Campiero Bellinceri

Bu il tanınmış italyan şərqşünası, görkəmli türkoloq Campiero Bellincerinin 60 illik yubileyi qeyd olunur.

C.Bellinceri 1950-ci il, iyul ayının 6-da Piaçentsa şəhəri yaxınlığındakı Montiçelli d`Oncinada anadan olmuşdur.

1969-cu ildə Kremona şəhərindəki Daniele Manin litsey-gimnaziyasını bitirən C.Bellinceri Venetsiyadakı Ka`foskari Universitetinin Şərq dilləri və ədəbiyyatı fakültəsinə daxil olur. 1974-75-ci illərdə Ankara Universitetinin dil, tarix-coğrafiya fakültəsində təcrübə keçən gələcək şərqşünas, müasir və Osmanlı dövrü türk dili və ədəbiyyatı kursunda səylə çalışaraq biliklərini daha da təkmilləşdırir, 1975-ci ildə “Koroğlu” dastanına həsr olunmuş diplom işini böyük müvəffəqiyyətlə müdafiə edib, universitetdəki təhsilini başa vurur.

1975-ci ilin iyul-sentyabr aylarında gənc tədqiqatçı azəri türkcəsi və fars dili üzrə biliklərini dərinləşdirmək məqsədi ilə İran Azərbaycanının Zəncan şəhərinə yollanır. Bu səfərin nəticəsi kimi o, Şəhriyarın "Heydərbaba" poemasını ilk dəfə olaraq italyan, daha sonra isə alman və fransız dillərinə çevirərək, Avropa oxucularına çatdırır. 1976-78-ci illərdə C.Bellinceri professor Canroberto Skarçanın rəhbərliyi altında Venetsiyada keçirilən İranşünaslıq, Ural-Altayşünaslıq və Qafqazologiya seminarının işində fəal iştirak edərək ciddi tədqiqatlar üzərində çalışır. 1977-ci ilin avqust-sentyabr aylarında o, İranın şimal-şərqində, Qombad-e Kavus əyalətindəki türkmənlərin etnosu ilə tanış olur, müasir türkmən ədəbiyyatının banisi Məhtimqulu barəsində dilçilik araşdırmaları aparır. 1978-ci ilin iyul-sentyabr aylarında İranda, türkdilli Qaşqay tayfasının ağız ədəbiyyatı nümunələrini toplayan tədqiqatçı cənub-şərqdə yaşayan eyni köklü türk tayfalarının dili ilə müqayisəli tədqiqat işləri üçün son dərəcə faydalı materiallar əldə edir.

1982-ci ildə respublikamızda qonaq olan C.Bellinceri Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda azərbaycanlı həmkarları ilə görüşür, XVIII əsr Azərbaycan ədəbi-mədəni mühiti ilə tanış olaraq M.P.Vaqifin yaradıcılığını tədqiq edir. 1983-cü ildə Venetsiya Universitetinin İranşünaslıq, Ural-Altayşünaslıq və Qafqazologiya seminarının elmi əsərlərində çap olunan "Molla Pənah Vaqif. Həyatı və qoşmaları" adlı tədqiqatında C.Bellinceri Azərbaycan şairinin həyatı barədə ətraflı məlumat verməklə yanaşı, onun iyirmi beş qoşmasınıın orijinalla paralel tərcüməsini də təqdim edir.

Artıq istedadlı şərqşünas-türkoloq kimi tanınan italyan alimi 1995-ci ilin avqustunda Kopenhagendə Avropa Mərkəzi Asiya Araşdırmaları Cəmiyyətinin beynəlxalq elmi-təşkilat komitəsinə üzv seçılir, 1998-ci ildə Cəmiyyətin Venetsiyada keçirilən VI seminarının işinə bilavasitə rəhbərlik edir.

Tədqiqatçının maraq dairəsinə, həmçinin, XVIII əsrdən, Qafqazın və Mərkəzi Asiyanın işğalından başlayaraq çar və sovet dövrü türk-rus mədəni əlaqələri, onların Venetsiya tarixi sənədlərində əks olunması problemlərinin öyrənilməsi də daxildir.

Professor C.Bellinceri bütün elmi yaradıcılığını türk-Venetsiya və türk-rus ədəbi-mədəni əlaqələrinə, Venetsiya ilə bağlı Osmanlı türkcəsində yazılmış ədəbi mətnlərin tədqiqinə və ilk növbədə türk ədəbiyyatının İtaliyada təbliğinə və yayılmasına həsr etmişdir. O, geniş elmi fəaliyyətindən əlavə, eyni zamanda, Nobel mükafatı laureatı O.Pamukun "Ağ qala" və böyük türk şairi Yəhya Kamalın "Kəndi göy qübbəmiz" poetik toplusunun mahir tərcüməçisi kimi də tanınır.

Görkəmli italyan türkoloqu, gözəl tərcüməçi, professor Campiero Bellinceri türk dünyası ilə İtaliya arasındakı tarixi-mədəni əlaqələri yorulmadan, böyük məhəbbətlə qoruyub yaşatmaqdadır. Ona gələcək səmərəli fəaliyyətində uğurlar arzulayırıq.

Cəmşid CƏMŞİDOV

Ədəbiyyat qəzeti.- 2010.- 24 sentyabr.- S.5.