Bellavitsa belə demişdir

Oyanış xidməti

- Sabahınız xeyir, mühəndis, gözəl gündür, eləmi? - deyə, dəhlizdən çıxmağa hazırlaşırkən Salvatore məndən soruşur. - Heç elə bil, dekabr deyil.

- Həqiqətən də, gözəl gündür, Salvatore, bir az da belə getsə, paltomu çıxarıb atıram.

- Allah-taalanın işidir, - necə deyərlər, görəndə ki, qar yağıb, ancaq günə zərurət var, gün ələyər.

- Bəli, bəli, elədir ki, var.

- Yeri gəlmişkən, mühəndis, zərurət demişkən, danışa-danışa fikrim tamam yayınmışdı, bilmirsiz saat neçədir?

- Saat ona işləyib beş dəqiqə.

- Hə, vaxtdır... gərək gedib gənc baron De Filippisi oyadım. Bəlkə siz də bir-iki dəqiqəlik mənimlə gedəsiniz?

- Hara? Gənc baron De Filippisi oyatmağa?

- Bəli, ancaq evlərinə yox. Keçərik imarətlərinin arxa tərəfinə, pəncərəsinin altından çağırarıq. O, birinci mərtəbədə yaşayır. Sizə deməliyəm ki, bazar günlərindən başqa hər gün düz saat doqquzda gəlib onu oyatmağıma görə mən gənc baron De filippisdən ayda üç min lirə alıram.

- Heç nə anlamıram, məgər zəngli saatdan istifadə etmək onun üçün daha əlverişli olmazdımı?

- Yoox, mühəndis, elə deyil! Zəngli saat məqsədimizə qətiyyən uyğun gəlməzdi.

- Axı, niyə?

- Niyəsini bu saat başa salım, - deyə Salvatore imarətin həyətinə tərəf üz tutaraq cavab verir. - Bilməlisiz ki, gənc baron universitetdə oxuyur. Bəli, sinyor, - o, hüquq öyrənir və istəyir ki, hər gün səhər saat doqquzda kimsə gəlib onu səsləsin, çünki o, dərslərini oxumalıdır, yoxsa diplom ala bilməz.

- Məncə, kim olur-olsun, səhər saat doqquzda elə özü də asanca oyana bilər. Yenə desəydi saat yeddidə, deyərdim hə.

- Elədir, haqlısınız, ancaq gənc baron, necə deyərlər, bir qədər həddən artıq tədbirlidir, - bilmirəm, aydın oldu, ya yox: iş ondadır ki, baronun qadınlardan son dərəcə xoşu gəlir, -deyə Salvatore bic -bic gülümsəyir. - Və məsələ onunla bitir ki, gecə çəkir saat ikiyə, bəzən hətta üçə; bir də ona görə ki, o, Mela diskotekasına rəqs etməyə gedir, nə isə, uşaq korlanıb.

Söhbət edə-edə, nəhayət, gəlib həqiqətən də gənc baronun yatdıgı otağın pəncərəsi altına çatırıq. Bu vaxt Salvatore lap alçaqdan, demək olar ki, pıçıltı ilə guya qışqırır:

- Gənc baron... Baron De Filippis... saat doqquzdur... Cənab vəkil... oyanın ...Saat doqquzdur.

- Bura baxın, Salvatore, axı siz bir qədər ucadan qışqırmasanız, o sizi eşitməyəcək.

- Bəli, mühəndis, elə məntiq də ondadır ki, o məni eşitməsin. Çünki mən ucadan qışqırsam, gənc baron mütləq oyanacaq və məndən inciyəcək.

- Yaxşı, onda niyə gəlib dayanmısınız onun pəncərəsinin altında?

- Eeh, mühəndis... siz həqiqətən də heç nə anlamadınız! - deyə Salvatore tələsmədən başa salır. - Mən ki, sizə dedim, - hər səhər, düz saat doqquzda gənc baronun pəncərəsi altına gəlib onu oyatmağa cəhd etdiyimə görə mən ondan ayda üç min lirə pul alıram və öz borcumu yerinə yetirdikdən sonra çıxıb gedirəm. Gənc baron isə öz növbəsində, hər səhər saat doqquzda gəlib onu oyatmaq üçün göstəriş verməklə hamıya, bir növ, özünün əməlisalehliyini nümayiş etdirir, vicdanı qarşısında da təmiz qalır. Siz də indicə buna şahidlik etdiniz. Qısası, belə deyək ki, hamının işi öz qaydasında olur.

