Yorulmuş ruhum

(Hekayə)

Əvvəli ötən sayımızda

Molla Həşim (adını çəkdikcə məni gülmək tutur) üzünə ağıllı ifadə verib, “bismillah” deyib soruşdu:

- Rəhmətlik namaz qılırdu? Oruc tuturdu?

- Yox, namaz qılmırdı. Ancaq oruc tutan vaxtları olub. Həm də çox, imkanı dərəcədə yardımlar edirdi imkansızlara. Mən özüm bunun nə qədərini bilirəm, həm də təsədüfən bilmişəm - deyə xalam oğlu cavab verdi.

“Müselmanun esas şertleründen birü de namazduuur ” – deyə molla Həşim Bakı ləhcəsində, ancaq elə bil fars danışırmış kimi, sözləri uzadaraq suala cavab verməyə başladı. Yeri gəlmişkən, mənim anlamadığım odur ki, bu din adamları, əsasən də mollalar nə üçün farslar kimi danışmağa çalışırlar, eşidəndə lap zəhləm gedir. Bəlkə elə mollalardan zəhləm getməyinin səbəblərindən biri də budur. Bir sözlə, molla Həşim dedi ki, indi ki, mən namaz qılmamışam, etdiyim bütün yaxşılıqlar heçdir, mənə heç bir faydası olmayacaq və sözündən belə çıxdı ki, mənim yerim cəhənnəmlikdir.

“Öz yerin cəhənnəmlikdir, axmağın biri” – qardaşımın səsini eşitdim. Əsəbi idi, gözləri də dolmuşdu, bunu nə qədər gizlətməyə çalışsa da, mən bunu görürdüm.

“Gəl otur, ona fikir vermə. Gəl görək üçə, yeddiyə, qırxa nə edəcəyik” – deyə böyük xalaoğlum qardaşımı yanında otuzdurdu və yaxşı ki, də belə etdi. Yoxsa, heç yoxsasını deməsəm yaxşıdır. Ancaq qardaşım durdu və çadırdan çıxdı. Sadəcə dedi ki, siz müzakirə edin, qərarınızı mənə deyərsiniz. Bunlar da başladılar sonrakı mərasimlər üçün nə ehsan verəcəklərini müzakirə etməyə. Dinlədikcə birtəhər olurdum, duyan da yoxdur ki, sözümü deyim. Kimə lazımdır bu qədər israfçılıq? O qədər yemək adı çəkirlər ki, nə deyəcəyimi belə bilmirəm. İmkanım olsa deyərdim ki, toy etmirsiniz e, şadayanlıq da deyil. Ehsan kimi bir stəkan çay və çay üçün lazım olanları verin, bəsdir. Həm də nə üç, nə yeddi? Bunları birləşdirin, bitsin getsin. Camaatı işindən etməyin nə mənası? Üzdən keçməyib gələcəklər e, ancaq narazı gəlməkdənsə, gəlməmək yaxşıdır. Həm də camaatı qınamaq da düzgün deyil, nə mənası var ki, bu qədər mərasimlərin?

Məndən olsa heç mənə baş daşı da qoymaqlarını istəmərəm, ya da lap balaca bir başdaşı bəsdir. Kimə lazımdır axı bütün bunlar. Əgər dünyasını dəyişən üçündürsə, mən heç nə hiss etmirəm. Bu adamların burda yığışıb lətifə danışmaqlarının bir ölü kimi mənə aidiyyatı yoxdur. Hə, bəlkə bu qədər adamın gəlməyi məndən sonra qalanlara bir təskinlikdir. Ancaq bu o demək deyil ki, mənim ölümüm məndən sonrakıları xərcə, əziyyətə salamaldır. Duymurlar ki, deyim ki, heç mən sağlığımda da bunu istəməzdim və öləcəyimi bilsə idim, vəsiyyət edərdim ki, belə əziyyət çəkməyinə dəyməz. “A bala, gedən gedib, qalanı düşünək” – deyə kimsə dedi. Aha, bu ki, əmimdir. Bax bu yaxşı oldu, ağsaqqal adamdır, indi əmim lazım olanı deyəcək. “İnanın ki, rəhmətlik özü də bunu istəməzdi. Nəyə lazımdır bu qədər israfçılıq. Rəhmətliyin ehsanını verək, ancaq sizin dediyiniz kimi yox. Camaatı da hər dəfə bura yığmağa ehtiyac yoxdur, narazı gələnlər olar, rəhmətliyin ruhu da inciyər. Özümüz, qohumlar yığışarıq cümə axşamlarında, bəs edər” - əmim əlavə etdi. Ağsaqqalın olması başqa şeydir, çox düz dedi, ruhum elə indidən inciməyə başlamışdı. Ruh da olsam, sıxılmağa başlamışdım. Çadırdan bayıra çıxmaq istədim. İçəri təzə adamlar gəlmişdilər. Kim olduqlarını bilmədim, ancaq “elit” olduqları aşkar idi, rus dilində danışırdılar. Yadıma məhşur “ölüsü ilə ərəbcə, dirisi ilə rusca danışan millətim” misalı düşdü. Düzünü deyim ki, ölü də olsam, xəcalət çəkdim. Ölüb yerə girməyim gəldi. Zatən ölmüşəm, bir yerə girməyib qalıb.

