"Sevgin
ağlımı aldı,
gözümü bağladı"
Məleykə Əsədova: “Mən yerə
enmək istəmirəm”
- 30
ilə yaxındır sənətdəsiniz. Bu illər ərzində
geniş səhnə və ekran fəaliyyətiniz olub. Səhnədə
Zərifə, Kordeliya, Şirin, İlkcan, Selcan,
Çılğın, Arzu, Gültəkin, Züleyxa,
Kleopatra, Mariya Tüdor və s., ekranda Əfsanə, Jalə,
Sara, Natəvan kimi obrazlarınız
tamaşaçıların ürəyinə yol tapıb.
Maraqlıdır, Məleykə Əsədova kinoda
özünü daha yaxşı hiss edir, yoxsa teatrda?
- Teatrda. Mən həmişə qeyd eləmişəm,
ki, teatr sənəti mənim üçün daha
doğmadır. Teatr canlı sənətdir. Teatrda sən bir
aktrisa kimi nəyə qadir olduğunu göstərə bilirsən.
Teatr əsrarəngiz bir dünyadır, talelər
kolleydeskopudur. Bu gün Kordeliyasan, Gültəkinsən, sabah
Şirinsən, Kleopatrasan, Selcansan, Çılğınsan...
Stanislavski sisteminin 5 prinsipindən biri olan başqalaşma
prinsipinə əməl edib, başqalaşıb, başqa
insanın taleyini canlı surətdə tamaşaçıya
çatdırırsan.
Teatr incəsənətin ən çətin
və xüsusi fədakarlıq tələb edən sahəsidir.
Mən həmişə deyirəm, bir insan bu keşməkeşli
həyatda öz taleyini güclə yaşayır, ancaq biz -
aktyorlar yaradıcılığımız boyu görün
neçə insanın taleyini yaşayırıq. Bir gün
Gültəkin oluruq, bir gün Nurcahan oluruq, bir gün Kleopatra
oluruq. Başqa-başqa insanların həyatını öz həyatımız
kimi yaşayırıq. Obrazlarımızın taleyini
özümüzə tale seçirik. Ona görə də
aktyorlar adi insanlar deyil, A.Çexovun qəhrəmanının
təbirincə desək, insan yaradan şəxs fövqəlinsandır.
- Tamaşaçılar
da, teatr mütəxəssisləri də gözəl bilir ki,
Məleykə Əsədova müxtəlif səpgidə,
müxtəlif formada obrazlar ifa edib. Bu obrazların Sizin
yaradıcılığındakı yerini və Sizin
inkişafınıza təsirini necə qiymətləndirirsiniz?
- Teatr böyük bir məktəbdir.
Aktyor üçün də, elə tamaşaçılar
üçün də. Şəxsən mən hər bir
obrazımı oynadıqca həm aktrisa kimi, həm də insan
kimi püxtələşirəm, kamilləşirəm. Məleykə
Əsədova dünən də öyrənib, bu gün də
öyrənir, sabah da öyrənəcək. Məncə,
öyrənmək istəyi bitən anda yaradıcı adam
tükənir.
- Akademik
Milli Dram Teatrının səhnəsində son illər ərzində
ifa etdiyiniz iki rolun biri Avropa klassikası, digəri isə milli
dramaturgiya nümunəsi əsasında hazırlanan
tamaşalarda olub. Təbii ki, dünya dramaturgiyası və
milli dramaturgiya nümunəsinin səhnə təcəssümü
ifaçıdan fərqli yanaşma, fərqli oyun üslubu tələb
edir. Bu obrazların hansı Sizin üçün daha məhrəm,
daha yaxındır?
- 26 ildir Azərbaycan səhnəsindəyəm.
Bu illər ərzində, həm dünya və Azərbaycan
dramaturgiyası nümunələri əsasında
hazırlanmış tamaşalarda müxtəlif xarakterli
obrazlar oynamışam. Amma deyə bilərəm ki, ifa etdiyim
obrazlar arasında klassika üstünlük təşkil edir.
26 illik sənət taleyimə neçə-neçə
möhtəşəm klassik, tarixi obrazlar yazılıb.
Yaradıcılığımda daha çox dünya
klassikasının nümunələri üstünlük təşkil
edir. Azərbaycan dramaturgiyası nümunələrindən
C.Cabbarlının “Aydın”, N.Həsənzadənin “Pompeyin
Qafqaza yürüşü”, B.Vahabzadənin
“Özümüzü kəsən qılınc”, “Dar
ağacı” pyeslərində oynamışam. “Aydın”
tamaşasında Gültəkin obrazı mənim
üçün çox doğma obraz olub. Mən
böyük səhnəyə Gültəkin obrazı ilə
gəlmişəm.