Qayda pozuntusu əhvalatı

- Doktor, deyəsən, cərimə qazanmışıq, -deyə taksi sürücüsü ümidsiz bir tərzdə mənə söyləyir.

- Siz "cərimə qazanmışıq" deməklə nəyə işarə edirsiniz? Mən niyə cərimə qazanmalıyam ki?

- Mənə elə gəlir ki, açıq-aydın qazanmısınız.

- Düzünə qalsa, anlamıram. Deməli, bu sizə normal görünür ki, maşını sürən qaydanı pozursa, arxada oturan cərimə ödəməlidir?

- Yoox, doktor, üzr istəyirəm, ancaq səhv edirsiniz. Gəlin, düzünü danışaq! Əvvəlcə deyirsiz "tələsin", sonra isə, nəticəsi pis olanda cərimə ödəmək istəmirsiniz.

- Nə "tələsin"?! Tələsməyin bura nə dəxli var?!

- Necə yəni nə dəxli var? Siz dayanacaqda maşınıma oturanda mənə nə dediniz? "Tələsin, Kapri qayıqlarına tərəf". Belə dediniz, ya yox?

- Qulaq asın, əslində nəzərə alsaq ki, mən ancaq "Kapri qayıqlarına tərəf" demişəm və onu da nəzərə alsaq ki, hətta "tələsin" də əlavə etmişəm - halbuki, bunu təsdiq edəcək bir kəs yoxdur, - maşına cavabdeh yalnız və yalnız sizsiniz.

- Hə də, mənim nəyimə gərəkdi ki, qırmızıda keçirdim? Mən ki, bunu sizin xatirinizə eləmişəm, sizə görə eləmişəm ki, qayıqlara çatasınız. İndi buyurun, işləyib hazırca qazanmaq əvəzinə, hələ bir itirməliyəm də?

- Bir də qırmızıda keçməzsiz.

- Əslində mən sarıda keçmişəm... Mənə belə gəlir... Sizi bilmirəm. Hər halda, odur, polis yaxınlaşır, görək nə oxuyacaq.

- Üzr istəyirəm, nə oxumalıdır ki? Oxuyacaq ki, sürücü qırmızıda keçəndə sərnişin vəsiqəsindən məhrum olur?

- Bilmirəm, indi görərik.

Yol müfəttişi tələsmədən yaxınlaşır, hərbi qaydada salam verib deyir:

- Vəsiqəniz və texniki pasportunuz.

- Bağışlayın, cənab polis, - deyə sürücüm tələb olunan sənədləri çıxara - çıxara söyləyir, - bax, siz iş adamısınız , eləmi? Bütün günü də burada, bu yolun ortasında, nə bilim, yagış yağdımı, yağmadımı, nə isə...Mən də işləyirəm, ancaq bax, bu cənab isə - Kapriyə gedir! İndi siz özünüz deyin, cəriməni kim ödəməlidir?

- Bir dəqiqə, - deyə polis gülərək söyləyir. - Əgər sinyor özü ödəniş etmək istəyirsə, mənim etirazım yoxdur.

-Nə "ödəniş, ödəniş" salmısınız?! Bircə lirə də verən deyiləm!

- Əlbəttə, - deyə taksimizi dövrəyə alan "tamaşaçılardan" biri dilənir, - sinyor haqlıdır. Cəriməni sürücü ödəməlidir, ancaq sinyor da bilməlidir ki, sonra o özü də sürücüyə eyni məbləğdə bəxşiş verməlidir, zərəri ödəməkdən ötrü.

- Bu bədbəxt ki, ailə başçısıdır, - deyə qoca bir qadın başını taksinin pəncərəsindən içəri soxaraq yazıq-yazıq əlavə edir. Özü də yola çıxıb ki, baxsın görsün, necə edə bilər ki, bir - iki min lirə toplaya bilsin, indi isə onun hamısını Kapriyə getməli olan bu cənabın cəriməsinə verməlidir.