Çıxdım çadırdan bayıra. Yer demişkən, yer bir qədər nəm olsa da, hava günəşli idi. Deyəsən dünən yağış yağıbmış. Bayırda dayanan bir dəstəyə yaxınlaşdım. “Rəhmətliyə keçən il dedim ki, məni də Avropaya apar. Dedi ki, çətindir, gedib özünü işə salma. Elə danışdı ki, az qaldım deyəm ki, onda sənin nə işin var orda, çıx gəl bura da. Bizimkilər belədir də, özü yerləşdisə, başqasına kömək etməz ki, o da yerləşsin” – deyə tanışlarımdan biri məndən şikayət edirdi. Ancaq yalan danışırdı. Düzdü, mənə demişdi ki, ona kömək edim ki, gedib xaricdə yaşasın. Mən də bütün bildiklərimi ona demişdim, yaxşı və pis tərəflərinin hamısını. Onu da demişdim ki, kimsə ona orda yaşamaq üçün status alacağına söz verə bilməz. Kim buna söz verirsə, yalan danışır. Özünü inanırmış kimi göstərmişdi, ancaq inanmadığını hiss etmişdim. Utanmır, dünyasını dəyişən adamın dalınca danışır. Ordan uzaqlaşanda eşitdim ki, deyir ki, ancaq rəhmətlik pis adam deyildi. Bu söz xoşuma gəldi. Tərif ölüyə də xoş gəlirmiş.

Niyə aparıb məni basdırmırlar? Yoruldum lap və əgər mən ruh olaraq yoruldumsa, gör camaat necə yorulub. Daha kimin haqqımda nə danışdığı da maraqlı deyil. Sözləri vardı sağlığımda özümə deyərdilər, yaxşı, yaxud pis, fərq etməz. Onsuz da indi nə desələr də dəyişən bir şey olmayacaq. Kaş imkanım ola idi bu dünyadan o dünyaya məktub yaza bilərdim. Onda yazardım ki, ay millət, sözünüzü sağlığında deyin insanlara, dəyərinizi vaxtında verin. Öləndən sonra nə deyib, nə etsəniz xeyri yoxdur. Heç verilən ehsanların da nə xeyri olduğunu hiss etmədim. Ac qarınları doydursanız, bəlkə xeyri olar biz dünyadan gedənlərə. Ancaq indi çadırda çaydan içib dua edirdilər, mən heç nə hiss etmirdim. Nə bilim, yazardım ki, bəzi adətləri dəyişin. Biz dünyadan gedənlər qalırıq bir tərəfdə, siz “kənardakı nə deyər” prinsipi ilə hərəkət edirsiniz. Yoxsa o de, içəridəki qadınlardan bəziləri evindəki bütün qızıllarını taxıb gəliblər, elə bil toya gəliblər. Yaza bilsə idim yazardım ki, mənim yerimə ancaq həqiqətən ölümümə kədərlənlər gəlsin, gəlmək xatirənə gələnlər lazım deyil.

Bunları düşünməkdəydim ki, bir də gördüm məni çiyinlərinə alıb aparmağa başladılar, yəqin dəfn olunmaq vaxtım gəldi. Yaxşı oldu elə, yox ölməyimi demirəm. Düzünü deyim ki, hələ yaşamaq istəyərdim və ən azından hamı ilə vidalaşıb, halallaşıb ölmək istərdim. Onu yaxşı oldu deyirəm ki, insanların üzlərindən də görmək olur ki, yorulublar. Bir çoxları dəfnimi gözləyir ki, sonra çıxıb getsin. Heç qınamıram da, haqsız deyillər.