Bu yaxınlarda Musiqili Teatrdan dəvət
aldım. Bu teatrın səhnəsində rus klassiki N.Qoqolun
“Evlənmə” pyesi əsasında rejissor B.Osmanovun
quruluşunda hazırlanan eyniadlı tamaşada Aqafya Tixonovna
rolu ilə çıxış etdim. Yeri gəlmişkən,
bu tamaşa 2011-ci ilin Zirvə mükafatına layiq
görüldü.
V.Hüqonun “Mariya Tüdor” pyesi əsasında
G.Ömərin quruluşunda hazırlanan “Qadın məhəbbəti”
tamaşasında kraliça Mariya Tüdoru canlandırdım.
Hazırda isə Azərbaycan dramaturgiyasının sonuncu
klassiki sayılan İ.Əfəndiyevin “Mənim
günahım” əsərinin səhnə təcəssümündə
Nurcahan rolu ilə tamaşaçılarımın
qarşısına çıxıram. Nurcahan rolu mənim
İ.Əfəndiyev yaradıcılığı əsasında
hazırlanan tamaşalarda ilk rolumdur. Son 3 il ərzində ifa
etdiyim bu obrazlar həm ədəbi əsasına, həm bədii
məziyyətlərinə, estetik səciyyələrinə
görə tamamilə fərqli obrazlardır.
Hansı rolu oynamağmdan asılı
olmayaraq, mən məşq prosesində obrazımda öz hisslərimin
əməl məntiqini axtarıb tapıram.
Amma Nurcahan obrazı, bu mənada, bir qədər
fərqli xarakterlidir. Nurcahanı ifa edərkən, başqalaşmağa
ehtiyac qalmır. Nurcahan heç bir obraza bənzəmir.
Nurcahan, bəlkə də, elə mənim özüməm.
“Mənim günahım” əsəri bir sənətkarın
taleyini qabardır. Birinci dəfədir ki, İlyas müəllimin
pyesi əsasında hazırlanan tamaşada oynayırdım. Bu
obraz üzərində işim zamanı bir məqam məni
çox heyrətləndirdi. İlyas müəllim qadın
psixologiyasını, yaradıcı insanın
psixologiyasını necə gözəl bilir. Nurcahanın ədəbi
mətnini səhnədə söylədikcə, elə bilirəm
ki, bu sözlər elə mənim öz sözlərimdir. Bu
sözlər mənim qəlbimin dərinliklərində
coşan təlatümləri çox dəqiq ifadə edir.
Onların təsiri ilə yaranan səhnə mizanları sanki
bədənimin bədii ifadəliliyindən, plastikasından
doğur. Nurchanda mən oyun görmürəm. Nurcahanın
taleyini öz taleyim kimi qavrayıram. Ona görə də,
Nurcahanı çox rahatlıqla, böyük zövqlə ifa
edirəm. Onu da deyim ki, bu məqamı
tamaşaçı da duyur, hiss edir. Seyrçilər
tamaşanı çox böyük maraqla, sevə-sevə izləyirlər.
Tamaşanı artıq 5 dəfə
oynamışıq. Hər tamaşadan
sonra tamaşaçılar teatrın qarşısında
dayanıb teatrdan çıxmağımı gözləyir,
yaxınlaşıb təbrik edir, dəyərli, həm də
məni ruhlandıran fikirlər söyləyirlər. Bütün bunların mənə
yaşatdığı sevinc hissini sözlə ifadə etmək
mümkün deyil.
Bilirsiniz ki, “Mənim günahım”
tamaşasında səhnədə balerinanı
canlandırıram.
Tamaşada kiçik bir balet səhnəsi
var. Bu səhnədə mən “Qu gölü” baletindən dəqiqə
yarımlıq bir parça ifa etdim. Heç şübhəsiz, bu səhnəni oynaya
bilmək üçün aktrisa mükəmməl plastik
imkanlara malik olmalı, bədənini idarə etməyi
bacarmalıdır.
Aktrisanın ifadəli plastikası,
geniş səs diapazonu olmalıdır.
Ən əsası isə, yaradıcı ürəyi
olmalıdır. Bu üç amil mütləqdir.