-Cənab polis, - deyə sürücüm yol müfəttişi ilə dil tapmaqdan ötrü taksidən çıxır, - təsəvvür edin ki, tək bircə müştəri tapana qədər mən Qaribaldi meydanında düz üç saat növbədə dayanmışam, sinyoru görəndə də elə bilmişəm ki, gəlmədir, bilsəydim ki, bizim Napolidəndir, özü də simicin birisidir, yaxın da buraxmazdım!

-Qulaq asın, - deyə barmağımla saatımı göstərərək, söyləyirəm, ya məni aparırsınız, ya da mən çıxıb gedirəm. Mən burada dayanıb gözləməklə qayıqlara gecikirəm.

-İndi gördünüz ki, tələsə-tələsə gedirsiniz? - deyə sürücüm qalibanə bir tərzdə bildirir.

-Yaxşı, - deyə, müfəttiş söhbətə qarışır, -bu dəfəlik xoş ğetdiniz. Ancaq yadınızda qalsın, gələn dəfə ilişsəz, mənə onu da ödəyəcəksiniz, bunu da. Əgər kimsə əylənməyə gedirsə, gərək tələsməsin, yoxsa daha bunun nəyi əylənmək oldu?

Axırı belə oldu ki, taksi gülüşən, razı bir izdihamın ortasından yola düşdü.

- Doktor, Allaha min şükür ki, hər şey belə yaxşı qurtardı, - deyə, gəlib mənzilə yetişəndə sürücüm söyləyir. - Ancaq, and olsun o əziz surətə, - polis sizi cərimə ödəməyə məcbur etsəydi bu mənə çox pis təsir edərdi, çox!

- Nə qədər? - deyə maşından düşərkən qısaca soruşuram.

- Baxın, görün də, - deyə o, qısaca cavab verir.

Zorro

- Karamanna Antonio qulluğunuzdadır. Xüsusi dəvətnamələr qalmayıb, prezident çıxıb, nə vaxt qayıdacağı məlum deyil...

- Təşəkkür edirəm, - deyə cavab verirəm, -ancaq mən dəvətnamədən ötrü gəlməmişəm. Mən Napoli azarkeşləri barəsində məlumat toplamaqdan ötrü buradayam və bununla əlaqədar sizin böyük təcrübəyə malik olduğunuzu bildiyimdən, xahiş etmək istərdim, ixtiyarınızda yarımca saat vaxt tapılardısa, mənə bir qədər "Napoli" barəsində danışardınız .

- Siz necə dediniz, "böyük təcrübə"? Əziz sinyor, bəndəniz Napoli futboluna xidmət göstərmək şərəfinə hələ Arenaçça dövründən nail olub: Sentimenti, Pretto və Barra, Milano, fabbro və Qramalya, Buzani, Kappellini, Barrera, Kuario və Rozellini. Bir qədər keçmiş, müharibə qurtarandan sonra Vomeroya, indiki Kollana adlanan Liberazione stadionuna və nəhayət, gördüyünüz kimi San Paoloya köçmüşük, mən də burada biletsizlərə, cinayətkar və xuliqan elementlərə qarşı mübarizə dəstəsinin rəisi vəzifəsində çalışıram.

- Burada biletsizlər çoxdur?

- Çox mühüm oyunlarda təxminən on bir min nəfər müəyyən edirik ki, içəri pul ödəmədən keçir. Sözsüz ki, mən bu rəqəmlərə istər əsl biletsizləri, yəni içəri qeyri-qanuni girməyin yolunu tapmış şəxsləri, istərsə də vəsiqə və dəvətnamə sahiblərini daxil edirəm. Hər halda, əğər bu sizinçün maraqlıdırsa, hesab edin ki, hər oyunda dəvətnamə və müxtəlif vəsiqələri olan dörd min tamaşaçı, üç min saxta bilet sahibi və həmçinin dörd min nəfər müxtəlif yerlərdən içəri soxulanlar var. Bəndəniz Karamanna Antonio da kiçicik, ancaq cəsur bir dəstəsinin başında, hər bazar günü bu on bir minlik orduya qarşı amansız döyüşlər aparır...

-Bəs, niyə bu qədər dəvətnamə paylayırsınız?

