Dövlət 270 min məcburi köçkünə ərzaq verir

Proqramda 220 min nəfər məcburi köçkünün mənzil-kommunal şəraitinin yaxşılaşdırılması nəzərdə tutulur

Azərbaycanda qaçqın və məcburi köçkünlərə göstərilən dövlət qayğısı çərçivəsində, hansı işlərin görülüb? Dövlət bu təbəqədən olan vətəndaşlarının sosial rifahının yaxşılaşdırılması məqsədilə nə kimi tədbirlər həyata keçirib. Bu suallara cavab olaraq Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsindən aşağıdakı məlumatı əldə etdik.

Respublika üzrə 2008-ci ilə kimi 140 min nəfər məcburi köçkün büdcə vəsaiti hesabına aylıq ərzaqla təmin edilib. BMT-nin «Ümumdünya Ərzaq Proqramı» təşkilatının Azərbaycanda ərzaq yardımı üzrə proqramı 2008-ci il 01 iyul tarixdən başa çatdığı üçün həmin təşkilatın xətti ilə faydalanan 130 min nəfərin aylıq ərzaqla təminatını da dövlət öz üzərinə götürüb. Beləliklə, hazırda büdcə vəsaiti hesabına aylıq ərzaqla təmin olunan məcburi köçkünlərin sayı 270 min nəfər təşkil edir.

Dövlət büdcəsindən ayrılmış vəsait hesabına məcburi köçkünlərə yemək xərci üçün ödənilən müavinətin məbləği 2003-cü illə müayisədə 2,7 dəfə artırılaraq 2005-ci il yanvarın 1-dən 6 manata, 2007-ci il yanvarın 1-dən 9 manata, 2008-ci ilin sentyabrından isə adambaşına 13,5 manata çatdırılıb. Həmin müavinəti məcburi köçkünlər bankomatlar vasitəsi ilə özləri alırlar.

Qazla təmin olunmayan 51 şəhər və rayonda 87 min məcburi köçkün ailəsinin hər biri 2005-ci ilədək qış mövsümündə ayda 30 litr ağ neftlə təmin olunurdu. 2005-ci ildən etibarən bu yardım 40 litr təşkil edir.

- «Bakıelektrikşəbəkə», «Sumqayıtelektrikşəbəkə» ASC tərəfindən nəzərdə tutulmuş 3800 fərdi evlərdə və 570 kompakt yaşayış yerlərində elektrik sayğaclarının quraşdırılması işi tam başa çatdırılıb. Azərenerji ASC tərəfindən isə nəzərdə tutulan ümumi 44200 sayğacdan fərdi evlərdə 17800, 1180 kompakt məskunlaşma obyektlərində isə 680 sayğac quraşdırılıb.

- Kompakt məskunlaşma obyektlərinin elektrik təchizatlarının sərbəstləşdirilməsi sahəsində- «Bakıelektrikşəbəkə», «Sumqayıtelektrikşəbəkə» ASC üzrə nəzərdə tutulan 570 obyektdən 558, yəni 98%, «Regional Enerci Təchizat» MMC-ləri üzrə isə nəzərdə tutulan 1055-dən 645, yəni 61% məskunlaşma obyektləri sərbəstləşdirilib.

- «Azəriqaz» Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti tərəfindən Bakı və respublikanın digər rayon və şəhərlərində fərdi və kompakt məskunlaşma obyektlərində nəzərdə tutulan 47194 sayğacdan 47194 (100%) qaz sayğacları quraşdırılaraq nəzərdə tutulan sayğaclaşma işi tam başa çatdırılıb.

- komitə tərəfindən müxtəlif rayonlar üzrə 575 məskunlaşma obyektlərinə 322 ədəd müxtəlif markalı güc transformatorları, 371 ədəd su nasosları, 15500 metr kabel, 337500 metr elektrik naqili verilmiş və quraşdırılaraq istismara verilib.

Komitə tərəfindən qaçqın və məcburi köçkünlərin müvəqqəti məskunlaşdıqları 156 obyektdə 1682 min. manat həmində cari, 67 obyektdə isə 1580 min manat həcmində əsaslı təmir işi aparılmışdır. 3,2 mln. manat məbləğində Dövlət İnvestisiya vəsaiti hesabına 175 ev tikilib.

113433 şəxsə, o cümlədən 4907 şəxsə qaçqın, 108526 şəxsə məcburi köçkün statusu və bu barədə müvafiq vəsiqə verilib.

Əvvəllər büdcədən maliyyələşdirilən müəssisələrdə çalışmış və işlə təmin olunmamış 14 min nəfərdən çox məcburi köçkünə orta aylıq əmək haqqının ödənilməsi 2008-ci ilin sonuna kimi davam etdirilib.

Məcburi köçkünlərin istifadə etdikləri kommunal xərclər dövlət büdcəsindən ayrılmış vəsait hesabına Faktiki istehlaka görə xidmət təşkilatlarına mərkəzləşmiş qaydada vaxtlı-vaxtında ödənilir.

Son 5 ildə Respublikanın nazirlik, komitə, şirkət, konsern və səhmdar cəmiyyətləri tərəfindən bayramlar ərəfəsində məcburi köçkünlərlə 11,6 milyon manatlıq müxtəlif yardımlar göstərilmişdir ki, bunun da 2 milyon manatı 2008-ci ilin payına düşür.

Qaçqınların və məcburi köçkünlərin sosial müdafiəsi ilə bağlı dövlət tərəfindən ayrılan vəsaitin həcmi ilbəil artırılır. Son 5 ildə bu məqsədlə ümumilikdə 1.000,1 milyon manat ( o cümlədən dövlət büdcəsindən 534,1 mln. manat, Dövlət Neft Fondundan 466 milyon manat) vəsait ayrılmışdır.