Aktrisanın zahiri görkəmi gözəl
olmaya da bilər, amma aktrisanın plastikası, səsi, ürəyi
olmasa, o, tamaşaçıların rəğbətini qazana
bilməz. Teatr aktrisası elə bir səs
diapazonuna malik olmalıdır ki, onun səhnədə hətta
pıçıltı ilə dediyi sözlər
axırıncı sırada belə sərbəst eşidilsin.
Bir də aktrisa gərək ifa etdiyi obrazı qəlbi
ilə yaşamağı bacarsın.
O ki qaldı
zahiri görünüşə, səhnə gözəlliyi
sevir. Allah mənə bu gözəlliyi,
yaraşığı, qaməti verib. Bu da
mənim bir aktrisa kimi müsbət cəhətimdir. Məni Allah səhnə üçün yaradıb.
Amma təbii ki, bu, olmaya da bilərdi. Amma plastika, səs diapozunu və daxili enerji, ürək
– bu üç cəhət aktyor sənətinin əsas şərtləridir.
- Həm teatr ictimaiyyəti, həm
də tamaşaçılar arasında yetərincə məşhur
sənətçisiz. Sizcə, bunun sirri nədədir?
- Bilirsiniz,
şöhrət elə bir şeydir ki, onu hər adam çox saxlaya bilmir. Şöhrəti
qaznmaq onu qoruyub saxlamaqdan daha asandır. Məleykə
Əsədova niyə 26 ildir ki, eyni şöhrəti
saxlayır? Çünki mən
tamaşaçılarımın qəlbinə obrazlarımla
yol tapmışam, dedi-qodularla yox. Tamaşaçılarıma
çox hörmət bəsləyirəm. Çünki məni bu mövqeyə
çatdıran, Məleykə Əsədova edən
tamaşaçılarımın alqışları və sevgisidir.
- Həmişə formada olan sənətçilərdənsiniz.
Buna necə nail olursunuz?
- Başa
düşürəm ki, aktrisayam. Səhnədəyəm.
Adətən, klassik obrazları, əsas qəhrəmanları
oynayıram, gözəl xanımların obrazlarını
canlandırıram. Mənim fiziki
formamı, bədən quruluşumu, gözəlliyimi
qorumağımın başlıca səbəbi də sənətimə,
obrazlarıma, tamaşaçılarıma hörmətimdən
irli gəlir. Çox gözəl başa
düşürəm ki, qidalanmağıma, bədən
quruluşuma, gözəlliyimə diqqət yetirməsəm,
idmanla məşğul olmasam, bir aktrisa kimi bu gün sahib
oduğum fiziki formamı saxlaya bilmərəm.
Bu isə, həm tamaşaçılarıma, həm
də özümə qarşı laqeydlik olar. Ümumiyyətlə, mən özümə
qarşı çox həssas və diqqətli insanam. Özümə də, qarşımdakı insanlara
da hörmətlə yanaşıram. Hamıdan
da hörmət tələb edirəm.
Jurnalistlərdən də həmişə
özümə qarşı hörmət tələb edirəm.
Çox dəyərli jurnalistlərimiz var və
onların hər birinə böyük hörmət bəsləyirəm.
Amma bəzi jurnalistlər ucuz dedi-qodulara meyl
göstərirlər. Bəzən şayiələri,
mənasız dedi-qoduları, sənətə aidiyyatı olmayan
məsələləri qabartmağa
çalışırlar. Sənətə
gələn gündən bu cür dedi-qodulardan uzaq
qaçmağa çalışıram. Mən
gündəmdə ancaq yaradıcılığımla,
obrazlarımla qalmaq istəyirəm.
- Səhnə
fəaliyyətiniz dönəmində müxtəlif
rejissorlarla işləmisiniz, müxtəlif aktyorlarla tərəf-müqabili
olmusunuz. Gəncsiniz. Enerjilisiniz.
Kifayət qədər yaradıcılıq
potensialına maliksiniz. Daha hansı
rolları oynamaq arzunuz var?
- Heç kəs
sabahını proqnozlaşdıra bilməz. Həyatdır,
taleyimiz Allahın iradəsinə bağlıdır. Mən Allaha çox bağlı insanam. Sabah nə olacaqsa, bu gün onun haqqında
danışmaq istəməzdim. Sənətimlə
bağlı arzularım çoxdur. Akademik
Milli Dram Teatrın səhnəsində hələ çox
obrazlar yaradacağam, inşallah.