-Çünki Napolidə dəvətnamə nəsə bir hörmət işarəsi, sanki ali irqə mənsubluq göstəricisidir. Kaş ki, siz bircə dəfə də olsa girişdə dayanıb bu dəvətnamə sahibinin həmin o sənədi necə vacib görkəmlə nəzarətçiyə təqdim etdiyini görəydiniz. Napolidən olan birisi sizə deyəndə ki: "Mən oyunlara baxmaq üçün bircə dəfə də olsun əlimi cibimə salmamışam" - elə bilin o, eynilə sizə and içir ki: "Mənim əcdadlarım Səlib yürüşlərində can qoyub". Nə isə, başqa sözlə, əgər Napolidə birisi biletə pul verməyə məcbur olursa, onda o, ya heç kimlə tanışlığı olmayan uğursuzun birisidir, ya da onu it yerinə qoyan da yoxdur.

-Bəs, o əsl biletsizlər?

-Bildim, - onları iki kateqoriyaya ayırırıq: biletsiz var ki, güc işlətməklə içəri soxulur, biletsiz də var ki, bicliklə. Birincilər sözsüz ki, bizə o qədər də baş ağrısı vermirlər: polisi yaxşı yerləşdirmək, girişlərə ikiqat maneələr qoymaq, bölmələrin hasarlarına nəzarət etmək kifayətdir. O bicliklə basqın eləyənlər isə, - bax, ən təhlükəlisi onlardır; onlar yüz ölçüb dir biçəndilər. Qarşıdakı bazar günü oyuna gəlsəniz, sizi onlardan biri ilə tanış edərəm, o, təkbaşına bunların yüzünə "dəyər", - adı da Zorro.

- Zorro?

- Bəli sinyor, bu dələduza ona görə Zorro deyirlər ki, hər dəfə bir qara qəpik də vermədən içəri soxulmağı bacarır; hələ oyun qurtarandan sonra yanıma da gəlir, sağ əli ilə sol bazusundan yapışıb, yumruğunu qaldıraraq, ibarə ilə ədəbli ifadələr işlədə-işlədə, mənə Zorronun işarəsini göstərir.

- Bəs, necə eləyir ki, içəri girə bilir? - deyə gülməkdən uğunub gedərək soruşuram.

- Hər dəfə müxtəlif üsullarla, doktor. Məncə, Zorro bütün həftə yalnız bircə şeyi düşünür, - necə etsin ki, bazar günü içəri biletsiz girə bilsin. Deyir ki, əgər Papillon aradan çıxmağın ustasıdırsa, o da içəri soxulmağın sənətkarıdır.

- Bir epizod danışaydınız.

- Zorro elə nəsillikcə artisdir. Onun atası dramatik görüşlərdən birindəki hadisə zamanı son dərəcə gurultulu şəkildə Napoli camaatı arasında ad çıxarmışdı. Təsəvvür edin: Liberazione stadionu, "Napoli" "Bolonya" ilə oynayır, hesab üç-üçdür. Azarkeşlər meydançaya tökülüşür və masa arxasında belə qərara alınır ki, sıfır iki hesabı ilə cəzalandırılaq. İş ondadır ki, əvvəlcə "Napoli" oyunu aparırdı, əgər onun uduzması üçün açıq-aşkar tapşırıq almış milanolu hakim olmasaydı. Gərək obyektiv olduğuma inanasınız, - bütün italyan hakimləri həmişə "Napoli"ni vurublar, o da bu səbəbdən heç vaxt skudetto qazanmayıb, ümid edirik bəlkə gələn il... Nə isə, sizə dediyim kimi, hakim oyunun sonuna az qalmış "Napoli"nin qapısına onbirmetrlik təyin edir. Montevercine hesabı bərabərləşdirir və "Napoli" azarkeşləri meydana hücum çəkirlər, - ölümcül dəyənək zərbələri və yarı dağıdılmış stadion! Baş hakim və iki yan köməkçisi tələsik aradan çıxaraq polis və inzibati xidmətin mühafizəsi altında soyunma otağında gizlənirlər. Azarkeşlər get-gedə daha da azğınlaşıb, soyunma otaqlarının qarşısında izdiham yaradaraq, hakimlər üçlüyünə ölüm tələb edən çagırışlar səsləndirir. Bu zaman Zorronun atası görünür. O, inzibati xidmət qüvvələrinə qoşulur, vəhşiləşmiş azarkeşlərin bir neçə hücumunu dəf edir, tutarlı sözlərlə, təkrar-təkrar sakitliyə çağırışlarla, ən qızğın başları belə, ram etmək bacarığı ilə hüquq -mühafizə məsullarının inamını qazanmağa nail olur, sonra isə dinməzcə soyunma otağına girərək baş hakimin sifətinə yağlı bir sillə ilişdirir. Nəticədə, - üç oyundan kənarlaşdırılma və dörd yüz əlli min lirə cərimə!

