«Üns» Teatrı ənənə və yeniliyi özündə birləşdirir

Fuad Salayev: «Üns»» təkcə ziyalılarımız üçün deyil, bütövlükdə Azərbaycanın vizual mədəniyyəti üçün əvəzsizdir»

Azərbaycan teatrı 2014-cü ilin martın 10-unda 141 yaşını qeyd etdi. Teatr dünya haqda anlayışlarının bir hissəsi olmalı, tamaşaçının daxili təlabatını oyanmalıdır. Tamaşaçı inansın ki, mədəni varlığı onun həyatı üçün çox vacib nəsnədir. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyindən bildirilir ki, son illər Azərbaycanda teatr sənətinin inkişafı ilə bağlı bir sıra fundamental dövlət sənədləri qəbul edilib. Bura, 2006-ci ildə qəbul edilmiş "Teatr və teatr fəaliyyəti haqqında", 2007-ci ildə "Azərbaycan teatr sənətinin inkişaf etdirilməsi haqqında" Prezident Sərəncamı və "Azərbaycan teatrı 2009-2019-cu illərdə" Dövlət Proqramı aiddir.

“Azərbaycan teatr sənətinin inkişaf etdirilməsi haqqında” Sərəncama uyğun olaraq Abdulla Şaiq adına Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı, Azərbaycan Dövlət Rus Dram Teatrı, Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrı, Azərbaycan Dövlət Akademik Milli Dram Teatrı, Dövlət Musiqili Teatrı, Şəki Dövlət Dram Teatrı, Mingəçevir Dövlət Dram Teatrı, Ağdam və Füzuli Teatrlarının binalarında təmir-bərpa və yenidənqurma işləri, Dövlət Pantomima və "Yuğ" teatrlarında isə təmir işləri aparılıb. Daha biri isə, Akademik Opera və Balet Teatrı yaxın vaxtlarda təmirə edilməsi planlaşdırılır.

Hazırda Azərbaycanda 26 dövlət teatrı, "Üns" yaradıcılıq səhnəsi, Bələdiyyə Teatrı, 50-yə yaxın xalq teatr və 13 teatr studiyası fəaliyyət göstərir. Dəfələrlə dövlət teatrlarından reporrtajlar hazırlamışıq. Bu dəfə “Üns”dən reportaj hazırlamağı qərara aldıq.

"Üns Yaradıcılıq Səhnəsi" Teatrı 22 aprel 2006-cı ildə yaradılıb. Tetrdan əməkdaşımıza məlumat verildi ki, bu mədəni layihə Aida İmanquliyevanın xatirəsinə həsr olunub. A.İmanquliyeva-şərqşünas, ədəbiyyatşünas, tənqidçi, tərcüməçi, 1981-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, filologiya elmləri doktorudur. Aida İmanquliyeva Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Yaxın və Orta Şərq Xalqları İnstitutunda kiçik elmi işçi, sonra baş elmi işçi, ərəb filologiyası şöbəsinin müdiri, elmi işlər üzrə direktor müavini, həmin institutda direktor vəzifəsində çalışıb. Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Şərqşünaslıq İnstitutunun nəşr etdirdiyi "Ərəb filologiyası məsələləri" məcmuəsinin tərtibçisi və redaktoru olub.

Ümumittifaq Şərqşünaslar Cəmiyyəti Rəyasət Heyətinin üzvü və cəmiyyətin Azərbaycan bölməsi sədrinin müavini olub. Moskva, Bakı, Düşənbə, Hamburq (ADR) şəhərlərində keçirilən Şərq problemlərinə həsr olunmuş beynəlxalq konfranslarda məruzələrlə çıxış edib.

"Üns Yaradıcılıq Səhnəsi" Teatrından o da məlumat verildi ki, teatrın yaradılmasında əsas məqsədlərdən biri Azərbaycandakı zəngin teatr sənətinə dayanaraq hazırkı müasir səviyyəyə çatdırmaq, özlüyündə ənənə və yeniliyi birləşdirməkdir: “Həmçinin incəsənət və mədəniyyətdə şərq və qərb mədəniyyətinin sintezinin bədii əksinin göstərilməsidir. “Üns Yaradıcılıq Səhnəsi”nin yaradıcısı və bədii rəhbəri Nərgiz Paşayevadır. O, "Azərbaycan mədəniyyətinin dostları" xeyriyyə fondunun İdarə heyətinin üzvü, "Azərbaycan-İrs" jurnalının ədəbi şöbəsinin redaktoru, İngiltərə-Azərbaycan cəmiyyətinin həmsədridir”.