- Səhnədəki hansı
sevgini həyatda yaşamaq istərdiniz?
- Şəxsi həyatımı çətinləşdirən,
bəlkə də elə mənim obrazlarım olub. İfa etdiyim obrazların hər birində möhtəşəm,
böyük sevgilər var. Hər birinin də sevgisi fərqlidir.
Mariya Tüdor qraf Fabianini, Kleopatra Antonini,
Züleyxa Yusifi necə böyük sevgi ilə sevir. Gültəkin Aydına görə həyatını
qurban verir. Bu obrazların hər birində
mən varam.
Amma Nurcahan etiraf elədi ki, mən bütün həyatımı
sənin sevginə həsr elədim. Sevgin
ağlımı aldı, gözümü bağladı.
Heç nə görmədim. Bütün həyatımı röyalarda
yaşadım.
İnanırsız, mən də bütün həyatımı
röyalarda yaşamışam. Mən yerə
enmək istəmirəm. Qoy, mən öz
xəyallarımla, röyalarımla qalım. İşıqlı röyalarda, göylərdə
qalmaq istəyirəm. Mənim röyalarda
qalan öz dünyam var. Qoy, elə öz dünyamda qalım.
Qalıram orada. Amma o
dünyada da qalmaq asan deyil. O dünyamda da çox
çətinlik çəkirəm.
O qədər müsbət qadın
obrazları oynamışam ki, hər birindən içimə
nəsə hopub. Bu obrazlar məni göylərə
qaldırıb. Ordan yerə enmək istəmirəm.
- Son səhnə
obrazınız Nurcahanın yerində olsaydınız, necə
hərəkət edərsiniz?
- Bayaq da qeyd
etdiyim kimi, Nurcahan obrazı mənə ruhən çox
yaxındır. Bəli, mən Məleykə Əsədova
Nurcahanın yerində olsaydım, gedərdim. Mən aktrisayam. Duyğusal bir
insanam. Mən diqqəti çox
xoşlayıram. Əgər Allah mənə
bu istedadı veribsə, demək ki, qeyri-adi bir insanam. İstedad özü də hər insana verilmir,
axı. İstedad Allah tərəfindən
bəxş edilən vergidir.
-
Qızınız böyüyür, onu səhnədə
görmək istərdinizmi?
- Aktyor sənəti
dünyada ən gözəl, ən şərəfli sənət
olmaqla yanaşı, həm də son dərəcə çətin
sənətdir. Mən bu sənətdə
çox çətinliklərdən, məşəqqətlərdən
keçmişəm. Bu mənada, istəməzdim
ki, qızım da eyni çətinlikləri görsün.
Mən çox arzu edirəm ki, qızım həyatda
öz yolunu özü seçsin. Mən
istəyərəm ki, hansısa başqa sənəti
seçsin. Amma əlbəttə ki, əgər
istedadı olub, bu sənəti seçəcəksə və
bu sənətdə uğur qazanacaqsa, mane olmaram, əksinə,
kömək eləməyə çalışaram.
- Tamaşaçılar sizi sevir. Siz də həmişə bu sevgiyə layiq
olmağı bacarırsınız. Sizi sevən
tamaşaçılara sözünüz?
- Mən
teatrı çox sevirəm. Allah məni teatr
üçün yaradıb. Allah izn versə,
ömrümün sonuna qədər
yaradıcılığımı bu teatrda davam etdirəcəyəm,
bir-birindən fərqli obrazlarla
tamaşaçılarımı sevindirməyə davam edəcəyəm.
Məni Məleykə Əsədova edən
birinci növbədə Allahın verdiyi istedad, çəkdiyim
zəhmətlər, ən əsası,
tamaşaçılarımın sevgisi, onların
alqışlarıdır. Bütün yaradıcılıq ömrüm boyu mən
bir aktrisa kimi bu alqışlara layiq olmağa
çalışmışam. Bundan sonra da
çalışacağam.
Kədərliyəm.
Kədərimi gizlədir
Mən qəmimi danıram
Nədənsə öz dərdimi
Hamıya qısqanıram.
Kədərli
anlarımda
Məni heç kəs görməsin
Sevincim hamınınsa,
Kədərim özümündür.
Hər bir insanın daxilində kədər
də var sevinc də. Qoy, mənim
kədərlərim özümçün qalsın. Ancaq mənim sevinclərim, əzizlərim,
hamınızın olsun. Sevincim Sizin olsun
Bizim
yol. – 2015. – 18 aprel. S. 15.