- Bəs Zorro, Zorro nə edir?

- Sizə nə deyim, cənab doktor. Zorro mənim varlığıma kəsilmiş cəzadır! Hər oyundan qabaq bütün mümkün keçidləri, bütün girişləri şəxsən bir-bir gəzib yoxlayır və düşünürəm: görəsən, bu fahişə törəməsi harada gizlənə bilər?! Bir dəfə bölmənin divarından bir neçə tuf daşı çıxarıb, iri bir deşik açaraq camaatdan giriş pulu yığırdı: beş yüz lirə yaşlılardan, yüz uşaqlardan. Sonra da, daşları yerinə oturdurdu ki, gələn görüşlərdə fırıldağını təkrar edə bilsin. O öz dəstəsi ilə oyuna gələndə deyərsən, elə bil, Orta əsrlərin silahlı dəstəsi gəlir: əl nərdivanları, kəndirlər, dəmir hasarları aralamaq, tikanlı məftilləri kəsmək üçün müxtəlif alətlər və qarmaqlar...

- Onu heç tuta bilməmisiz?

- Tək bircə dəfə tuta bilmişdik. Elə özü kimi yoldaşı ilə birlikdə "Alcida" dondurmaları daşıyan yük maşınının soyuducu kamerasında gizlənərkən yaxalamışdıq. Az qala donub öləcəkdilər. Bir yarım saat günə verdik ki, buzları açılsın.

- O başqa daha hansı kələklərə əl atır?

- Hamısına, doktor, hamısına. Məsələn, bir dəfə iflic xəstələri üçün pulsuz giriş günü elan ediləndə, əməlli-başlı bığ-saqqal yapışdırıb, məharətlə qrimlənərək, əlil arabasında stadiona girmişdi. Özü də bu dəfə, haradasa, bir iyirmi nəfər yalançı iflic xəstəsi üçün min lirəlik əlil arabası da kirayə etmişdi. Bir başqa dəfə hakimin dalınca vağzala yollanıb, guya hakimlər üçlüyünün rəsmi müşayiətçisidir deyə, stadiona daxil olmuşdu, hələ bir özündən də çıxmışdı ki, niyə onu fəxri tribunaya buraxmırlar. Nə isə, doktor, hansını deyim? Heç görmüsünüzmü təcili yardım maşını necə səs-küy sala-sala stadionda o baş bu başa gedib-gəlir? Elə bilirsiniz xəstə-filan var? Xeyr sinyor, Zorrodur - ailəsini futbola baxmağa gətirib.

- Deməli, möhtərəm cənab, əgər düzgün başa düşmüşəmsə, siz öz məğlubiyyətinizi boynunuza alırsınız.

- Xeyr, doktor, bu dediyiniz - heç vaxt! Təzəliklə eşitmişəm ki, dövlət polis xidmətindən on iki geyim forması çırpışdırıblar. Tam əmin ola biləsiniz ki, bu işdə Zorronun əli var. Ancaq mən onu burada gözləyirəm! Karamanna Antonio təslim olmur! Bazar günü oyuna baxmaga gəlin, bəlkə sizi məmnun edə bildim. Yeri gəlmişkən, doktor, indicə yadıma düşdü, bir dənə dəvətnaməm qalıb, götürün, çox vacib oyun olacaq. "Fiorentina" gəlir, ancaq biz arxayınıq, çünki bizim bu baş məşqçimiz deyib ki, bu ilki "Napoli" İtaliyada ən yaxşı futbol oynayır. İrəli "Napoli", irəli!

Luçano de Kreşentso

İ t a l i y a

İtalyan dilindən tərcümə edəni: Cəmşid CƏMŞİDOV

Ədəbiyyat qəzeti.- 2011.- 18 noyabr.- S.5-6.