Burada ədəbi-bədii axşamlar, maarifçi xarakterli tədbirlər də təşkil edilir

Teatrdan o da bildirildi ki, Azərbaycan mədəniyəti aləmində forma və məzmunca yeni model olan “Üns yaradıcılıq səhnəsi” 2006-cı ilə aprelin 22-də Prezident İlham Əliyevin iştirakı ilə açılıb: “Artıq “Üns yaradıcılıq səhnəsinin yaranmasından 8 il keçib. Azərbaycanın mədəniyyət salnaməsində yeni səhifə açan bu mədəniyyət ocağı indiyə qədər tamaşaçılara onlarla bir birindən fərqli tamaşalar, rəngarəng kompozisiyalar təqdim edib. "Üns Yaradıcılıq Səhnəsi" layihəsinin ideya istiqamətlərindən biri də Şərq və Qərb mədəniyyətləri vəhdətinin bədii əksini sənətdə və mədəniyyətdə göstərməkdir. Qeyri-kommersiya xarakterli olmaqla fikri, ideyanı, mənəvi tələbatı reallaşdırmaq məqsədi daşıyan layihədə üstünlük teatr tamaşalarına verilsə də, burada ədəbi-bədii axşamlar, maraqlı şəxsiyyətlərlə görüşlər, maarifçi xarakterli tədbirlər də təşkil edilir. Çünki məhz bu teatr mədəniyyətin bir çox növlərini və janrlarını özündə təmsil edir.

Xatırladaq ki, “ÜNS Yaradıcılıq Səhnəsi”ndə dünya şöhrətli müğənni və bəstəkar Müslüm Maqomayevin xatirəsinə həsr edilmiş "Beşikdən əbədiyyətə qədər" filminin premyerası olub.

Burada, eləcə də xalq yazıçısı Elçinin ssenarisi əsasında çəkilən “Məryəm” bədii-sənədli filminin təqdimat mərasimi keçirilib. Filmin bədii hissəsi “Sirr”, sənədli hissəsi isə “Bəyaz gəmilərlə rənglərin dansı” adlanır. Filmdə hadisələr absurd məkanda baş verir. Bir otaqda öz yaradıcılığı ilə təkbətək qalan yaşlı rəssam qadın sonda öz əsərlərinin köməkliyi ilə yenidən həyatın başlanğıcına qayıdır. Tədbir iştirakçıları əvvəlcə foyedə filmin qəhrəmanı, tanınmış gənc rəssam Məryəm Ələkbərlinin rəsm əsərlərinin sərgisinə baxıblar”.

“Burada milli və eyni zamanda ümumbəşəri ideyalarla, mədəniyyət və incəsənətlə ünsiyyətə girir”

Əməkdar incəsənət xadimi, Azərbaycanın xalq rəssamı, Fuad Salayev bildirir ki, “ÜNS” yaradıcılıq səhnəsi bütövlükdə çox düşünülmüş şəkildə planlaşdırılıb: “İlk baxışdan həm foye, həm səhnə və tamaşaçı salonu yığcam və xudmani görünür. Lakin bu bir görüntüdür. Yaruslu foye eyni zamanda tutumlu bir sərgi salonu, ziyalıların, sənətsevərlərin sevimli məkanına çevrildi. Mən hesab edirəm ki, istər interyer və eksteryerin tərtibatı, istər burada keçirilən hər hansı bir tədbirin uğuru bilavasitə Nərgiz Paşayevanın irsi yaradıcılıq istedadı və intellekti ilə bağlıdır. Deyirlər ki, teatr asılqandan başlayır. Nərgiz xanım burada da stereotipi sındırdı. Kiçik həyətlə foye həmahənglik təşkil edir. Tamaşaçı, daha doğrusu, mən bura gələnləri qonaq adlandırardım, kiçik darvazadan içəri daxil olan kimi milli və eyni zamanda ümumbəşəri ideyalarla, mədəniyyət və incəsənətlə ünsiyyətə girir. Məhz bu səbəbdən sənətsevərlərin vaxtaşırı görüşdüyü “Üns” yaradıcılıq səhnəsi təkcə ziyalılarımız üçün deyil, bütövlükdə Azərbaycanın vizual mədəniyyəti üçün əvəzsizdir. Xüsusi olaraq onu da qeyd etmək istərdim ki, məni təkcə bir tamaşaçı və heykəltəraş olmaqla yanaşı, bir pedaqoq kimi də sevindirən bir cəhət var”.