Mənim nəşimi maşınla qəbirstanlığın yaxınlığına kimi gətirdilər və ordan yenə də çiyinlərinə aldılar. Dünən yağış yağıb deyə qəbirstanlığa ayaqla gedəsi oldular. Yer də ki, palçıq. Üzlərdəki ifadəni görüncə əzab çəkməyə başladım. Qəbir əzabı bu olmaya? Yox e, nə qəbir əzabı. Məni ki, hələ qəbrə qoymayıblar. Az qalıram hamıya bir-bir yaxınlaşıb yalvarım ki, nə olar, ürəyində məni söymə. Mən neyləyim axı, dövlət bu yolu düzəltməlidir. Ancaq deyə bilmirəm, hamı asta addımlarla irəliləyir. Qəbirstanlıqda da gərəkən rituallara əməl etdikdən sonra məni uzatdılar qəbirə. Əlvida ey insanlar, əlvida ey dünya, birazdan üstümü torpaqlayacaqlar. Budur, ilk torpağı üstümə atdılar.

“Yenə üstü açıq divanda yatmısan” – qulağıma səs gəldi. “Bu nədir, bu kimdir?” - deyə düşünməyə başladım ki, təzədən həmən səs gəldi: “”adyal” yanındadır, üstünü ört yat da.” Birdən ayıldım. Demə yuxu görürmüşəm. Səsi gələn də həyat yoldaşım imiş, üstümə “adyal” örtmək istəyirmiş. Həyat yoldaşımın üstümə örtdüyü “adyal”ı üstümə atılan torpaq bilmişəm. Durub key kimi oturdum divanda. “Mən ölməmişəm” – deyə qışqırmaq istədim, etmədim. Kənarda dayanan balalarımı çağırıb bağrıma basdım. Telefona sarılıb anama, qardaşıma, bacıma zəng etdim, səslərini eşidib özümə gəldim. “Yaşamaq nə gözəldir” – deyə düşündüm. Birdən yadıma düşdü, bir çay içim, gedim sığorta şirkətinə müqavilə bağlayım. Yoxsa ölsəm məni yandırıb, külümü aparmalı olarlar ki, bu da elə bu başdan cəhənnəm əzabında yanmaq olar.

“Sən yenə yuxuya getdin” – həyat yoldaşımın səsinə diksindim. Yox, bu dəfə yatmamışdım, dərin bir düşüncəyə dalmışdım. Masanın üstündəki çay soyumuşdu. Adətən çayı isti içirəm, çay soyuduğuna görə demək ki, çoxdan süzülüb və demək ki, dərin düşüncəyə dalmışam. “Bu nə yuxu idi?” – keçdi ağlımdan. “İlahi, özün xeyirə cala. Yəni doğrudanmı cəmiyyətimiz bu gündədir? Biz həqiqətənmi beləyik? Biz millət olaraq bu “yuxudan” nə vaxt ayılacağıq?” Yerimdən qalxmaq istədim, qalxa bilmədim. Sol tərəfimdə kəskin ağrı var idi. Başımı güclə çevirib, məndən sol tərəfdəki masa arxasında əyləşən övladlarıma baxdım. Onlar burda, Niderlandda böyüyürlər, mənim yuxumdan, ruhumun gördüyü gerçəkliklərdən xəbərsizdilər və düznü deyim ki, buna sevindim də. Ayağa qalxmağa taqətim yox idi və demək ki, sığorta şirkətinə də gedə bilməyəcəm. Belə çıxır ki, o dünyaya getmədən cəhənəm əzabını bu dünyada çəkməyə məhkumam. Bunlar ağlımdan keçdikcə sol tərəfimdəki ağrılar artırdı. “Çayın yenə soyudu. Yatırsansa uzan üstünü örtüm, soyuq olar” – duyduğum bu səsdən sonra güclə divanda uzandım və hiss etdim ki, yumşaq bir şeylə üstümü örtdülər.

Vüqar Abbasov

Bizim Yol.- 2017.- 2 fevral.- S.15.