitabxanaçı qızlar da vardı. Əvvəl kitab sifariş vermək istədim, amma fikrimi tez dəyişdim. Müəllimimlə sağollaşıb, birinci mərtəbəyə düşdüm. Arxiv qəzet və jurnal olan zala keçdim. Çünki bura mənim üçün daha maraqlı idi. Elə reportajımı da sırf qəzetlə bağlı yazmaq istəyirdim. Düşündüm ki, belə maraqlı olar. İçəridə adamlar çox deyildi. Zalda 10-12 nəfər oxucu var idisə, onun 10-u yaşlı nəsil idi. Özlərinin dediyinə görə kitabxananın daimi oxucuları da burda idilər. Ancaq belə hallara -avtobusda, metroda, yolda, parkda, blokda qarşılaşsaq da, burda da yatanlara, mesaj yazanlara, yemək yeyənlərə, sadəcə oturub dincələnlərə də rast gəldik. Kitabxanaçı yaşlı qadın olmasına baxmayaraq, hər kəsə kömək edir, oxucunun istədiyini səbirlə, mehribanlıqla tapıb verirdi. Mən də kitabxanaçıya yaxınlaşıb «Kəşkül» qəzetini istədim. Dedi ki, «burda yoxdur, yuxarıdan istə». Mən də tez sözümü dəyişdim, guya dilim dolaşdı, çünki başqa zala getmək istəmirdim, hövlnak dedim: «yox mənə «Açıq söz» qəzetini verin. Olmamış olmaz burda» - Elə bil zorla boyunlarına qoydum ki, tapmalısan! Dedi: «Hə, bu qəzet var burda, gözlə indi gətirəcəklər», -deyərək yanındakı cavan köməkçisinə işarə elədi. Beş dəqiqə çəkmədi ki, 4-5 qəzetlər «gəldi». Hamısını götürüb, keçib oturdum oxu zalında. Qəzetə diqqətlə nəzər yetirdikcə, vərəqlədikcə, insan özünü bir an 1915 –ci ildə qəzetin 25 qəpiyə satıldığı və yaradıcısı olduğu M.Ə Rəsulzadənin dövründəki kimi hiss edir. Qəzetin yeni nəşri isə burda göstərildiyi kimi 1991 –ci ilin 4 iyulunda baş redaktoru Mail Dəmirli olub. Hər yazılan məqalələrin sonunda isə müəlliflərin nə vaxtdan işlədiyi, hansı təcrübədə olduğu bəlli olur. Və - ştatdankənar müxbirimiz, xüsusi müxbirimiz, yaxud tələbə-jurnalist kimi qeyd olunub.

Məni cəlb edən bir neçə halı da bölüşməyi özümə borc bildim. Hələ bir az da güldüm. İndi də qəzetlərdə çox olmasa da var, ancaq o dövrdə də (1993-cü il) belə replikalar az deyilmiş. Burada adam şəhərdəki heykəldən gileylənir, onun vasitəsilə İcra Hakimiyyətinə də «sataşır».

Məsələn, «Kirov gedib… Kirov durur…» başlıqla replika

Dağüstü parkdan paytaxtımızın çiyinlərinə ağırlıq eləyən Kirovun heykəli götürüldü- şəhər də, biz də dərindən nəfəs aldıq. Kirov rayonuna da qədim Binəqədi adı qaytarıldı. Çox şükür.

Bəs görəsən, nə sirdi ki, mərkəzdən düz dənizəcən uzanıb gedən Kirov prospektinin adı belə əzizlənə-əzizlənə saxlanılır!

«Ədalət» qəzetinin sözü olmasın, xatırladırıq ki, Bakı şəhər İcra Hakimiyyətini başçısı Rauf Gülməmmədovdur.

«Kitabxanaya gələnlərin sayı ildən-ilə azalır»

Təəssüratlarımı qeydə aldıqdan sonra ömrünün 35 ilini M.F.Axundov kitabxanasına həsr edən Abihəyat xanımla söhbətləşdim.

-Abihəyat xanım, necə oldu kitabxanada işlədiniz, ümumiyyətlə neçə ildir burda çalışırsız?

-Mən 15 il Ağstafa dəmiryol orta məktəbində fizika laboratoriyasında laborant işlədim. Orda işləyə-işləyə Krupuskaya adına kitabxanaçılıq texnikumuna qiyabi qəbul oldum. Oranı bitirdikdən sonra1975-ci ildə aprelin 24 də Axundov kitabxanasına işə qəbul oldum. Bax elə o vaxtan bəri bu (əli ilə göstərir ) növbətçi zalda işləyirəm. Ayrı zalda olmamışam. Ən çox da oxucu bu zala gəlir.

-Bu neçə ildə maraqlı hadisələr, maraqlı adamlarla yəqin ki, üzləşməmiş olmazsız?

- Bura millət vəkillərinin demək olar ki, hamısı gəlib. Dövri mətbuatdan, qəzetlərdən, jurnallardan həmişə istifadə ediblər. Professorlar, İnstitut müəllimləri də tez-tez kitabxanadan yararlanıblar.

-Kimlər olub millət vəkilləri? Bir neçəsini adını sadalaya bilərsizmi?

- Azər Əmiraslanov, Pənah Hüseyn, Musa Qasımov, Fəzail İbrahimov… bunlar yadımdadır.

- Bəyaq yanımda hardasa 70-75 yaşlarında bir ağsaqqal dayanmışdı. Soruşdum ki, tez-tez gəlirsiz bura? Gülümsəyərək cavab verdi ki, «mən hər gün gəlirəm». Ümumiyyətlə, gündəlik gələn təbəqə kimlər olur, hansı yaşda olur ən çox?

- Əlbəttə, hər təbəqədən, hər yaşdan olan oxucu gəlir. Buranın daimi oxucuları var- Məmmədli, Hüseynov, Mamed müəllim. Amma əvvəllər ən çox Universitet tələbələri gəlirdilər. Onlar üçün oxumağa araba-araba referat jurnallar, fonddan daşıyırdıq. O vaxt jurnallardan çox istifadə olunurdu, indi ən çox burda qəzetlər oxunur. «Bizim Yol» qezeti də burda çox oxunur. Səhər saat 10 -dan axşam bəzən 8 -ə qədər burda oxucular olur.

- Hansı jurnal və qəzetlər oxunurdu? Bir neçəsinin adını sadalaya bilərsizmi?

-Rus jurnallarından- «Novoye vremya», «Sovremennaya jizn» «Literaturnıy Azerbadyjan», Azərbaycan jurnallarından- «Azərbaycan məktəbi», «Kənd həyatı», «Azərbaycan dili tədrisi» və s. jurnallar.

- Abihəyat xanım, bəlkə yadınızda qalıb, mətbuatın 100 illiyi necə qeyd olunub?

- Vallah, yadımda deyil bu günü necə qeyd edirdilər. Ancaq onu bilirdim ki, oxucular kitabxanaya həmişə gəlib. Hətta qapıda növbə gözləyirdilər.

Günel İsgəndərova

Bizim yol.- 2010.- 5 avqust.- S. 13.