““Üns” teatrı isə sənət aləminə yeni ab-hava, yeni ovqat gətirdi”

Azərbaycanın tanınmış teatrşünası, professor, əməkdar incəsənət xadimi Məryəm Əlizadə bildirdi ki, Azərbaycanda teatr sənəti dövlət səviyyəsində özünün layiqli dəyərini alıb: “Dövlət mənəvi zənginliyi xalqın böyük sərvəti sayır, odur ki, teatrın inkişafını da diqqətdə saxlayırlar. Dövlətin məqsədyönlü qərarları ilə teatr sənətinin tərəqqisi, yeniləşməsi, beynəlxalq teatr məkanında layiqli yer tutması kimi vacib məqamlar dövlətin hərtərəfli dəstəyini qazanıb. Bu dəstək dünyaya inteqrasiya edən teatra nail olmaq üçün böyük imkanlar deməkdir. Bu gün nəinki paytaxt teatrları, habelə bölgələrdəki teatrlar da yeni inkişaf dövrünü yaşayır. Teatrlara dğvlət qayğısı müasir teatr sənətimizin real mənzərəsini də göz önünə gətirir. Artıq Azərbaycanda böyük beynəlxalq teatr festivallarının keçirilməsinə də böyük imkan yaranır. Bu gün teatr xadimlərinə, aktyorlara, yaradıcı insanlara qayğı, istedadlı gənclərin üzə çıxarılması, onların bədii axtarışlarının dəstəklənməsi məqsədi ilə həyata keçirilən tədbirlər də dövlətin diqqətindədir.

Azərbaycanın teatrında təzə ad olan “Üns” teatrı isə sənət aləminə yeni ab-hava, yeni ovqat gətirdi, az vaxtda geniş tamaşaçı rəğbəti qazandı. Uzun illər boyu milli səhnəmiz zəngin teatr məktəbini formalaşdırıb və ənənələr yaradıb. “ÜNS yaradıcılıq səhnəsi” teatrının əsas məqsədlərindən biri də Azərbaycanda teatr sənətinin zəngin ənənələrinə əsaslanaraq onu indiki, müasir məcrada inkişafını təmin etməkdir. Bir növ klassika ilə moderinliyin harmoniyasını yaratmaqdır. Öz məramına görə ÜNS adi teatr deyil, ziyalıların ünsiyyət ocağıdır. Qısa zaman kəsiyində öz repertuarı ilə Azərbaycan mədəni həyatında özünəməxsus yer tutan ÜNS sənətdə, səhnədə iki cinahın, Şərq və Qərbin sintezini nümayiş etdirə bilib. Teatrın repertuarının hər bir təqdimatı teatrsevərlər üçün əsl bayrama çevrilir. Elçinin əsərlərinin antrepriz tamaşaları, Edvard Radzinski, Sergey Yurski ilə görüşlər, «Gelikon-opera»nın quruluşları, Robert Sturuanın, Roman Viktyukun səhnə əsərləri və neçə-neçə digər yaradıcılıq axtarışlarının maraqlı tapıntıları... Bir sözlə, bu teatrın Azərbaycan mədəniyyətindəki rolu əvəzsizdir. 8 yaşlı mədəniyyət ocağı bu qısa müddətdə daha yaşlı teatr məbədlərinin gördüyü işi həyata keçirə bilib. Uğurları bol olsun.

Azərbaycan teatrının tarixi qədimdir. Teatr sənətinin ünsürləri, yəni çalmaq, oxumaq, oynamaq, hərəkət etmək, söhbət aparmaq və s. cəhətlərdir ki, bu baxımdan Azərbaycan teatrının üç min ildən artıq tarixə malik olduğu fikrini irəli sürmək mümkündür. Şərqdə ilk olaraq peşəkar teatrın Bakıda yaranması xalqımızın milli-mənəvi dəyərlərinin qorunması və təbliği, estetik zövqünün formalaşmasında mühüm rol oynayıb. Bu gün Azərbaycan teatrı özünün yeni inkişaf dövrünü yaşayır. Azərbaycanda teatr sənətinin kökləri xalqın fəaliyyəti, məişəti, şənlik və toy ənənələri, həmçinin dünyagörüşü ilə bağlıdır. Mərasim, ayin və oyunlardakı tamaşa elementləri müstəqil xalq teatrının yaranmasında mühüm rol oynayıb. Azərbaycan xalq teatrı realist özəllik daşımış və əməkçi təbəqələrlə bağlı olub. Azərbaycan professional teatrının təşəkkülündə xalq teatrı əhəmiyyətli rol oynayıb”.

Ramid

Bizim yol.-2014.-2 may.-S.13.