Son 5 ildə 72647 nəfər qaçqın və məcburi köçkün işlə təmin edilib, 2467 nəfərə işsiz statusu verilib, 1116 nəfər peşə hazırlığı kurslarına, 1012 nəfər isə haqqı ödənilən ictimai işlərə cəlb olunub.

2004-2008-ci illər ərzində Məcburi Köçkünlərin Sosial İnkişaf Fondu tərəfindən həyata keçirilən mikrokredit proqramları çərçivəsində 6 min nəfər məcburi köçkünə mikrokreditlər verilərək kiçik bizneslərinin başlanmasına və yaxud genişlənməsinə şərait yaradılıb.

2004-2008-ci illər ərzində Dünya Bankının maliyyə dəstəyi vasitəsilə (ümumi məbləği 12,7 milyon ABŞ dolları) 220 mikrolayihə icra olunmuş və mikrolayihələrdən 142,9 min nəfər məcburi köçkün faydalanıb. Bu illərdə mikrolayihələrdən 2003-cü ilə nisbətən (2003-cü ilin sonunadək 132 mikrolayihə həyata keçirilərək ( mikrolayihələrin icrası üçün 4,43 milyon ABŞ dolları məbləğində vəsait istifadə olunmuşdur) bunlardan 131,6 min məcburi köçkün faydalanmışdır), 10,4 min nəfər məcburi köçkün (8,5%) artıq faydalanıb.

5 il ərzində Komitəyə 244916, o cümlədən 189518 yazılı və 55398 şifahi müraciət daxil olmuşdur. O cümlədən, şəhər (rayon) icra hakimiyyətlərindən, müxtəlif nazirlik və təşkilatlardan 22112 məktub, vətəndaşlardan 167406 ərizə daxil olmuş və onların 99%-nin icrası təmin olunub. Daxil olan müraciətlərin 75 %-i müsbət həllini tapıb, qalanlarına isə qanunverijiliyə uyğun olaraq cavab verilib. Həmçinin Komitə tərəfindən qaçqın və məcburi köçkünlərin problemlərinin həlli ilə əlaqədar müxtəlif ünvanlara 32690 sayda məktub göndərilib. Komitə sədrinin qəbulunda 1051 (o cümlədən 33 kollektiv) məcburi köçkün olmuş, qəbul otağına müraciət etmiş 95011 nəfər Komitənin aidiyyəti məsul işçiləri tərəfindən qəbul edilərək, onlara müvafiq izahatlar verilib.

Hal-hazırda Azərbaycanda 115 təşkilat - 60 beynəlxalq, 40 yerli humanitar və onlar tərəfindən təsis edilmiş 15 qeyri-bank kredit təşkilatı fəaliyyət göstərir. Bu təşkilatların fəaliyyəti Azərbaycan Respublikası Prezidentinin müvafiq Sərəncamına əsasən Beynəlxalq Humanitar Yardım üzrə Respublika Komissiyası tərəfindən əlaqələndirilir və təşkilatların özləri tərəfindən son 5 ildə qaçqınların, məcburi köçkünlərin və aztəminatlı əhalinin sosial problemlərinin həlli ilə bağlı 158 milyon manat həcmində müxtəlif layihələr həyata keçiriblər.

Prezidentin qəbul etdiyi qərarlar nəticəsində beynəlxalq humanitar və bu sahədəki inkişaf təşkilatlarının tam sərbəst, səmərəli və şəffaf fəaliyyəti üçün bütün lazımi şərait yaradılıb.

Lakin məcburi köçkünlərin böyük bir hissəsi hələ də yaşayış üçün yararlı olmayan ictimai binalarda, yataqxanalarda və digər müvəqqəti məskunlaşma yerlərində ağır şəraitdə yaşayır, təhsil, səhiyyə, məşğulluq və başqa problemlərlə üzləşirlər.

Bu sahədə mövcud problemlər 2007-ci il sentyabrın 4-də Prezident İlham Əliyevin yanında keçirilmiş müşavirədə geniş müzakirə olunub və ölkə Prezidentinin 2007-ci il 31 oktyabr tarixli Sərəncamı ilə "Qaçqınların və məcburi köçkünlərin yaşayış şəraitinin yaxşılaşdırılması və məşğulluğunun artırılması üzrə Dövlət Proqramı"na əlavələr təsdiq edilmişdir.

Həmin əlavələrə uyğun olaraq cari ildən başlayaraq istismar müddəti başa çatmış 15 fin tipli qəsəbədə, ayrı-ayrı şəhər və rayonlardakı məktəblərdə, Müdafiə Nazirliyinin hərbi hissələrinə məxsus binalarda və digər yerlərdə müvəqqəti məskunlaşmış, çətin şəraitdə yaşayan 20 min ailə - 89 min nəfər məcburi köçkünün yeni qəsəbələr salınmaqla və ya yaşayış evləri tikilməklə mənzil-məişət şəraitinin yaxşılaşdırılması, həmçinin onların məşğulluğunun təmin edilməsi ilə bağlı konkret tədbirlər həyata keçiriləcəkdir.

Ümumiyyətlə, həyata keçiriləcək bu tədbirlər nəticəsində 49 min ailə 220 min nəfər məcburi köçkünün mənzil-kommunal şəraiti yaxşılaşdırılacaq.

Bizim Yol.-2013.-15 yanvar.-S.-12.